Direct naar content
  • Auteur

Met de keuzes die u maakt met uw vermogen heeft u veel invloed op levens van anderen. Door de dingen die u koopt, de bedrijven waarin u belegt, door de goede doelen die u kiest of gewoon door aan welke bank u uw vermogen toevertrouwt.

De jaaroverzichten die over een paar weken weer op televisie verschijnen schetsen geen prettig beeld voor de mensenrechten in 2017. Denk aan de manier waarop in Myanmar met de rechten van de Rohingya is omgegaan. Of de tragische dood van de 22-jarige Amerikaan Otto Warmbier die na een gevangenschap in Noord-Korea terugkwam met hersenschade en uiteindelijk overleed. Maar denk ook aan de Catalanen die de straat op gingen om onafhankelijkheid te eisen en de manier waarop de Spaanse politie met deze protesten omging. Zo bezien lijken mensenrechten misschien een ver-van-mijn-bed show. Tragische gebeurtenissen en conflicten waar u maar weinig aan kunt veranderen. Maar niets is minder waar. U hebt namelijk wel degelijk invloed en mensenrechten worden geschonden op plekken dichterbij dan u denkt. Zo kan een simpele keus om een bepaald kledingstuk of elektrisch apparaat wél of niet te kopen al een stap in de juiste richting zijn.

Ontstaansgeschiedenis van de mensenrechten

Als we het tegenwoordig over “de mensenrechten” hebben, verwijzen we daarmee vaak naar de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens die in 1948 door de Verenigde Naties zijn opgesteld. Maar feitelijk bestaan mensenrechten al veel langer. Al in Mesopotamië rond 1750 voor Christus werden er wetten opgesteld die ervoor moesten zorgen dat mensen beschermd zouden worden door het recht. Dat zou je kunnen zien als mensenrechten. Toch waren deze wetten niet helemaal te vergelijken met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Ze golden namelijk niet universeel en ook niet voor iedereen – een vorst had nog altijd meer rechten dan een slaaf. Daarnaast ontbraken er ook veel rechten, zoals bijvoorbeeld het recht om niet gemarteld te worden.

In 1948, net na de Tweede Wereldoorlog, besloot men een lijst op te stellen van rechten die voor alle mensen zouden gelden, ongeacht samenleving, rang of stand. Op 10 december 1948 werd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens aangenomen.

Bron: Amnesty

Het werken aan een verbetering van de mensenrechten wereldwijd maakt onderdeel uit van het streven naar een duurzamere wereld, legt Jan Willem Hofl and uit. Hofl and is Directeur Duurzaam Beleggen bij ABN AMRO en houdt zich bezig met vermogensbeheer voor de klanten van de bank. In plaats van “duurzaam” wordt steeds vaker gesproken van “ESG”. Deze afkorting staat voor Environmental, Social & Governance. Volgens Hofl and denken veel mensen bij duurzaamheid vooral aan de “E” in ESG. ‘Maar eigenlijk is de “S” waar het werkelijk om draait. De aarde blijft heus nog wel een tijdje bestaan, maar het gaat er juist om hoe we met elkaar – en uiteindelijk met de planeet – omgaan. Het respect voor mensenrechten is daar een belangrijk onderdeel van.’

In dit dossier bekijken we drie manieren waarop u invloed kunt uitoefenen op de verbetering van de mensenrechten wereldwijd: a) als filantroop, b) als klant van de bank en c) als belegger.

Als filantroop …

U kunt natuurlijk uw vermogen aanwenden om er zelf iets goeds mee te doen. Er zijn veel organisaties die zich hardmaken voor een verbetering van mensenrechten die u kunt steunen.

‘Veel mensen denken bij mensenrechten nog altijd direct aan Amnesty’, zegt Frank Aalderinks, Specialist Filantropie bij ABN AMRO MeesPierson. ‘Maar het thema is een stuk breder. We zien dat juist door terreuraanslagen en de vluchtelingenproblematiek mensenrechten volop in de belangstelling staan. Denk bij mensenrechten ook bijvoorbeeld aan gelijkheid en gelijke kansen. Een voorbeeld is het vrouwenrechtenprogramma van Hivos of bijvoorbeeld Fier die zich in Nederland inzet voor slachtoffers van mensenhandel.’ Als u van plan bent te gaan doneren aan een goed doel, is het verstandig eerst goed na te denken over wat u met uw donatie nu precies beoogt. Aalderinks: ‘Probeer voor u te zien wat de sociale verandering is die u hoopt te bereiken. Het Geefplan van ABN AMRO MeesPierson is een handig document dat u in kunt vullen waarmee u uw wensen goed op papier krijgt. En naast doneren bestaat er natuurlijk ook de mogelijkheid om uw tijd of kennis in te zetten voor een goed doel.’

Als klant van de bank …

Maar ook zonder geld te schenken aan goede doelen werkt u nog indirect mee aan een betere wereld en een verbetering van de mensenrechten wereldwijd. De bank bereikt met haar financiële diensten meer dan 5,1 miljoen mensen en families, 300.000 kleinere ondernemingen en 70.000 grote ondernemingen. De bank heeft daarmee een forse invloed op veel mensen en bedrijven. En ook daarbij wordt gelet op mensenrechten.

Kredietverlening

Kredietverlening is een van de fundamentele taken van een bank. Uiteraard financieren we geen makers van clusterbommen. En een kledingfabriek waarbij jonge kinderen worden gedwongen te werken in een naaiatelier zal ook niet in aanmerking komen voor een krediet. Maar we willen niet te snel bedrijven uitsluiten. Waar mogelijk streven we naar het verbeteren van de situatie. We kijken niet alleen naar de eigen bedrijfsvoering van onze klanten. Bedrijven hebben immers een verantwoordelijkheid om naar hun hele keten te kijken.

Een aardig voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de cacaohandel. Hoewel de winkelier die uiteindelijk de kerstkransjes in zijn etalage legt zich niet direct schuldig zal maken aan het schenden van mensenrechten, kan er eerder in de keten een heleboel mis zijn. Met name op de plantages waar mogelijk kinderen aan het werk gesteld worden, veiligheidsvoorschriften niet bestaan of niet opgevolgd worden of er ongeoorloofd verschil wordt gemaakt tussen mannen en vrouwen (bijvoorbeeld in beloning). Aangezien de klanten van de bank 70 procent van de jaarlijkse wereldwijde cacaoproductie opkopen, kan de bank dus invloed uitoefenen op de keten om de omstandigheden te verbeteren.

‘Waar een belegger gemakkelijk zijn aandelen kan verkopen als hij vindt dat een bedrijf zich schuldig maakt aan schendingen van mensenrechten, ligt dat voor een kredietverlener wat lastiger’, legt Ruben Zandvliet uit. Zandvliet werkt op de afdeling Duurzaam Bankieren van ABN AMRO. Deze afdeling geeft advies over bedrijven die klant bij de bank willen worden. ‘Met de bedrijven die we kredieten verlenen hebben we in principe een langere relatie. En juist die relatie maakt het mogelijk om met een bedrijf in gesprek te gaan om te zien waar situaties verbeterd kunnen worden.’

De afdeling Duurzaam Bankieren toetst de klant wanneer er een relatie ontstaat en blijft dat daarna jaarlijks doen. Zo wordt in de gaten gehouden of er geen misstanden ontstaan. Deze toetsing is geïntegreerd in alle kredietprocessen van de bank. In de Raad van Bestuur staat het onderwerp regelmatig op de agenda. CEO Kees van Dijkhuizen is ook voorzitter van de Ethische Commissie van de bank die regelmatig praktijkgevallen bespreekt en er op toeziet dat de bank en zijn klanten niet handelen in strijd met de mensenrechten. ‘Natuurlijk zijn er meer banken en voor bedrijven die wij weigeren, kan het eenvoudig zijn om schadelijke praktijken voort te zetten met het krediet van andere banken. Daarom proberen wij ook gezamenlijk met andere banken op te trekken en zijn we ondertekenaar van het Bankenconvenant in Nederland. Dit is een gezamenlijke agenda van banken, NGO’s, vakbonden en de overheid. Zo proberen we misstanden aan de kaak te stellen en daadwerkelijk een halt toe te roepen.’

Sinds halverwege 2017 worden er geen nieuwe kredieten meer verleend aan tabaksfabrikanten. Ieder mens heeft recht op een gezond leven. Ook dat is een mensenrecht. En doordat tabaksfabrikanten een product aan de man brengen dat de gezondheid ernstige schade toebrengt – en niet alleen aan de directe gebruiker maar ook aan zijn of haar omgeving – schendt de tabakssector ook mensenrechten. Op deze manier wordt uw vermogen dus ook ingezet om mensenrechtenschendingen tegen te gaan.

Privacy, discriminatie en mensenhandel

We willen een betere bank zijn die zich inzet voor een betere wereld. Daarbij kijken we ook naar onze eigen activiteiten. Zo wordt bijvoorbeeld de financiële data van onze klanten veilig beheerd en versleuteld opgeslagen. Als deze data namelijk in verkeerde handen terecht zouden komen, zou dat een ernstige schending van de privacy van onze klanten zijn. En er wordt daarbij gelet op hulpbehoevenden, zoals doven of blinden, zodat zij ook gebruik kunnen maken van de diensten van de bank.

Ook helpen we mee om mensenhandel tegen te gaan. Mensenhandel is een probleem dat niet alleen ver weg een rol speelt, maar ook in Nederland een actueel probleem is. Denk daarbij niet alleen aan de prostitutie waar deze problemen een rol spelen maar bijvoorbeeld aan de landbouw of textielsector. Zo werd er in oktober in Delft nog een illegaal naaiatelier opgerold waar merkkleding werd nagemaakt. De werknemers sliepen in het atelier en kwamen nauwelijks buiten de deur. Er wordt nu onderzocht of ze tegen hun wil werden vastgehouden door de eigenaar van dit naaiatelier.

De bank kan een rol spelen in de opsporing van mensenhandel. Op dit moment zijn we bezig om in onze systemen procedures in te richten die signalen van mensenhandel uitlichten. Zo kijken we bijvoorbeeld of het mogelijk is om op te sporen wanneer werknemers betaald krijgen, maar dit bedrag na één dag weer van de rekening gehaald wordt. Dit zou een signaal kunnen zijn dat werknemers wel betaald krijgen, maar hier zelf geen beschikking over hebben. We werken samen met de opsporingsdiensten om dit soort patronen te doorzien. De opsporingsdiensten maken na een tip de afweging of er meerdere redenen zijn de situatie als verdacht aan te merken en kunnen daarna beslissen om verder onderzoek te doen.

Goed werkgeverschap

Daarnaast zijn we natuurlijk ook als werkgever actief in landen waar andere regels gelden of worden gehanteerd. Zo kwam de bank er tot zijn eigen schrik achter dat het lidmaatschap van de vakbond in een van zijn lokale contracten werd verboden. Misschien heel gewoon in dat specifi eke land maar uiteraard volledig in strijd met de waarden en normen van de bank. We onderzoeken daarom of dit ook in andere landen gebeurt. Of denk aan landen waar de rechten van de LHBT (lesbisch, homo, biseksueel of transgender)-gemeenschap beperkt zijn. De bank probeert binnen de grenzen van de wet alles te doen om te zorgen dat er geen discriminatie plaatsvindt. In Hong Kong bieden we daarom (hoewel dat daar niet de gewoonte is) een Medicareplan aan, waarmee alle medewerkers hun binnenlandse partner kunnen dekken. Hiermee is een verzekeringsdekking mogelijk voor partners van LGBT-collega’s. Daarbovenop verwijderden ze uitsluitingen op aangeboren aandoeningen en hiv om het recht op elke medewerker op Medicare te beschermen zonder stigma’s. Ook vindt er bijvoorbeeld voorlichting plaats over het goed behandelen van huishoudelijk personeel.

Als belegger …

De grootste invloed op een verbetering van mensenrechten heeft u wanneer u op een bewuste wijze belegt. U heeft de keuze uit twee smaken. Of u belegt zelf of u laat uw geld beleggen door de vermogensbeheerders van de bank. In beide gevallen biedt de bank u de informatie die u kunt gebruiken om na te gaan of de bedrijven waarin u belegt mensenrechten respecteren.

Sustainalytics

Sustainalytics monitort ondernemingen, onder andere aan de hand van de principes van de UN Global Compact. De analisten zoeken uit of er ergens ter wereld melding wordt gemaakt van controverses in de pers en rapporten van onder andere NGO’s. Ook rechtszaken en boetes worden betrokken in de analyses. De bank ontvangt periodiek alerts met updates van de beoordelingen van de analisten van Sustainalytics.

Structureel kijkt het bedrijf naar meer dan 10.000 bedrijven wereldwijd en biedt het voor bijna 5.000 bedrijven een duurzaamheidsscore aan op basis van tientallen indicatoren.

De gegevens van Sustainalytics worden vooral gebruikt door banken en vermogensbeheerders. Voor een deel is de analyse en monitoring mensenwerk voor de meer dan 120 analisten die bij Sustainalytics werken. Maar er wordt ook intensief gebruik gemaakt van automatische systemen die data aanleveren. Met behulp van alle verzamelde gegevens en analyses actualiseert Sustainalytics voortdurend zijn analyses en scores.

De bank biedt binnen vermogensbeheer het Duurzaam Beleggen Mandaat aan. Daarmee wordt uw vermogen belegd in duurzame bedrijven. Voor de selectie daarvan wegen de fondsbeheerders alle bedrijven op basis van een groot aantal ESG-factoren, legt Directeur Duurzaam Beleggen, Jan Willem Hofland, uit. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van de kennis van het bedrijf Sustainalytics. Dit bedrijf is leverancier van duurzaamheidsdata, onderzoek en ratings (zie ook het kader op pagina 19). De manier waarop de bank de data weegt, verschilt echter met de manier waarop dat bij andere banken gebeurt. Veel banken en vermogensbeheerders gaan uit van een “best in class”-selectie. Dat betekent dat je alle bedrijven neemt, ze rangschikt volgens de scores op de ESG-criteria en dan de bovenste helft aanmerkt om in te kunnen beleggen. Dat is namelijk de beste helft, de “best in class”.

‘Maar daarbij kan het verschil tussen nummer 50 en 51 miniem zijn’, legt Hofland uit. ‘In feite beleg je dan nog steeds in bedrijven die zich ergens in een grijs gemiddelde bevinden.’ De bank kiest daarom voor een “top of class”-benadering. Daarmee komt alleen de bovenste 10 procent in aanmerking om in te beleggen en weet je dus dat er echt wordt gekozen voor bedrijven die meer dan gemiddeld scoren op duurzame criteria.

De bank beseft daarbij wel dat het invloed kan uitoefenen om situaties te verbeteren. En dat doet de bank liever dan situaties negeren en bedrijven uitsluiten. ‘Neem bijvoorbeeld een onderwerp als kinderarbeid’, legt Hofland uit. ‘Natuurlijk willen we dat dit wereldwijd wordt uitgeroeid. Maar van de andere kant maakt kinderarbeid in sommige landen een belangrijk onderdeel van de economie en samenleving uit. Kinderen zijn de pensioenvoorziening voor hun ouders. Als je zou besluiten niet meer te investeren in deze economieën dan ruïneer je een land. Daarom hebben we besloten bedrijven die gebruik maken van kinderarbeid niet uit te sluiten maar wel toe te zien op verbetering. Zo eisen we dat de minimale leeftijd 12 jaar is, er niet langer dan acht uur per dag gewerkt mag worden en er sprake moet zijn van scholing en minimaal 20 procent hogere beloning dan gebruikelijk is. We zorgen er vervolgens ook voor dat er regelmatig gecontroleerd wordt of aan onze standaarden wordt voldaan. En als dat een aantal keer mis is gegaan, trekken we ons terug.’

Door op deze manier met de problematiek om te gaan, dwing je volgens Hofland verbeteringen af. ‘Als je te ver op de muziek vooruit loopt, beloon je geen voorbeeldgedrag en is je invloed om daadwerkelijk wat te verbeteren op het gebied van mensenrechten vrijwel nihil.’ ‘Een ander voorbeeld is de voedingsindustrie in de Verenigde Staten. In die sector zijn heel weinig bedrijven te vinden die werknemers toestaan om lid van een vakbond te worden. Dat is natuurlijk in strijd met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties. Dus we hebben na een interne discussie besloten voor onze duurzame mandaat niet in deze (sub)sector te beleggen.’ De bank houdt ook rekening met controverses. Sustainalytics geeft schandalen een gewicht mee op een schaal van 1 (eenmalig en/of licht) tot 5 (structureel en/ of ernstig). Wanneer een schandaal een score heeft van 4 of 5 stapt de bank uit het bedrijf.

Hofland wijst er op dat de keuze voor de meest duurzame bedrijven ook financieel aantrekkelijk is. ‘Neem bijvoorbeeld een bedrijf dat werknemers niet toestaat lid te worden van een vakbond. Dit kan ertoe leiden dat medewerkers minder gemotiveerd en betrokken raken. Dat kan een lage productiviteit tot gevolg hebben en dus een lagere winst. Zo zien wij heel vaak dat duurzaamheidsprincipes hand-in-hand gaan met gezond financieel beleid.’

Zelf beleggen

Wanneer u kiest om uw vermogen niet uit handen te geven maar zelf te beleggen, biedt de bank u ook informatie waarmee u kunt nagaan welke bedrijven duurzaam zijn. Veel ondernemingen waarin u kunt beleggen, worden binnen hun sector beoordeeld op eco-efficiency, sociaal beleid (waaronder het omgaan met mensenrechten) en corporate governance via de Duurzaamheidsindicator.

De Duurzaamheidsindicator heeft 5 mogelijke scores van uitstekend tot slecht. Krijgt een bedrijf de score ‘uitstekend’ qua duurzaamheid? Dan heeft dat bedrijf op het gebied van milieu, sociaal beleid en corporate governance zijn zaken beter op orde dan andere bedrijven uit de sector waarin het opereert. Bovendien laat het ten opzichte van vorige jaren vaak een verbetering zien. Scoort een bedrijf ‘matig’? Dan heeft het zich op het gebied van duurzaamheid niet of minder ver ontwikkeld.

Naast deze informatie van de bank kunt u natuurlijk ook nog andere bronnen raadplegen. Veel bedrijven publiceren tegenwoordig een duurzaamheidsverslag en diverse externe organisaties maken rapporten waarin ze bedrijven langs de duurzaamheidsmeetlat leggen.

Kortom

De schending van mensenrechten is geen ver-van- uw-bed show en bovendien bent u zelf bij machte om verbeteringen te stimuleren. Ook de bank zelf heeft duurzaamheid – en daarmee mensenrechten – hoog op de agenda staan. Ze willen graag samen met u optrekken om schendingen op te sporen en verbeteringen af te dwingen. Zo zorgen ze samen voor een betere wereld.

Mensenrechten conferentie 2017

Begin december organiseerde ABN AMRO voor de vierde keer de Internationale Mensenrechten Conferentie. Dit keer stond het onderwerp moderne slavernij centraal. Wij lieten op een unieke en indringende manier zien hoe iedereen betrokken is bij mensenrechten en hoe moderne slavernij ook dicht bij huis plaatsvindt. Maar nog belangrijker: wat iedereen daadwerkelijk kan doen, als individu, als klant, als bedrijf, als belegger, als filantroop en als bank. Door de keuzes die we maken, kunnen we allemaal ‘change makers’ zijn en ons inzetten voor mensenrechten. Onder meer Kate Gilmore (commissaris voor mensenrechten van de Verenigde Naties) en Siddharth Kara (docent Harvard University, expert en activist op het gebied van moderne slavernij) gaven toespraken.

 

 

 

 

 

 

Heeft u een vraag over dit artikel?

De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.