Water is misschien wel de grootste uitdaging van de klimaatverandering. Extreme droogte, overstromingen, gebrek aan schoon drinkwater en sanitair en de almaar stijgende zeespiegel vormen een bedreiging voor de wereld. Vanuit allerlei disciplines zijn er partijen actief om deze problemen aan te pakken. Maar in de praktijk weten ze elkaar nauwelijks te vinden. Tijdens het symposium ‘Water in times of climate change’ gingen ze met elkaar in gesprek.
Gedachtegoed van integrale ecologie
Het symposium is een initiatief van het ‘Amsterdam Centre for Religion and Sustainable Development’ aan de Vrije Universiteit in samenwerking met Oecumenisch Patriarch Bartholomeüs I, spiritueel leider van 300 miljoen orthodoxe christenen. ‘De groene patriarch’ zet zich al 30 jaar in voor de duurzame ontwikkeling van de aarde. Hij legt de verbinding tussen mens, ethiek en natuur en beziet dit dus vanuit een integrale ecologie. Deze benadering zien we ook terug in de tweede encycliek Laudato si’ van Paus Franciscus, waar de patriarch aan meewerkte. ABN AMRO trad op als partner van het symposium.
Laudato si’ – Geprezen zijt Gij
De kern van de encycliek Laudato si’ vormt de vraag: “Wat voor wereld willen we achterlaten aan wie na ons komen, aan kinderen die nu opgroeien?” Dit gedachtegoed krijgt binnen de bank vorm door onze purpose “Banking for better, for generations to come”.
Een aantal ideeën loopt als een rode draad door de hele encycliek heen:
- De overtuiging dat alles in de wereld met elkaar verbonden is
- De menselijke betekenis van ecologie
- De noodzaak van een openhartig en eerlijk debat
- De serieuze verantwoordelijkheid van internationaal en lokaal beleid
- De wegwerpcultuur en het voorstel van een nieuwe levensstijl
Verbinding zoeken met elkaar
Aan het gesprek over water namen steden, overheden, bedrijfsleven, jongeren, NGO’s, academici en religieuze instellingen deel. Ruard Ganzevoort, decaan van de faculteit Theologie aan de VU en Lid van de Eerste Kamer, denkt dat het symposium geslaagd is in haar opzet. “Op het gebied van water gebeurt er al best veel in de wereld. Maar de gedachte van een integrale ecologie vraagt ook om een integrale aanpak van de uitdagingen. Daar is nog onvoldoende sprake van. Als partijen elkaar al weten te vinden, blijken zij elkaars overwegingen en drijfveren niet goed te begrijpen. Het komen tot een gemeenschappelijke taal over water moet dat in een stroomversnelling brengen. Hierin hebben we nu een belangrijke stap gezet.”
In gesprek met onze klanten
Deel van ons partnerschap bestond eruit klanten van Instituten & Charitas uit te nodigen voor het symposium ‘Water in times of climate change’. Voor religieuze instellingen en goede doelen zijn de wereldwijde waterproblematiek en het gedachtegoed van integrale ecologie aansprekende onderwerpen. Tijdens het symposium konden deelnemers inzichten, ideeën en praktische toepassingen met elkaar delen. Het besef dat voor het bundelen van krachten een gemeenschappelijke taal van water nodig is, was voor veel deelnemers een nuttig inzicht. Veruit de meeste klanten hebben de bijeenkomst als zeer waardevol ervaren. Juist ook door gezamenlijk de dialoog aan te gaan. Een plek waar alle kennis en ervaring rond water voorhanden is, roept ook echt op tot zo’n gesprek.
De dialoog intensiveren
Tijdens het symposium stonden drie hoofdsteden op drie continenten centraal: Jakarta, Kaapstad en Amsterdam. Deze steden zijn niet zomaar gekozen. Elk van deze steden heeft namelijk een bijzondere relatie met water. Jakarta is de snelst zinkende stad ter wereld. Kaapstad is de eerste grote stad waar vrijwel geen drinkwater meer te vinden was. En Amsterdam staat te boek als de laagst liggende hoofdstad aan open zee. Ruard: “Deze voorbeelden laten zien wat de dreiging of impact kan zijn van water op een leefgebied. Het zijn stuk voor stuk problemen die om adequaat watermanagement vragen. Tijdens het symposium hebben universiteiten in Jakarta, Kaapstad en Amsterdam afgesproken samen te werken aan het uitwisselen van studenten.”
Nieuwe inzichten opdoen
Het gedachtegoed van integrale ecologie is voor veel mensen een eye-opener. Ruard: “Een mooi moment tijdens het symposium was de constatering van een spreker van Van Oord – het baggerbedrijf dat internationaal actief is – dat zij als bedrijf tot nu altijd gedreven werden door de gedachte om het water te bestrijden. Reflectie over het gedachtegoed van integrale ecologie leverde het inzicht op dat het misschien veel beter zou zijn om met het water samen te werken. Dan bekijk je het dus meer vanuit een levensbeschouwelijke kant en kom je tot de vraag: “Wat betekent het water voor de mensen die hier wonen?”
Het belang van partnerships
De deelname van ABN AMRO sluit aan op haar duurzame strategie ‘Accelerating the sustainability shift’. Ook door haar klantgroepen religieuze instellingen en goede doelen heeft de bank een sterke affiniteit met het thema water. Bij een levensbeschouwelijke benadering van de waterproblematiek vervullen kerken een belangrijke rol. Als bank vinden wij het belangrijk ons netwerk beschikbaar te stellen en het delen van kennis te stimuleren. Tussen maatschappelijke organisaties onderling maar ook door de verbinding te leggen met bedrijven, de wetenschap, overheden, en jongeren. Het belang van deze verbindende rol komt ook tot uiting in de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties, waar SDG 17 ‘partnerships for the goals’ is.
Elkaar inspireren met taal
Richard Kooloos, directeur Duurzaam Bankieren ABN AMRO, kijkt terug op een inspirerend symposium. “De voordracht van Erik Borgman, hoogleraar Theologie aan de Universiteit van Tilburg, was tegelijkertijd een eye-opener en een bevestiging van onze visie. Hij wist op zeer aansprekende wijze de essentie te raken. Volgens hem hebben we met elkaar een gemeenschappelijk huishouden te runnen, dat we de wereld noemen. We hebben hierin een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Voor problemen moet je niet weglopen maar ze onderkennen en er dwars doorheen gaan. Pas als je de problemen omarmt, kun je ze met elkaar oplossen. En ja, dat betekent dat je soms ook de afwas moet doen, ook al zie je dat eigenlijk niet zo zitten.”
Van uitsluiten naar inclusie
Samen met collega Jan Willem Hofland, hoofd Investment Centre, sloot Richard in de presentatie van de bank aan op het verhaal van hun voorganger. “Wij voeren als bank een inclusieve strategie. Dat betekent dat wij bedrijven niet bij voorbaat uitsluiten maar altijd eerst de dialoog starten om hen tot duurzame veranderingen te bewegen. Je moet fossiele energie niet uitsluiten maar investeren in alternatieven en fossiel een uitweg bieden. Zo maak je ze onderdeel van de oplossing. Het is geen ‘schone handen oplossing’ door je eraan te onttrekken. Wat dat betreft sloten de twee verhalen heel goed op elkaar aan. Erik Borgman vanuit een ethisch, filosofisch en Christelijk kader. Wij vanuit een zakelijk en maatschappelijk kader. De manier waarop hij het bracht, inspireerde enorm. Juist omdat hij het zo simpel weet te duiden, terwijl hij daarmee ook de kern van Laudato si’ onder woorden brengt. Zo zie je inderdaad dat taal een wezenlijke bijdrage levert aan het voeren van de dialoog.”
De bank en het water
De bank onderkent de wereldwijde waterproblematiek. Richard: “Het is een serieus probleem. Op de ene plek een tekort, op de andere plek een overschot. En soms bestaan beide problemen naast elkaar. Als gevolg van klimaatverandering worden die uitschieters steeds extremer. We moeten al deze vormen van waterproblematiek begrijpen, en samen met onze klanten naar robuuste oplossingen zoeken. Het streven naar integrale ecologie heeft alles te maken met biodiversiteit. Een gebied met een hoge biodiversiteit is beter bestand tegen die extremen en heeft vaak ook een dempende werking. Maar productiegebieden zoals koffie- en cacaoplantages zijn monoculturen. Die zijn dus kwetsbaar voor die extreme weersveranderingen, met als gevolg mislukte oogsten. Door bij plantages de biodiversiteit te bevorderen, zorg je voor stabielere oogsten en daarmee een stabielere kasstroom. Tegelijkertijd help je zo ook lokale extremen te verkleinen. En dat vertaalt zich in een positievere risicoanalyse. Nieuwe problemen zorgen voor nieuwe risico’s. Nieuwe risico’s vragen om nieuwe oplossingen. Dat raakt onze functie als bank.”
In gesprek over water
Wilt u meer weten over de waardevolle inzichten van het symposium ‘Water in times of climate change’? Neem dan contact op met Rian Vens-Hagting van ABN AMRO MeesPierson Instituten & Charitas, e-mail rian.vens-hagting@nl.abnamro.com of mobiel (06) 513 883 42. Nog geen klant, maar wel interesse in een gesprek? Dan maken we graag een afspraak voor een kennismaking.
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Richard Kooloos, Leo Looman en Ruard Ganzevoord (VU).
Ook interessant
Heeft u een vraag over dit artikel?
De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.