Het recht om in stilte goed te doen, staat onder druk

Wordt het recht om in stilte goed te doen, met voeten getreden? Het lijkt er volgens de vertegenwoordigers van religieuze instellingen en goede doelen wel op. Althans, als het ‘conceptwetsvoorstel transparantie maatschappelijke organisaties’ inderdaad een wet wordt. Ook onze klanten maken zich zorgen.

Ik begrijp die zorgen wel. Minister Dekker voor Rechtsbescherming wil met zijn wetsvoorstel bereiken dat donateurs die meer dan 15.000 euro per jaar doneren, in een openbaar register worden opgenomen. De achterliggende gedachte? Dat er via geldstromen naar politieke, maatschappelijke en religieuze organisaties geen onwenselijke invloed wordt gekocht. Met andere woorden: hij wil de transparantie van geldstromen naar maatschappelijke organisaties vergroten.

Rep en roer

Maatschappelijke organisaties zoals goede doelen en religieuze instellingen zijn sinds het wetvoorstel gedeponeerd werd, in rep en roer. Dat is niet verrassend als u bedenkt dat dit voorstel 223.000 stichtingen, 129.000 verenigingen en 1.600 kerkgenootschappen raakt. Zij moeten – als de wet wordt aangenomen – de namen, woonplaats en bedragen van de grotere donateurs op hun site of bij de Kamer van Koophandel bekend maken. Ik vraag me persoonlijk af of de overheid hiermee haar doel kan bereiken.

In de spotlights

Willen mensen nog wel geven als ze geregistreerd worden? Donateurs willen met hun gift iets moois doen en zeker niet in de spotlights staan. Begrijp me niet verkeerd, transparantie is goed; wij zeggen ook tegen onze klanten dat ze ervoor moeten zorgen transparant te zijn. Helpt het dan om gulle gevers uit de anonimiteit te halen? Wat gaat de overheid doen met al die geregistreerde donateurs? En niet onbelangrijk: hoe zit het met hun privacy? Om over de bijkomende bureaucratie nog maar niet te spreken.

Missie

Een wet als deze staat mijns inziens ook nog eens haaks op de belangrijke rol die goede doelen en religieuze instellingen spelen. Zij zorgen er immers voor dat zij de nood lenigen, daar waar het nodig is. Een taak die voorheen deels door de overheid werd uitgevoerd. Mede door dit soort wetgeving – ik noem ook even het UBO-register  – krijgen maatschappelijke organisaties het steeds moeilijker om hun missie uit te voeren.

Governance

In afwachting van wat komen gaat, adviseren wij onze ongeruste klanten zo goed mogelijk in wat zij nu al kunnen doen om transparant te zijn. Als ANBI’s (Algemeen Nut Beogende Instellingen) moeten ze bijvoorbeeld aan bepaalde voorwaarden voldoen, zoals de plicht om het beloningsbeleid, de namen van de bestuurders en de staat van baten en lasten tijdig online te publiceren. Ons advies is om daar niet laks in te zijn en te zorgen dat de governance op orde is.

Drempels

Of het wetsvoorstel wordt aangenomen, is afwachten. Goede Doelen Nederland, het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) en Partos, de branchevereniging voor ontwikkelingssamenwerking, gaan in ieder geval nog voor 22 februari met de minister in gesprek. Zij benadrukken dat de overheid juist private donaties moet stimuleren. Ik vind dat het ook in het belang van de overheid zelf is dat maatschappelijke organisaties hun plek hebben in de maatschappij en daarbij succesvol kunnen zijn. Drempels opwerpen en donateurs uit hun vertrouwde anonimiteit halen, gaat daar niet bij helpen. Ik kan dus alleen maar hopen dat de soep niet zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend.