Schenken en nalaten na emigratie

Nederland heft als inwoner schenkt of nalaat

De woonplaats van de schenker of erflater in Nederland is sinds 2010 het enige aanknopingspunt voor Nederland om schenk- of erfbelasting te kunnen heffen. Tot 2010 hief Nederland bijvoorbeeld ook belasting als een niet-inwoner in Nederland gelegen onroerend goed schonk of naliet. Die belasting, het zogenoemde ‘recht van overgang’, is toen afgeschaft.

Als een niet-inwoner Nederlands onroerend goed nalaat, hoeft de erfgenaam daarover in Nederland geen erfbelasting meer te betalen. Ook niet als de erfgenaam in Nederland woont. De erfgenaam is in dat geval ook vrijgesteld van overdrachtsbelasting. Schenkt een niet-inwoner Nederlands onroerend goed? Dan heft Nederland geen schenkbelasting meer. Maar in dat geval moet de ontvanger wél overdrachtsbelasting betalen. Deze belasting bedraagt sinds 2021 in beginsel 8%. Maar als het om een woning gaat die de verkrijger, anders dan tijdelijk, als hoofdverblijf gaat bewonen, geldt onder voorwaarden een verlaagd tarief van 2%. Als in het laatste geval de verkrijger tevens jonger is dan 35 jaar en de waarde van de woning niet hoger is dan € 400.000, kan de verkrijging zelfs vrijgesteld zijn van overdrachtsbelasting. Gesteld dat de verkrijger niet eerder van deze vrijstelling gebruikgemaakt heeft.

Woonplaatsfictie in successiewet

Maar let op, u bent niet direct na emigratie uit de greep van de Nederlandse successiewet! Zolang u de Nederlandse nationaliteit bezit blijft u volgens de Nederlandse successiewet nog tot 10 jaar na uw vertrek fictief inwoner van Nederland. Gedurende die periode kan Nederland over al het vermogen dat u schenkt of nalaat nog belasting heffen.

Hebt u geen Nederlandse nationaliteit? Dan kan Nederland alleen belasting heffen over schenkingen die u doet binnen 1 jaar na vertrek uit Nederland. Bij overlijden heft Nederland vanaf het moment van uw emigratie dan geen erfbelasting meer.

Andere landen, andere regels

Andere landen die een bepaalde vorm van successiebelasting kennen, hebben vaak meerdere aanknopingspunten om te heffen. Het is gebruikelijk dat een land, net als Nederland, belasting heft als u als inwoner van dat land schenkt of overlijdt. Spanje is een uitzondering op die regel. Daar kijkt men juist of de verkrijger inwoner van Spanje is.

Ook bij schenking of vererving van onroerend goed zal het land waar het onroerend goed ligt normaliter heffen. Zelfs als de schenker of erflater geen inwoner van dat land is.

Behalve in de al genoemde gevallen, heffen sommige landen daarnaast ook als een inwoner van dat land een schenking of erfenis uit het buitenland ontvangt. Duitsland en Frankrijk zijn daar voorbeelden van.

Ook heffen sommige landen schenk- en/of erfbelasting vanwege het bezit van de nationaliteit van dat land. De Verenigde Staten zijn daar een bekend voorbeeld van.

Voorkoming van dubbele belasting

Er kunnen gemakkelijk situaties ontstaan waarbij meer dan 1 land schenk- of erfbelasting heft over hetzelfde vermogen. Bilaterale verdragen tussen landen op het gebied van successiebelastingen – ook wel ‘successieverdragen’ genoemd – zijn zeldzaam. Nederland heeft met slechts 7 landen zo’n apart successieverdrag gesloten: Zwitserland, Zweden, Finland, Verenigde Staten, Israël, Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk. Waarbij moet worden opgemerkt dat Zweden, Israël en Oostenrijk geen schenk- en erfbelasting meer heffen. Zodat dubbele heffing met deze landen sowieso niet meer optreedt.

Gelukkig hebben veel landen wel eenzijdig iets geregeld in hun eigen wet- en regelgeving om dubbele heffing van schenk- en erfbelasting te vermijden. Zo ook Nederland. Schenkt of overlijdt u binnen 10 jaar na vertrek uit Nederland en er treedt dubbele belasting op? Dan biedt het Besluit voorkoming dubbele belasting 2001 uitkomst.