Bestuurders: let op deze nieuwe wetgeving

Reactie op enkele misstanden

Het wetsvoorstel is onder meer een reactie op enkele misstanden in de semi-publieke sectoren zorg en volkshuisvesting, van alweer een aantal jaren geleden. De wetswijziging moet leiden tot een verhoging van de kwaliteit van de besturen. Er worden enkele bepalingen over bestuur en toezicht die al gelden voor N.V.’s en B.V.’s ook van toepassing op stichtingen, verenigingen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen (OWM).

Ik geef hierna per punt een beknopte samenvatting van de wijzigingen.

Toezicht

Er komt een wettelijke regeling voor een toezichthoudend orgaan. Deze regeling stelt een toezichthoudend orgaan niet verplicht, maar geeft wel regels als er één is. Een dergelijk orgaan wordt vaak Raad van Toezicht of Raad van Commissarissen genoemd. Een toezichthoudend orgaan dat voldoet aan de definitie van de nieuwe wet, krijgt ook de bevoegdheden van deze nieuwe wet.

Tegenstrijdig belang

Voor stichtingen komt er een tegenstrijdig belangregeling. De bestaande regeling voor de andere rechtspersonen wordt aangepast. Een bestuurder moet zich richten naar het belang van de instelling. Als een bestuurder een persoonlijk belang heeft, dat tegenstrijdig is met het belang van de instelling, mag die bestuurder op dat punt niet meepraten en beslissen.

Als de statuten een regeling kennen die afwijkt van de nieuwe wet, is de nieuwe wet van toepassing.

Het ontbreken van een bestuur(der)

De statuten van de genoemde rechtspersonen moeten een regeling bevatten over het ‘belet en ontstentenis’ van bestuurders. Denk bijvoorbeeld aan langdurige ziekte van een bestuurder. De meeste statuten kennen een dergelijke regeling al. Zo niet, dan moet die worden opgenomen bij de eerstvolgende statutenwijziging.

Een meerderheidsstem

De statuten kunnen inhouden dat een bestuurder meer stemmen kan uitbrengen dan de andere bestuurders tezamen. Dit is in de toekomst niet meer geldig. Een bestaande regeling in statuten blijft geldig tot uiterlijk vijf jaar na inwerkingtreding van de wet of tot de eerstvolgende statutenwijziging, als die eerder plaatsvindt.

Bij stichtingen die kwalificeren als ANBI (algemeen nut beogende instelling), zal dit punt niet spelen. Een dergelijke regeling mag niet binnen de ANBI-regelgeving.

Aansprakelijkheidsrisico

In bepaalde situaties kunnen bestuurders en commissarissen eerder aansprakelijk gesteld worden voor onbehoorlijke taakvervulling. Dit geldt voor bestuurders van commerciële stichtingen en verenigingen, voor de coöperatie en OWM geldt een wettelijk bewijsvermoeden. Voor bestuurders en commissarissen van niet-commerciële stichtingen en verenigingen verandert de huidige situatie op dit punt niet.

Ontslag bestuurders

Het wordt makkelijker om een bestuurder of toezichthouder te ontslaan. Dit speelt bij stichtingen, waar geen aandeelhouders- of ledenvergadering is. Het ontslag blijft verlopen via de rechter, maar de ontslaggronden worden verruimd. Bij verwaarlozing van de taak of andere gewichtige redenen kan ontslag volgen. Door deze maatregel kunnen ‘omstanders’ makkelijker ingrijpen als sprake is van ander wanbeheer dan alleen financieel wanbeheer.

To-do lijst

Samenvattend kunnen we de volgende to-do lijst maken:

• Kent uw instelling een toezichthoudend orgaan? Zo ja, ontstaan er dan nieuwe bevoegdheden voor dit orgaan?
• Het is van belang om nog alerter te zijn op een tegenstrijdig belang. Wijkt de regeling in de statuten af van de nieuwe wet? Dan is het handig de statuten aan te passen.
• Kennen de statuten een regeling voor het ontbreken van een bestuurder? En zo ja, is die nog actueel? Het is vooral van praktisch belang om dit op orde te hebben.
• Een meerderheidsstem zal na uiterlijk vijf jaar niet meer geldig zijn.
• Worden de aansprakelijkheidsrisico’s voor u groter? Bent u hiervoor verzekerd?

De nieuwe regels treden op 1 juli 2021 in werking.