Zaadveredeling: het goud in de polder

De omgeving rondom San Francisco is de meest vruchtbare grond voor digitale megabedrijven. Apple zit er, net zoals Google, Facebook, Uber, Netflix en dan noemen we er nog heel veel niet.

Silicon Valley is het digitale hart van de wereld. Gekke overgang misschien, maar vanuit Californië is het toch echt een kleine stap naar het gebied rondom Enkhuizen. Want daar huist namelijk ook een epicentrum en wel die van zaadveredeling.

Zo is er Enza (Enkhuizer Zaadhandel) dat in de top-10 van de mondiale groenteveredelaars staat. In de stad zit ook Incotec, al eens gekozen tot slimste onderneming van Noord-Holland, en het in 1867 al ontstane Sluis & Groot. De Gebroeders Sluis komen er ook vandaan. Iets meer richting de kust, in Warmenhuizen, huist Bejo Zaden dat eveneens in de mondiale top-10 staat.

Maar het succes is niet enkel in West-Friesland te vinden. In Nederland zitten veel zaadveredelaars. In het Westland zit bijvoorbeeld Rijk Zwaan, de koploper in groenteveredeling. Op een steenworp afstand, in Bergschenhoek, zit De Ruyter Seeds. Met zo’n dertig bedrijven en toeleveranciers vormen zij een samenwerkingsverband, genaamd Seed Valley.

Zaadveredeling?

Wat is zaadveredeling? Het is het kruisen van twee zaadrassen, waarmee er een nieuw ras ontstaat dat de eigenschappen van die twee combineert. Met deze kruisbestuiving wordt de natuur als het ware een handje geholpen. Denk aan de tomaat. Door een smaakvol tomatenras met een resistent ras te kruisen, ontstaat er een tomatenras die beide eigenschappen bezit.

De ontwikkeling van nieuwe groente- en bloemenrassen, verbeterde variëteiten die meer opbrengst geven, groentes die resistent zijn tegen ziektes; het is een greep uit de Nederlandse zaadtechnologie en het snelle tempo waarin Nederland innoveert. Dat maakt ons enorm populair voor land- en tuinbouw in binnen- en buitenland. De groeiende wereldbevolking, nieuwe volksziekten als suikerziekte en obesitas en de wens om gezonder voedsel zorgt er voor dat de internationale markt smachtend zoekt naar gezonde groente. Of naar verbeterde zaden. Zo produceert een tomatenteler in Nederland per hectare al gauw vijfmaal zoveel als zijn collega in China.

Het beste zaad

Het Onderzoeksinstituut LEI Wageningen heeft becijferd dat ongeveer 35 procent van de wereldhandel in groentezaad uit Nederland afkomstig is. Volgens het boek ‘De Tomaat: en de bizarre wereld van vers voedsel’ zijn er andere branche-instanties die zelfs beweren dat het om 50 procent tot 70 procent gaat van de wereldmarkt in tuinbouwzaad. Dat is dan wel inclusief bloemen.

Nederland loopt voorop. Dat bleek in oktober van 2019 nog maar eens. Toen heeft de Nederlandse zaadveredelaar Simon Groot van East-West Seed de prestigieuze World Food Prize gewonnen. Hij dankt deze voedselprijs aan het ontwikkelen van zaden voor groenten die veel resistenter zijn voor ziekten dan reguliere zaden. Daarnaast groeien ze harder. Vooral Aziatische boeren zijn hem dankbaar, aangezien zij voorheen zaden gebruikten van matige tot slechte kwaliteit, wat leidde tot slechte oogsten, armoede en ondervoeding. Wat de beste zaden al wel niet kunnen doen.

Vijf keer goud

Commercieel gezien is zaadveredeling ook interessant. Terug naar de tomaat: in de meest dure variant is één tomatenzaadje één euro waard. Een tomatenzaadje levert wel 20 kilo tomaten op. Maar het maakt de waarde van een kilo tomatenzaad wel vijf keer zo hoog in vergelijking met de prijs van een kilo goud (44.000 euro per kilo).

Waarom blinkt Nederland hierin uit? Zoals eerder genoemd; het zijn over het algemeen veelal familiebedrijven die in sommige gevallen al in de 19e eeuw zijn ontstaan. Familiebedrijven blinken uit in langetermijnbeleid. Financieel solide bedrijven, wars van welke crisis dan ook. Dat betekent ook: er wordt gedacht aan de toekomst. En dus worden er miljoenen in R&D gestoken. In september 2019 heeft het Nederlandse Syngenta een nieuw zaadinnovatiecentrum geopend, ter waarde van ruim 40 miljoen euro. Ook Enza Zaden heeft voor 50 miljoen euro een nieuw onderzoekscentrum geopend.

Commercieel succesvol, langetermijnvisie, innovatief. Dit succesverhaal is niet onopgemerkt gebleven in het buitenland en dus is een aantal van de Nederlandse succesondernemingen opgekocht door multinationals. De Ruyter Seeds werd in 2008 voor een half miljard euro van de hand gedaan aan Monsanto. Dat had ook al de Gebroeders Sluis opgekocht. Het Rotterdamse agrarische handelshuis Nidera ging in 2012 van de hand voor een paar miljard. Rijk Zwaan, Bejo en Enza zijn nog steeds onafhankelijke familiebedrijven én actief op het wereldtoneel. Het toont maar: Nederland is vruchtbare grond voor voedsel voor de hele wereld.