Patchworkgezin, patchworkvermogen?

Voor een kind dat binnen het huwelijk wordt geboren, regelt de wet automatisch een aantal zaken. Zo zijn beide ouders automatisch de juridische ouders van het kind én is het kind van beide ouders wettelijk erfgenaam. Juridisch ouderschap heeft als fiscale consequentie dat een schenking of erfenis aan het kind wordt belast in tariefgroep 1 van de Successiewet. Overlijdt u? Dan moet uw kind over de erfenis dus 10% tot 20% erfbelasting betalen.

Samengesteld gezin

Het komt steeds vaker voor dat iemand al kinderen heeft voordat hij of zij (opnieuw) trouwt. De huwelijkspartner krijgt dan te maken met een of meer stiefkinderen; een samengesteld gezin, ook wel een patchworkgezin genoemd. De stiefkinderen uit het samengesteld gezin erven niet automatisch het vermogen van de stiefouder. Overlijdt de stiefouder? Dan erven in beginsel alleen de biologische kinderen. Bestaat bij u de wens om bij de verdeling van de erfenis uw stiefkinderen te behandelen als uw eigen kinderen? Dan is hiervoor een testament vereist. Hiermee kan uw stiefkind erfrechtelijk zoveel mogelijk worden behandeld als een eigen kind. De fiscale wetgeving volgt deze weg: de verkrijging door het stiefkind is belast met het lage tarief tussen de 10% en 20%.

Aandachtspunten

Voor de fiscale gelijkstelling geldt als voorwaarde dat het huwelijk door het overlijden is beëindigd. Als het kind dus erft van zijn stiefouder nadat zijn ouder en stiefouder gescheiden zijn, is het hoge tarief van 30% en 40% van toepassing. Ook al blijft het kind een juridisch band met de ex-stiefouder houden.

Biologische kinderen hebben een minimale aanspraak op de nalatenschap (zogenaamde legitieme portie). Hoewel de wet hierbij de stiefkinderen enigszins tegemoet komt, bestaat de kans dat de legitieme portie van het biologische kind toch geschonden wordt. Het biologische kind kan dan het tekort opeisen bij de stiefkinderen.

Ongehuwd samenwonen

Een samengesteld gezin kan ook ontstaan als 2 mensen die beide al kinderen hebben uit een eerdere relatie ongehuwd gaan samenwonen. Omdat van een huwelijk geen sprake is in dit samengesteld gezin, worden de wederzijdse kinderen niet aangemerkt als stiefkinderen. In de praktijk worden deze kinderen wel ‘quasi-stiefkinderen’ genoemd. Noch de partner, noch diens kinderen erven automatisch van de andere partner. Bij overlijden erven alleen de biologische kinderen. Om de partner en de ‘quasi-stiefkinderen’ in de erfenis te betrekken is een testament vereist. Onder voorwaarden krijgt de partner fiscaal recht op het echtgenotentarief van 10% tot 20% en de hoge vrijstelling van ruim € 600.000,-. Voor de ‘quasi-stiefkinderen’ geldt het tarief van 10% tot 20%.

Let op!

Door de benoeming van de ‘quasi-stiefkinderen’ tot mede-erfgenaam, kan de legitieme portie van het biologische kind geschonden worden. De eerder beschreven wettelijke tegemoetkoming bij deze schending is hier niet van toepassing. Biologische kinderen kunnen binnen een samengesteld gezin dus een groter deel van het vermogen van de ‘quasi-stiefkinderen’ opeisen.

Ook pleegkinderen en kinderen over wie het gezamenlijk ouderlijke gezag/voogdij wordt uitgeoefend vallen, mits in het testament opgenomen en onder voorwaarden, onder het 10% tot 20% tarief.

Breng het goed in kaart

Afhankelijk van de vorm van een modern samengesteld gezin kan het ene kind dus automatisch vermogen van u erven, terwijl uw andere kind alleen erft als u dit zo in uw testament heeft benoemd. Daarbij kunnen de fiscale gevolgen ook nog verschillen. Het is daarom van belang de mogelijke financiële gevolgen van schenken en nalaten aan (quasi-)stiefkinderen goed in kaart te brengen.