Bedrijfsoverdracht: wat is uw strategie?

De route naar de bedrijfsoverdracht kan hobbelig zijn

Ondernemers die hun bedrijf willen overdragen, lopen tegen verschillende belangrijke zaken aan. Wie wordt de bedrijfsopvolger? Wat neemt die over? Hoe ziet de voorbereiding op de bedrijfsoverdracht eruit? Hoe kun je rekening houden met de andere kinderen? Zijn er meer bedrijfsopvolgers? Dat zijn enkele veelvoorkomende vragen. In de praktijk blijkt dat de wensen en belangen van alle betrokkenen erg kunnen verschillen. Dat neemt niet weg dat ondernemers en bedrijfsopvolgers meestal gebruikmaken van dezelfde praktische, juridische en fiscale mogelijkheden bij bedrijfsoverdracht.

Wat is ‘gelijk behandelen’ bij bedrijfsoverdracht?

De voorbereiding van bedrijfsopvolgers op hun zakelijke toekomst is vaak afhankelijk van de omvang van het gezin van de terugtredende ondernemer en diens partner. Hebben zij één kind? Of zijn het er meer? Als er één kind is, verloopt de bedrijfsoverdracht meestal soepel. Maar dat is ook niet altijd zo. Het gaat vaak ook goed als er meer kinderen zijn. Meestal willen ouders hun kinderen gelijk behandelen, vooral als er vermogen te verdelen valt. Maar wat gelijk is, blijkt niet voor iedereen hetzelfde te zijn. Dat maakt het dan wat lastiger.

Krijgt de bedrijfsopvolger een schenking? In welke mate wordt de zoon of dochter die het bedrijf mag voortzetten – vaak met een deels belastingvrije schenking  –  bevoordeeld ten opzichte van de andere kinderen? Aan de nieuwe uitdaging voor die zoon of dochter als bedrijfsopvolger kleven namelijk vaak ook grote risico’s. En wat als de andere kinderen hetzelfde bedrag in geld krijgen waarover zij (wel) veel schenkbelasting moeten betalen?

Wie gaat het beleid bepalen?

Het goed afronden van het gehele proces van een bedrijfsoverdracht is meestal een uitdaging. Dat geldt met name als alle kinderen aandelen krijgen in het bedrijf. Vaak kan dat laatste bijna niet anders. Bijvoorbeeld als het bedrijf het hele of nagenoeg het hele vermogen is. Gaan alle kinderen, nadat zij aandelen hebben gekregen, zich dan ook allemaal met het beleid van het bedrijf bemoeien? Of laten ze dat over aan één of twee van de broers en zussen die het bedrijf kúnnen leiden? En wie is dat of wie van de broers en zussen zijn dat? Soms is het verstandig om de leiding over te laten aan anderen. Maar als de andere kinderen dat doen, is dat voor hen ook een groot risico. Hun geschonken of misschien wel geërfde vermogen zit in het bedrijf. In goede en slechte tijden.

Mogelijke oplossing: certificaten of specifieke aandelen

Als u als ondernemer meerdere kinderen heeft, kan een Stichting Administratiekantoor (hierna: STAK) wenselijk zijn, mits goed fiscaal begeleid. Daarbij houdt de STAK de aandelen in het bedrijf. Bijvoorbeeld uw kinderen krijgen dan de certificaten van de aandelen en worden dan de certificaathouders.

Deze certificaten geven alleen recht op rendement van het bedrijf. Het bestuur van de STAK heeft de zeggenschap over het bedrijf. Daarin kunnen bijvoorbeeld ook de toekomstige bedrijfsopvolgers zitting nemen. De STAK zorgt voor een scheiding van rendement en zeggenschap van de aandelen. De operationele leiding ligt bij de directie.

U kunt ook denken aan verschillende soorten aandelen die kunnen variëren in winstrecht en stemrecht. De aandelenoverdracht kan ook gefaseerd plaatsvinden. Dan kunnen de bedrijfsopvolgers in spe ook op die manier alvast wennen aan hun toekomstige rol in het bedrijf.

Belastingdruk bij bedrijfsoverdracht: let op de fiscale mogelijkheden

Een flexibele ondernemingsstructuur zorgt zo veel mogelijk voor een soepele bedrijfsoverdracht. In de praktijk komt het voor dat die flexibele structuur er nog niet is. Bedenk dat sommige veranderingen fiscale gevolgen kunnen hebben. Het is belangrijk om die vooraf goed in beeld te hebben. Er bestaan diverse gunstige fiscale regels waarvoor strikte voorwaarden gelden. Bij een goede ondernemingsstructuur kunnen die zo optimaal mogelijk worden toegepast.

Zo kan bijvoorbeeld de belastingdruk voor de schenk- of erfbelasting bij de kinderen bij schenking en vererving van ondernemingsvermogen dalen van 20% tot zelfs minder dan ongeveer 3%, afhankelijk van de omvang van het vermogen. Ik raad u aan om vooraf hierover fiscaal advies in te winnen, want de uitvoering is cruciaal. Daardoor kunnen bedrijfsopvolgers gemakkelijker toetreden want dan vormt de belastingheffing vaak geen grote belemmering meer voor de continuïteit van het bedrijf.

Vermogensplanning belangrijk bij bedrijfsoverdracht

Een goede vermogensplanning kan, naast een goede fiscale advisering, voor financiële duidelijkheid en rust zorgen voor het bedrijf en alle familieleden bij een familiebedrijf. Vooral ook voor de toekomst.

Daarnaast moeten juridische documenten, zoals huwelijkse voorwaarden (als die er zijn), testamenten en andere juridische documenten goed op elkaar zijn afgestemd. Dat alles luistert nauw omdat de uiteindelijk gekozen oplossingen, als het goed is, zijn afgestemd op de specifieke situatie van de familie en het familiebedrijf. De kans op een succesvolle bedrijfsoverdracht is dan ook het grootst.

Dé oplossing voor een succesvolle bedrijfsoverdracht?

Wat in ieder geval belangrijk is? Het helpt als de bedrijfsopvolgers ook echt de ruimte krijgen van hun vorige generatie om te kunnen ondernemen. Want gebrek daaraan is vaak een van de oorzaken als het bedrijf de bedrijfsoverdracht onverhoopt niet overleeft.

Dé oplossing die altijd werkt, is er niet. In de blog: ‘Recept voor een soepele bedrijfsoverdracht’ leest u daar meer over. Er zijn veel mogelijkheden, maar het blijft maatwerk. Het begint, als het goed is, heel praktisch met communicatie. Heel veel opbouwende communicatie. Met de familie en ook met deskundige sparringpartners en adviseurs.

Hoeveel tijd echt nodig is voordat het bedrijf en de betrokken familieleden klaar zijn voor de bedrijfsoverdracht? Dat is ook weer in iedere situatie anders. Een familiestatuut dat onder andere de waarden van de familie en het familiebedrijf borgt, biedt vaak een helpende hand. Omdat het de familie uitdaagt om veel te bespreken en zij dat weer in het familiestatuut vastleggen. Zijzelf bepalen in ieder geval deels wat wel en wat er niet in komt. Daardoor is er openheid en duidelijkheid over veel zaken die de familie en het bedrijf aangaan, ook in de toekomst.

Het proces daarbij is vaak nog belangrijker dan de uitkomst. Een goede voorbereiding, zowel intern – vaak minimaal 3 jaar, soms nog langer, met het oog op bepaalde fiscale regels –  als extern – zoals werkervaring buiten de deur en assessments –  is vaak meer dan nuttig voor de toekomst.

Bedrijfsoverdracht: soms pittig, maar met de juiste hulp…

Met de suggesties en ideeën uit dit blog heeft u een goede indruk van wat u allemaal in de gaten moet houden bij een naderende bedrijfsoverdracht. Vaak komt er nog meer bij kijken. Het gaat in ieder geval om deze drie zaken:

• Hoe wordt de verantwoordelijkheid straks verdeeld?
• Hoe houdt u de belastingdruk laag?
• Zijn alle juridische documenten goed op elkaar afgestemd?