Geoormerkte giften fataal voor ANBI-status

Als bestuurder van een goed doel bent u er maar druk mee: het volgen van ontwikkelingen in de regelgeving. Naast de wetgeving is er de rechtspraak die voor een continue stroom actualiteit zorgt. In dit blog ga ik in op een recente uitspraak over ‘geoormerkte giften’.

Wat is de situatie?

Er is een stichting die actief is met zendelingenwerk. Dat kan als een algemeen nut beogende activiteit gelden. De stichting heeft ook de ANBI-status. Een deel van de giften die deze stichting ontvangt, is bestemd voor specifieke medewerkers. Dit zijn ‘geoormerkte giften’. Het gaat om 39% van de giften. De Belastingdienst trekt de ANBI-status in omdat de stichting voor minder dan 90% algemeen nut beogend is. Men kijkt daarvoor naar de uitgaven van de stichting en de geoormerkte giften tellen niet mee voor de 90%. De gedachte is dat giften die niet tot de 90% behoren, het particuliere belang behartigen van de vrijwilligers en bestuurders.

Is intrekken ANBI-status een redelijke uitspraak?

De geoormerkte giften zijn hier het probleem. Het lijkt erop dat als de stichting dezelfde uitkeringen had gedaan zonder de opdracht van de donateur, er geen probleem zou zijn. Kennelijk staat niet ter discussie dat het geld in de ‘algemeen nut beogende sfeer’ is besteed. In deze zin vind ik het zuur dat de ANBI-status is ingetrokken.

Waarom geoormerkt geven?

Waarom zouden de donateurs hun giften ‘geoormerkt’ hebben gedaan? Wellicht willen ze niet het werk van de stichting als geheel ondersteunen, maar het werk van een bepaalde zendeling. We weten nu dat een directe koppeling met een persoon te ver gaat. Stel dat wordt gezegd: “mijn gift is bedoeld voor zendelingenwerk in Guatemala” in de wetenschap dat daar maar één zendeling actief is? Dat is het opzoeken van de grens en er wellicht al overheen.

De giftenaftrek kan een andere reden zijn om te werken met een geoormerkte gift. Een gift aan een ANBI kan fiscaal aftrekbaar zijn, een gift aan een natuurlijk persoon niet. Ofwel, een gift aan een specifieke zendeling is fiscaal niet aftrekbaar en slechts tot een bedrag van € 2.129 in 2017 vrijgesteld van schenkbelasting. De gedachte kan opkomen om te geven via een goed doel, zodat de gift fiscaal aftrekbaar wordt. De Belastingdienst kan dit bestrijden met het argument dat in een dergelijk geval feitelijk sprake is van een directe gift aan een natuurlijk persoon.

De loketinstelling

Op 19 december 2014 is een Beleidsbesluit verschenen waarin de staatssecretaris van Financiën de term ‘loketinstelling’ introduceert. Daarmee wordt een stichting bedoeld met geoormerkte giften. In lijn met het voorgaande wordt aangegeven dat de fiscale aftrek van giften op de tocht komt te staan en ook de ANBI-status van de instelling. In de situatie van de stichting die actief is met zendelingenwerk heeft het bedrijfsbezoek van de Belastingdienst echter plaatsgevonden vóór de publicatie van het Besluit. Dit heeft geleid tot het intrekken van de ANBI-status. Zou een waarschuwing (“dit moeten we niet meer doen meneer”, aldus een streng kijkende oom agent) niet passender zijn geweest?

Hoe dan ook, duidelijk is dat ‘papieren beleid’ tot echte gevolgen kan leiden in de praktijk. De (fiscale) wensen van donateurs kunnen dus onbedoelde gevolgen hebben. Iets om rekening mee te houden als bestuurder van een ANBI, maar ook als donateur.

En de andere donateurs?

Tot slot de vraag wat het verlies van de ANBI-status betekent voor donateurs. Een donateur mag ervan uitgaan dat een in het ANBI-register van de Belastingdienst vermelde instelling als ANBI kwalificeert. Dit geldt tenzij de donateur te kwader trouw is (de donateur weet bijvoorbeeld dat de regels niet worden nageleefd). Donateurs te goeder trouw hebben dus recht op aftrek van hun gift, als die is gedaan op een moment waarop de instelling nog in het ANBI-register is opgenomen. Hoe bij periodieke giften waarbij de donateur zich heeft verplicht voor meerdere jaren te schenken? Termijnen van de periodieke gift na het verwijderen van de instelling uit het ANBI-register zijn niet meer aftrekbaar! Om die reden is het verstandig om in de schenkingsakte ook het verlies van de ANBI-status als einde van de periodieke gift op te nemen. Het model dat de Belastingdienst hiervoor ter beschikking stelt, bevatte deze bepaling eerder niet, maar nu inmiddels wel.