De schenking op papier en box 3

De schenking op papier

De hoofdlijn bij een schenking op papier is dat de schenker een schuld heeft in box 3 en de ontvanger een bezitting (de vordering). De vordering is meestal pas opeisbaar na het overlijden van de schenker. Daar komt de naam schenking op papier uit voort: het is een ‘papieren verhaal’. Voor meer informatie over de schenking op papier verwijs ik naar mijn artikel “6 vragen over de schenking op papier”.

Vóór 2023 pakte de schenking op papier meestal gunstig uit voor de inkomstenbelasting. De ouders verlaagden hun vermogen in box 3 en de kinderen kregen de corresponderende bezitting. De belastingdruk nam toe naarmate het vermogen groter was. Meestal zijn ouders vermogender dan hun kinderen, waardoor op familieniveau een voordeel ontstond.

Het huidige systeem van box 3

Dit waren tot nu toe de uitgangspunten voor 2024:

• De vordering van het kind wordt gezien als een ‘overige bezitting’. In 2024 bedraagt het fictieve rendement voor de overige bezittingen 6,04%. Bij een belastingtarief van 36% betekent dit een belastingdruk van 2,17% op de overige bezittingen.
• De ouders hebben een schuld in box 3. Het aftrektarief voor schulden en het fictieve rendement voor banktegoeden voor 2024 wordt begin 2025 bekend. De inschatting is dat de fictieve leenrente voor schulden afgerond 2,5% zal bedragen en het rendement voor banktegoeden afgerond 1%.

De belastingheffing bij het kind is vaak reëel. Het kind wordt geacht een rendement te hebben van 6,04% en het werkelijke rendement is 6%. Dat is maar een klein verschil. Bij de ouders gaat het schever. Die betalen 6% en mogen feitelijk maar 2,5% in aftrek brengen?

De Hoge Raad over box 3

Inmiddels heeft de Hoge Raad beslist dat box 3 voor overige bezittingen zoals uw beleggingen niet door de beugel kan, als het werkelijke rendement over uw gehele vermogen in box 3 lager is dan het veronderstelde rendement van 6,04%. Mijn collega Henk van Beek heeft dat hier op een rij gezet.

Bij de berekening van het werkelijke rendement mag van de werkelijke rente worden uitgegaan. Voor de ouders is dat dus 6% en dat drukt hun rendement. Of dat leidt tot een lagere belastingdruk, is afhankelijk van het rendement op het vermogen van de ouders in box 3.

Vanuit de schenking op papier geredeneerd, is er nu sprake van neutraliteit: bij het kind wordt de werkelijke rente belast en de ouders mogen de werkelijke rente in aftrek brengen. Of het in de praktijk ook neutraal uitpakt, is afhankelijk van de situatie. Als een ouder bijvoorbeeld een laag of zelfs een negatief inkomen in box 3 heeft, bijvoorbeeld in een slecht beleggingsjaar, dan is het mogelijk dat de rente maar deels of geheel niet in aftrek komt.

Op het moment dat ik dit schrijf heeft het kabinet de uitspraak van de Hoge Raad in beraad. Het is mogelijk dat zij, of het nieuwe kabinet, een wetswijziging zal voorstellen. Het is dus goed om deze ontwikkelingen te blijven volgen.

Wat als de schuld het vermogen overtreft?

Het uitgangspunt in box 3 is dat een schuld niet in aftrek komt op uw vermogen. De rente die u betaalt, komt in aftrek op uw inkomen in box 3. In de regel zal de schuld lager zijn dan het vermogen, en dan is er een positief vermogen. Maar stel nu dat het vermogen negatief is, ofwel dat de schuld de bezittingen overtreft. Er hoeft dan geen box 3-belasting te worden betaald! Feitelijk komt de schuld dan wel volledig in mindering op het vermogen. Dit is een gevolg van de berekeningswijze die geldt voor box 3.

Een negatief vermogen in box 3 hoeft niet te betekenen dat het vermogen van de ouder ook negatief is. De eigen woning bijvoorbeeld zit in box 1 en telt dus niet mee voor box 3. De omvang van het vermogen in box 3 kan zo ook worden beïnvloed. Bijvoorbeeld door het aflossen van een hypotheekschuld, geld in te brengen in een BV of door een nieuwe schenking op papier te doen. Het resultaat kan zijn dat de ouder in het geheel geen belasting in box 3 hoeft te betalen.

Box 3 vanaf 2027

Het voornemen van het kabinet is om vanaf 2027 over te gaan naar een systeem waarin het werkelijke rendement wordt belast. Door de uitspraak van de Hoge Raad lijkt dit voor de schenking op papier al het geval.

De lucht is opgeklaard?

De schenking op papier is een mooie schenkingsmogelijkheid die in het verleden veel is toegepast. De afgelopen jaren was er ‘tegenwind’ in box 3 omdat de schenkers de rente feitelijk maar voor een deel in aftrek mochten brengen. De uitspraak van de Hoge Raad heft deze tegenwind in principe op. Maar het laatste woord over box 3 is zeker nog niet gezegd, dus het is belangrijk dat u de ontwikkelingen op dit punt bijhoudt.