Na uw overlijden treden uw erfgenamen in uw ‘vermogensrechtelijke voetsporen’. Zij nemen uw rechten en plichten over. Maar voordat zij uw vermogen daadwerkelijk in handen krijgen, moet uw nalatenschap worden afgewikkeld. Kunnen de erfgenamen dat samen oplossen? Of is het verstandig hiervoor iemand aan te wijzen, de executeur? Dat is bijna altijd het geval. Hieronder leest u waarom dat zo is.
De afwikkeling van een nalatenschap is vaak een grote klus
Meestal komt er heel veel kijken bij het afwikkelen van een nalatenschap. Het berichten van familie en vrienden en het regelen van de uitvaart is vaak de eerste zorg. Het verwerken van het verlies van een naaste met dan vaak nog op gang komen. En al snel komen er allerlei financiële zaken om de hoek kijken. Wat is er aan vermogen, moet daar iets op de korte termijn mee gebeuren, moeten er zaken worden opgeslagen, hoeveel gaat de erfbelasting bedragen enzovoorts.
In de praktijk blijkt het afwikkelen van een nalatenschap vaak een zware en tijdrovende klus te zijn. In het begin is men er hele dagen druk mee en vervolgens vraagt het continue aandacht, soms tot wel twee jaar na het overlijden.
Er ontstaan vaak conflicten bij de afwikkeling van een nalatenschap
In de situatie van een langstlevende partner als nabestaande, is de afwikkeling wellicht overzichtelijk. Bij de wettelijke verdeling wordt de nalatenschap automatisch verdeeld en wordt de langstlevende partner eigenaar van alle bezittingen. Dat is een stap die maar direct is gezet en dat kan een belangrijk voordeel zijn van de wettelijke verdeling. U leest daar meer over in mijn artikel “Een goede positie voor de langstlevende echtgenoot. Wat is dat eigenlijk?”.
Als er meerdere erfgenamen zijn, zijn zij samen eigenaar van de nalatenschap en moeten zij alle beslissingen samen nemen en uitvoeren. Een discussie kan vertragend werken en een conflict kan de hele afwikkeling stil leggen.
Bij de meeste nalatenschapsafwikkelingen ontstaan tegenwoordig conflicten. Dat wordt verklaard door het losser worden van familieverhoudingen, meer samengestelde gezinnen en het zakelijker worden van verhoudingen. Volop aanleiding voor spanningen of wantrouwen. Sterker nog: het is tegenwoordig eigenlijk de uitzondering als daar geen sprake van is.
Erfgenamen moeten samen beslissingen nemen
Het voorgaande punt wordt sterker naarmate er meer erfgenamen zijn. Of als er erfgenamen zijn die in het buitenland wonen, wat de communicatie lastiger kan maken.
Een voorbeeld om het concreet te maken. Stel dat u met vijf personen een nalatenschap moet afwikkelen en daar zit een huis in. Gaat u dat huis verkopen? Schakelt u hiervoor een makelaar in? Welke makelaar? Wat wordt de vraagprijs? Investeert u nog in een aantal verfraaiingen van het huis? Hoe reageert u op een bod? Hoe regelt u de overdracht aan de koper? Dat zijn veel en grote vragen om steeds met vijf personen af te stemmen.
Zit er een minderjarige tussen de erfgenamen? Vergeet dan niet dat die niet zelfstandig mag handelen. Een minderjarige wordt vertegenwoordigd door zijn ouders, die veel zaken moeten afstemmen met de kantonrechter.
Als u dit steeds met vijf personen moet doen, zorg dan dat u een dagboek bijhoudt. Dat kan een boek met een ingewikkeld plot worden, met veel drama en verrassende wendingen. De ouders van de minderjarige liggen bijvoorbeeld net in een scheiding. Dit is natuurlijk gekscherend bedoeld, maar de boodschap is u hopelijk helder.
Er is een goed doel erfgenaam
Ik noem nog één situatie om mijn punt te onderstrepen. Steeds vaker nemen mensen een goed doel op in hun testament. Stel dat een goed doel één van de erfgenamen is. We zien dat de belangen van de erfgenamen dan uiteen kunnen lopen. Vaak heeft een goed doel er belang bij om zaken te verkopen, tegen een zo hoog mogelijke prijs. Familieleden kunnen andere belangen hebben. Verder loopt de communicatie met een goed doel soms lastig. Stel dat het een kleiner goed doel is, waarbij het bestuur eens per kwartaal vergadert. Dat kan erg lastig zijn.
Tot slot zal een goed doel een nalatenschap vrijwel altijd beneficiair aanvaarden, om te voorkomen dat ze moet opdraaien voor een negatieve nalatenschap. Er moet dan een vereffenaar worden benoemd en de rechtbank krijgt een toezichthoudende rol. Dit is allemaal begrijpelijk, maar staat op gespannen voet om de nalatenschap snel en soepel af te wikkelen.
Gelukkig, er is een executeur
Als er een executeur is benoemd, is direct duidelijk wie het aanspreekpunt is en wie de verantwoordelijkheid draagt. Een executeur heeft de bevoegdheid om de erfgenamen te vertegenwoordigen. Een executeur mag bepaalde beslissingen zelfstandig nemen, namens de erfgenamen. In welke mate precies, is afhankelijk van het testament.
Staan de erfgenamen op gespannen voet met elkaar? Dan kan een executeur wellicht als bemiddelaar optreden. Soms scheelt het al heel veel als erfgenamen niet direct met elkaar hoeven te praten. Dit vraagt natuurlijk wel de nodige vaardigheden van de executeur. Die moet dus niet alleen verstand hebben van financiële zaken.
De erfgenamen als executeurs?
Kunnen de erfgenamen naar uw idee samen de nalatenschap afwikkelen? Dan kan het toch handig zijn om hen samen tot executeurs te benoemen. De procedure van vereffening via de rechtbank kan mogelijk worden voorkomen als er een executeur is. De nalatenschap moet dan een positief saldo hebben. Kortom, het kan voor uw erfgenamen makkelijk zijn als zij de mogelijkheid hebben om de ‘pet van executeur’ op te kunnen zetten.
De conclusie is dat het benoemen van een executeur vrijwel altijd verstandig is.
Meer over het afwikkelen van een nalatenschap leest u in ons artikel “De afwikkeling van een nalatenschap, hoe werkt dat?”.
Heeft u een vraag over dit artikel?
De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.