‘Moet dat bij notariële akte?’ – (Deel 1)

De voordelen van een notariële akte

Een notariële akte heeft een aantal voordelen. Zo staat vast dat het document echt is, op welke datum het is ondertekend en dat het gelezen en begrepen is. Dit klinkt wellicht als een open deur, maar bij veel andere documenten is dat niet het geval. Denkt u aan uw akkoord voor de voorwaarden voor het gebruik van uw iPhone. De meeste mensen accepteren die ongelezen.

Bij een notariële akte is ook de identiteit van de ondertekenaars vastgesteld en staat vast dat de partijen wilsbekwaam zijn op het moment van ondertekenen. Er gaat daarom veel bewijskracht uit van een notariële akte bij een rechter. Verder heeft een notaris een bewaarplicht voor notariële akten zodat zij niet verloren kunnen gaan of kwijtraken.

Een notariële akte: niet verplicht, wel verstandig?

Vanwege al deze kenmerken moeten sommige zaken verplicht worden vastgelegd in een notariële akte. Geldt die verplichting niet? Dan kan het verstandig zijn om het toch vast te leggen in een notariële akte. Zeker als de belangen groter zijn. Maar goed, u wilt niet voor alles naar de notaris.

Testament

Als u geen testament heeft, valt u terug op het wettelijk erfrecht. Vaak zie ik dat dat niet aansluit bij de wensen van mijn cliënten. Dat kan gaan over bijvoorbeeld de verdeling van vermogen of over de erfbelasting. Er moet dan een testament komen. De hoofdregel is dat u hiervoor naar de notaris moet. Dit is een waarborg zodat u bijvoorbeeld de gevolgen van uw regelingen goed overziet, u niet beïnvloed bent door anderen en wilsbekwaam bent op het moment van ondertekenen.

Codicil

Op de notariële eis voor een testament is een uitzondering gemaakt: een codicil. In dit document kunt u bepaalde goederen nalaten aan iemand. Het codicil moet voldoen aan de volgende voorwaarden.

• Het moet met de hand geschreven zijn.
• Het moet door u ondertekend zijn.
• De datum van ondertekening moet vermeld staan.

U kunt geen geld of een woning vermaken in een codicil. Wel kunt u bijvoorbeeld sieraden, huisraad en kleding aan iemand nalaten.

Het codicil mag u in uw huis bewaren. Nadeel daarvan is dat het wellicht niet gevonden wordt of het kan worden verduisterd. Ik geef klanten in overweging het codicil in bewaring te geven bij hun notaris.

Holografisch testament

Een exotische variant is een holografisch testament. Dat betreft nu juist wel een door uzelf geschreven testament.

Dit komt in de praktijk maar weinig voor en dat is waarschijnlijk maar goed ook. Het grote nadeel is dat u geen zekerheid heeft dat datgene wat u opschrijft ook geldig is. Ik neem aan dat u geen groot kenner van het erfrecht bent?

Verder moet u dit testament deponeren bij een notaris en laten inschrijven in het Centraal Testamentenregister. Pas dan is het geldig. Qua kosten bent u dan wellicht hetzelfde kwijt als bij een testament dat de notaris voor u opmaakt.

Schenken

Uitgangspunt is dat u schenkingen niet hoeft vast te leggen in een notariële akte. Een voorbeeld maakt veel duidelijk: de overhandiging van een envelop met geld voor een verjaardag. Dat legt u niet vast.

Gaat het om grotere bedragen? Dan is een schriftelijke vastlegging van een schenking vaak verstandig. Dit kan in een onderhandse akte, waarvan u hier een voorbeeld vindt. Een onderhandse akte is dus niet opgesteld door een notaris, maar vaak door de mensen die de akte ondertekenen zelf. Bepaalt u dat de schenking niet gedeeld moet worden bij een echtscheiding (de uitsluitingsclausule)? Dan is de akte nuttig om dat te kunnen bewijzen. Schenkt u onder bewind? Dan geldt dat een schenkingsakte verplicht is. Dat mag een notariële akte zijn, maar dat hoeft niet.

Gaat het om grotere bedragen? Of schenkt u niet aan alle kinderen een gelijk bedrag en zijn discussies te verwachten? Dan is het verstandig de schenking vast te leggen in een notariële akte.

Uitzondering: schenking op papier

Een variant die veel wordt gebruikt is de zogenaamde schenking op papier. Hier leest u wat deze schenking inhoudt.  De schenking op papier moet verplicht worden vastgelegd in een notariële akte om de beoogde besparing voor de erfbelasting te behalen. De reden is dat schenkingen die pas worden uitgevoerd na overlijden, dezelfde vorm moeten hebben als een testament. De rechter heeft geoordeeld dat een schenking op papier in deze categorie valt.

Levenstestament

In ons artikel “6 vragen over het levenstestament” leest u over de inhoud van een levenstestament of volmacht. Moet dit levenstestament nu verplicht in een notariële akte? Het antwoord is: nee. Het levenstestament mag ook onderhands.

Helaas moet ik u hierna teleurstellen. Om een volmacht goed te kunnen gebruiken, moet een derde vertrouwen hebben in het document. Stel u koopt iets van iemand die zegt iemand anders te vertegenwoordigen. U krijgt een akte te zien op een gewoon a4tje, voorzien van handtekeningen. Hoe weet u dan dat de ondertekening daadwerkelijk heeft plaatsgevonden? Of dat die persoon wilsbekwaam was? Als u daar zonder meer op vertrouwt, loopt u kans op schade.

Om dit vertrouwen te creëren zegt de praktijk: toch maar een notariële akte. Wel kennen de banken de zogenaamde bankvolmacht. Die wordt niet als notariële akte opgemaakt, maar onderhands. Hier leest u meer over deze variant.

Waarom een notariële akte?

In dit artikel geef ik meer duidelijkheid over nut en noodzaak van een notariële akte. Twijfelt u over het gebruik van een notariële akte, bespreekt u dit dan met uw private banker. Wij denken graag met u mee.