Direct naar content
12 min. leestijd
  • Auteur

Hoe ga je om met vermogen als je jong bent? Op een andere manier dan je ouders, zoveel is zeker. De coronacrisis zorgt daarbij voor hele nieuwe uitdagingen. Ook al omdat de financiën van jongvolwassenen vaak flink verweven zijn met die van hun ouders. Een financiële coach helpt hen om financiële beslissingen te nemen in een uitdagende tijd.

Omgaan met vermogen leer je niet op school. Veel jongvolwassenen vragen zich af of ze wel over voldoende kennis beschikken om het vermogen dat ze straks naar verwachting van ouders en grootouders krijgen goed te beheren. Zeker tijdens periodes die veel onzekerheden met zich meebrengen, zoals de huidige coronacrisis. Dat merken Mo Morabit en Alex de Waart, Next-coaches bij ABN AMRO MeesPierson. Morabit en De Waart maken deel uit van een speciaal team dat jongvolwassenen tussen de 18 en 30 jaar van ABN AMRO MeesPierson-klanten begeleidt in het beheren van hun toekomstige vermogen. Ze merken dat de huidige onzekere tijd vragen oproept bij jongeren die aan het begin staan van hun financiële carrière. Vragen over het kopen van een eigen woning, met of zonder hulp van ouders. Is dat verstandig nu de huizenprijzen niet meer zo hard stijgen? Of is het juist de tijd om te kopen? En over het beleggen in tijden waarin de beurzen grote uitslagen laten zien. Of over het overnemen van het familiebedrijf.

Duidelijk is dat de crisis iedereen in meer of mindere mate raakt. De economen van het ABN AMRO Economisch Bureau verwachten dat de Nederlandse economie ook in het tweede kwartaal van dit jaar sterk krimpt: ongeveer 4,5 procent ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Een daling die tot zeker in 2021 aanhoudt (zie kader op pagina 20). Ook de werkloosheid neemt toe.

Morabit en De Waart zien een grote behoefte aan duiding bij de jonge klanten. De Waart: ‘Voor jongeren is de drempel om naar een ouder te stappen met een financiële vraag soms hoog. Aan informatie over financiële zaken zelf ontbreekt het bovendien niet, benadrukken ze. Het zijn slimme, meestal hoogopgeleide mensen. Voor ze ons bellen of een whatsappje sturen, hebben ze allang gegoogled naar een antwoord op hun vraag. Wij zijn een sparringpartner, die ze helpt de beschikbare informatie in perspectief te plaatsen. En hen te wijzen op onvermoede valkuilen. Met behulp van vakspecialisten binnen en buiten de bank.’

Financiën aan de keukentafel

Vermogen biedt mogelijkheden. Maar met die mogelijkheden neemt ook de verantwoordelijkheid toe om de juiste keuzes te maken. ‘Voor jonge aanstaande vermogenden komt daarbij dat de persoonlijke financiën meestal nauw verweven zijn met die van hun ouders’, zegt Morabit. ‘We adviseren hen altijd eerst om het gesprek over geld met hun ouders aan te gaan.’ Dat is niet altijd makkelijk, weet hij. Bij sommige families worden financiën thuis aan de keukentafel besproken, bij andere families weten de kinderen wel dat er vermogen is maar wordt daar weinig open over gesproken. ‘Zonde’, zegt De Waart: ‘Immers grote kans dat het op termijn bij de kinderen terechtkomt.’ Hun advies: praat eens met je ouders over vermogen. Vraag hoe zij daar tegenaan kijken. Ga een keer mee naar de beleggingsadviseur en fiscalist. De Waart. ‘En denk niet bij financiële zaken dat je ouders dat al geregeld hebben. Je ouders weten immers ook niet alles.’ Morabit sprak recent nog met een klant, een twintiger die wilde gaan samenwonen. ‘Ze kon samen met haar vriend tegen een aantrekkelijke prijs een pand van haar vader overnemen. Een mooie kans, maar het is belangrijk dat zij en haar vader hier eerst met een fiscalist of een notaris over spreken. De aankoop van de woning tegen een bedrag lager dan de economische waarde kan door de Belastingdienst als een schenking worden gezien. De jonge klant moet hier dan schenkbelasting over betalen.’ Ook verschuift er door de gezamenlijke aankoop mogelijk vermogen naar haar partner. ‘Wat betekent dit als de relatie voorbij is? Verstandig om de afspraken daarover door de notaris te laten vastleggen.’

Beetje meer streetwise

Kinderen van vermogenden bereiden zich voor op zelfstandigheid en omgaan met vermogen. De Next-coaches kennen de valkuilen, die liggen onder andere op het gebied van privacy en veiligheid. Een uiterst actueel onderwerp; online oplichting is sterk gestegen sinds de coronacrisis. De Waart: ‘Het weloverwogen delen van persoonlijke informatie op social media ligt voor de hand, maar we wijzen jonge ondernemers ook op hun keuze voor een bedrijfsstructuur en de zichtbaarheid en aansprakelijkheid die daaruit voortkomt. Een bv met de familienaam in het openbare handelsregister maakt het voor nieuwsgierigen bijvoorbeeld erg makkelijk.’ Morabit: ‘Onze klanten zijn slim en goed opgeleid, maar moeten in deze tijd ook streetwise zijn. Het gebeurt bijvoorbeeld vaak dat Next-klanten een schenking ontvangen voor de aankoop van een woning. Wanneer het kind de woning samen aankoopt met de partner is wel het belangrijk dit goed vast te leggen.’

Starten met beleggen

De coaches merken dat ouders en hun volwassen kinderen elkaar in deze tijd vaak vinden in de gemeenschappelijke interesse in beleggen. De huidige bewegelijke aandelenbeurzen versterken dat, zo merken ze. Er is zorg over de dalingen, maar de lage beurzen bieden ook instapkansen. De Waart ziet veel interesse bij jonge klanten om te starten met beleggen. De e-learning-modules op het Generation Next Academy-platform worden goed bekeken. De voorkeur voor zelf beleggen is groot. Jonge mensen willen zelf aan de knoppen zitten. Morabit: ‘Hoe meer kennis het kind heeft, hoe makkelijker het is om het met hun ouders over beleggen te hebben. Ze laten zien dat ze hun huiswerk hebben gedaan. Ik kreeg vorige week nog een whatsappje van een klant die liet weten dat sinds ze samen met haar vader naar de beleggingsportefeuille kijkt, ze elkaar veel vaker spreken.’ De crisis biedt daarbij voldoende aanknopingspunten; menig ontwikkeling in deze crisis is voor onervaren én ervaren beleggers nieuw. Neem de negatieve olieprijs, als gevolg van de wereldwijd afgenomen vraag. En de uitzonderlijke maatregelen die sommige bedrijven moeten nemen. Koninklijke Olie, dat mede door het aantrekkelijke dividendrendement in veel beleggingsportefeuilles is opgenomen, zag zich genoodzaakt het dividend te verlagen. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog.

Duurzaam beleggen

Beleggen zorgt voor verbinding, maar maakt ook verschillen tussen generaties zichtbaar. Duurzaam beleggen is voor veel jonge mensen bijvoorbeeld vanzelfsprekender dan voor hun ouders. Morabit: ‘We horen dat kinderen hun ouders aanspreken op het feit dat ze niet duurzaam beleggen.’ Hij noemt als voorbeeld een klant die twijfelde over de verkoop van zijn aandelen Koninklijke Olie. Morabit: ‘Een voor hem moeilijke beslissing, hij heeft de aandelen van zijn vader gekregen. Hij voelt zich daar niet prettig bij omdat hij op een duurzame manier wil beleggen.’ De coaches geven geen beleggingsadvies, maar helpen hun klanten wel om weloverwogen keuzes te maken. Bijvoorbeeld door de verschillende manieren van duurzaam beleggen te belichten.

Voor de duurzame beleggingsportefeuilles hanteert ABN AMRO MeesPierson verschillende criteria. Als bedrijven niet voldoen aan deze criteria worden ze uitgesloten van een plek in de duurzame beleggingsportefeuilles. Het uitsluiten van bedrijven en sectoren is echter voor veel duurzame beleggers een dilemma. Daardoor ontneem je je als belegger namelijk ook direct de mogelijkheid om invloed uit te oefenen. Als aandeelhouder kan de belegger de onderneming immers aanspreken op de niet-duurzame bedrijfsvoering. Juist deze bedrijven zien de noodzaak om te investeren in verduurzaming. De Waart: ‘We horen van jongeren dat dergelijke nuances hen helpen om het gesprek met hun ouders aan te gaan.’ Lachend: ‘Zonder dat ze gelijk als een wijsneus overkomen.’

Lockdown-effect
In week 12 startte de intelligente lockdown. Te zien is dat iedereen zich nog gauw op de huizenmarkt begeeft, waarna het na een snelle piek weer wegebt.

Financieel zetje op de woningmarkt

De Generation Next-coaches krijgen veel vragen over wonen. Met name over de mogelijkheden om een eigen woning te financieren en het effect van de crisis op de huizenmarkt. Dat laatste wordt de komende maanden zichtbaar en zal per regio verschillen. Bijvoorbeeld in de Randstad is sprake van krapte.

De woningmarktspecialisten van ABN AMRO verwachten dat het totale aantal woningaankopen zal terugvallen door de afnemende vraag. En dat het gemiddelde prijspeil daalt. In dit licht moeten jongeren nadenken over de aankoop van een woning en de meest geschikte manier om een woning te financieren. Is er voldoende eigen geld beschikbaar of moet er worden geleend? En leent het kind dan bij de bank, bij de ouders of misschien bij de eigen bv?

‘Vermogende ouders geven het kind graag een financieel zetje op de woningmarkt’, zegt Morabit. Dat kan op verschillende manieren. ‘Bijvoorbeeld door een schenking of een lening aan het kind. Of door een huis voor het kind te kopen.’ De financiële effecten voor ouder en kind zien er mogelijk iets anders uit nu de stijging van de huizenprijzen minder vanzelfsprekend is. En het kind zelf misschien minder inkomen heeft door de coronacrisis. Geldverstrekkers en de overheid stellen strenge voorwaarden aan het inkomen bij het verstrekken van een hypotheeklening. Lenen de ouders aan het kind voor een eigen woning, dan bepaalt de ‘familiebank’ zelf veel van de voorwaarden van de lening. Het kind kan de rente op de lening aftrekken van de inkomstenbelasting, als de lening volgens zakelijke voorwaarden is vastgelegd. Het voordeel van de renteaftrek is beperkt als het kind een laag inkomen heeft. Leent het kind een deel van de koopsom, dan is tijdig overleg met een geldverstrekker van belang. Deze is namelijk verplicht te toetsen of het inkomen voldoende is voor de totale financiering van het huis. Is het inkomen van het kind te laag, dan krijgt hij mogelijk geen aanvullende lening van een geldverstrekker.

Kopen van een huis

Veel ouders kopen een woning voor hun kinderen. De Waart: ‘Veel jongeren wonen in een appartement van hun ouders. Of in een appartement dat ze samen hebben gekocht. Soms met huisgenoten die een kamer huren. De huur die zij betalen is dan vaak een extra inkomstenbron voor het kind. Hoewel mogelijk van lagere prijzen kan worden profiteerd blijft het belangrijk om voldoende rekening te houden met de veranderende woonwensen van het kind. Is de woning bijvoorbeeld makkelijk te verkopen of verhuren als zoon of dochter er niet zelf meer woont? Koopt de ouder de woning samen met het kind, leg dan afspraken over verkoop in de toekomst vast. Hoe wordt bijvoorbeeld een eventuele overwaarde of restschuld verrekend? Morabit: ‘Als ouder en kind nu al nadenken over de verschillende scenario’s voorkomt dat problemen in de toekomst.’

Contactloze geldzaken 2.0
Betalen met een glimlach en digitale dubbelgangers

Door de coronacrisis worden innovaties rond digitaal en contactloos kopen en betalen wereldwijd omarmd. Dat laat trendonderzoek van design en innovatiebureau Fjord, onderdeel van Accenture Interactive, zien. Zeker jongeren waarderen gemak en staan open voor technologische mogelijkheden, ziet Mark Curtis, oprichter en managing director van Fjord. Door de uitrol van het stabiele mobiele 5G-netwerk kan het uitwisselen van gegevens voor contactloos betalen snel en betrouwbaar. ‘Dat doen we steeds vaker met ons lichaam zelf; een handig instrument om onze identiteit te delen’, zegt Curtis. Alipay laat klanten in China in winkels betalen met gezichtsherkenning, een lach naar de betaalterminal is voldoende. De ontwikkelingen gaan verder dan gezichtsherkenning alleen; in de VS experimenteert defensie met identificatie door middel van hartslagmeting. Onze hartslag blijkt even uniek als een iris, vinger- of oorafdruk. Vanzelfsprekend brengt dat nieuwe uitdagingen op het gebied van privacy met zich mee. ‘Aan bedrijven de uitdaging om hier afspraken met hun klanten over te maken’, benadrukt Curtis. Zelf kijkt hij ernaar uit. ‘Handig als een camera in de trein die ik ’s ochtends neem mij herkent en de vervoerder de kosten van de treinrit automatisch afschrijft.’ Door corona denkt iedereen wel twee keer na of een fysieke afspraak nodig is. Maar online meetings kosten ook tijd. Een digitale dubbelganger kan daarbij handig zijn. Die worden al langer gebruikt in de industrie: van machines of vliegtuigen wordt een digitale replica gemaakt die aan dezelfde gebruik wordt blootgesteld. Rolls Royce Motors dat vliegtuigmotoren produceert, gebruikt het bijvoorbeeld om het verwachte onderhoud van vliegtuigen in te schatten. Curtis ziet ook voordelen voor mensen. ‘Denk aan een combinatie van de avatars die we online gebruiken en de diensten van een virtuele personal assistant. Door alle data in een virtuele versie van jezelf te verzamelen, kun je als consument processen doorlopen zonder dat je daar zelf bij aanwezig hoeft te zijn. Denk aan het indienen van een hypotheekaanvraag of het regelen van een reis. De consument beslist natuurlijk zelf of en hoeveel hij van zijn digitale zelf deelt met bedrijven die hij vertrouwt.’

Werk als persoonlijke onderneming

De crisis heeft grote invloed op de werkgelegenheid in Nederland. Die zal door de daling van de bestedingen en bedrijfsfaillissementen naar verwachting oplopen. Met mogelijk langdurige effecten, schetst het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) in een studie naar de gevolgen van de coronacrisis. In de vorige economische crisis in september 2008, begon de werkloosheid pas in 2012 stevig op te lopen. Werkgevers wilden in de crisis zelf nog geen mensen ontslaan, omdat ze goed personeel wilden behouden of verwachtten het personeel snel weer nodig te hebben. Mogelijk wordt nu de werkgelegenheid als geheel lager, omdat de sectoren horeca en toerisme structureel moeten krimpen. Het effect op jongeren is divers. Juist zij zijn vaak werkzaam als zzp’ers en flexkrachten die door de crisis als eersten worden getroffen. Er is ook goed nieuws: jongeren zijn door hun flexibiliteit al goed voorgesorteerd op het verwachte ‘nieuwe normaal’ na de coronacrisis. Ze kijken bijvoorbeeld niet op van een combinatie van twee parttime banen of een vast dienstverband met een startup. Ze lopen daarmee voorop in de trend die de Sociaal Economische Raad (SER) al signaleerde: een stijgend aantal Nederlanders combineert twee of meer banen. Die ontwikkeling is enerzijds het gevolg van de afnemende baanzekerheid, die al lange tijd gaande is. Het combineren van verschillende carrières is echter ook een manier om verschillende talenten te ontwikkelen. Of om werk en privé meer op elkaar te laten aansluiten. De Amerikanen noemen het personal enterprise: de persoon als onderneming die zijn verschillende talenten en ervaringen op uiteenlopende manieren te gelde maakt. Groot voordeel: er is minder risico dat met het dienstverband ook het volledige inkomen wegvalt. De Next-coaches zien dat beeld ook bij de jongeren. Morabit: ‘Zij zijn gewend aan verschillende inkomstenbronnen, bijvoorbeeld uit een parttime baan, ondernemerschap en huur van huisgenoten of inkomen uit vermogen of vastgoed.’

Twijfels over bedrijfsoverdracht

Jongeren in een ondernemersgezin krijgen door de coronacrisis mogelijk een blik op de minder leuke kanten van het ondernemerschap. Bedrijven in veel sectoren kampen met lagere omzetten in de crisis. Dat kan vragen oproepen over de wens om de onderneming op termijn over te nemen. ‘Bedrijfsovername en ondernemerschap zijn onderwerpen die veel jongeren bezighouden’, weet De Waart. De seminars over deze onderwerpen zijn sinds de start van de Generation Next Academy in 2013 altijd drukbezocht (sinds de coronacrisis zijn deze tijdelijk gestopt). ‘Soms is het de vraag of de nieuwe generatie het familiebedrijf überhaupt wel wil overnemen. De Waart: ‘Een van onze klanten bereidt met zijn vader de overname van de familieonderneming op termijn voor. In gesprekken met hem over de fiscale afwikkeling heeft hij zijn twijfels uitgesproken. Hij weet niet zeker of hij het bedrijf wel wil overnemen.’ Een emotionele keuze, weten de coaches. Met soms grote gevolgen voor de familie. Morabit: ‘Zo eindigde een vijfdegeneratiebouwbedrijf bij de huidige generatie, omdat geen van de kinderen de onderneming wilde overnemen.’

Gesprek aandurven

Bedrijfsopvolging in een familiebedrijf is complex en brengt veel verantwoordelijkheid met zich mee. Zo vreest de beoogde opvolger soms dat de overname de relatie met broers en zussen verandert. Of hij of zij vindt het zwaar om verantwoordelijk te zijn voor het familievermogen. Door de coronacrisis kan er ook nog sprake zijn van tijdsdruk rond de overdracht. Bijvoorbeeld om nog tijdig gebruik te maken van de huidige fiscale regels bij bedrijfsoverdracht. Net als in eerdere crises is de ruimhartige bedrijfsopvolgingsregeling (bor) voor familiebedrijven onderwerp van discussie. Deze regeling biedt aantrekkelijke fiscale voorwaarden om de onderneming over te dragen aan de kinderen. Timing is ook belangrijk als de waarde van de onderneming nu lager is door de coronacrisis. Door deze lagere waarde betaalt de ouder mogelijk minder inkomstenbelasting. En het kind minder schenkbelasting als er sprake is van een schenking.

Ook op deze terreinen kunnen de Next-coaches sparringpartner zijn en een gesprek met ouders, kind en specialisten binnen de bank initiëren. Bijvoorbeeld om tijdig de mogelijkheden te verkennen. Zo zijn er mogelijkheden om de bedrijfsstructuur aan te passen en hiermee de druk op de opvolger te verlagen. Het belangrijkste is om ouders en kind open over de beoogde overdracht te laten praten. Morabit: ‘Het uitspreken van verwachtingen en doelen rond het familiebedrijf en vermogen is voor veel ouders en kinderen een mooie start in dit traject. En meestal een opluchting. Ouders laten ons soms weten hoe ze het waarderen dat het kind het heeft aangedurfd om het gesprek aan te gaan.’

Generation Next Academy

Speciaal voor kinderen van private banking-klanten, in de leeftijdscategorie 18-30 jaar, heeft ABN AMRO de Generation Next Academy opgericht. De experts van ABN AMRO MeesPierson hebben een jaarprogramma ontwikkeld met bijeenkomsten en e-learnings over het krijgen en hebben van vermogen. Meer informatie: www.abnamromeespierson.nl/gna

Heeft u een vraag over dit artikel?

De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.