Revival van oude techniek
De QR-code is zo’n typische uitvinding die zijn tijd ver vooruit was. Eerst was het gebruik slechts zeer specialistisch en toen het grote publiek er wat later kennis mee maakte, was de interesse gering. Nu tonen QR-codes op posters aanbiedingen, staan ze op monumenten om met een simpele scan informatie over het object te tonen en spelen ze een cruciale rol in de wereld die verandert door COVID-19.
QR staat voor ‘Quick Response’. In de basis is een QR-code een tweedimensionale barcode die eenvoudig gelezen kan worden door machines; of dat nu een smartphone is of een machine in een fabriek. In een QR-code kan meer informatie worden opgeslagen dan in een standaard barcode.
Moeizame start
Hoewel het basisidee al in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd geoctrooieerd, nam de QR-code zoals wij die nu kennen een hoge vlucht in de jaren negentig. Denso-Wave, een toeleverancier van onder andere Toyota, ontwikkelde de code voor de identificatie van auto-onderdelen. Dergelijke innovatie past natuurlijk bij een automaker die pionierde op het gebied van logistiek met concepten als lean manufacturing en just in time. Opvallend is dat Denso-Wave besloot zijn octrooirecht niet uit te oefenen; standaard QR-codes werden én zijn dus vrij beschikbaar.
In Japan sloegen de codes wel aan: met de opkomst van de smartphone waren ze daar al snel te zien op allerlei plekken om gemakkelijk informatie te scannen. Ook in China zijn QR-codes al vroeg populair. Dat zou ermee te maken hebben dat de grootste yuan-coupures niet passen bij de toenemende Chinese welvaart. Anders gezegd: de producten die sommige Chinezen willen kopen kosten cash een pakje bankbiljetten. Dat is onhandig, dus in China groeide de populariteit van QR-codes om mobiele betalingen te doen. In 2017 gebruikte twee derde van de Chinese bevolking de codes om mobiel mee te betalen.
Een snelle scan van de geschiedenis van QR-codes
1952: Amerikaanse studenten krijgen een octrooi voor de originele barcode. Daar begint het verhaal van de QR-code, die in de basis een tweedimensionale barcode is.
1967: Barcodes worden wijdverbreid gebruikt door KarTrak, een systeem om treinwagons te traceren.
1971: Een IBM-ingenieur ontwikkelt de Universal Product Code. Dit wordt de standaard voor boodschappenbarcodes en andere goederen. De barcode wordt onderdeel van het betalingsproces in supermarkten.
1994: Geboorte van de QR-code bij het Japanse Denso-Wave.
2010: Smartphones worden ‘smart’ genoeg om QR-codes te lezen. Enige nadeel is wel dat er speciale apps moeten worden gedownload voor het uitlezen. Maar marketeers zien hun kans schoon en er verschijnen (weer) QR-codes op posters en in magazines.
2011: Het Chinese Alipay introduceert betaling middels QR-codes voor Chinese consumenten.
2014: WeChat lanceert ook betalingen per QR, andere sociale platforms beginnen in het kielzog hiervan ook QR-codes voor functionaliteit en als het toevoegen van vrienden aan te bieden.
2017: Praktisch alle smartphones kunnen QR-scannen zonder extra apps.
Comeback door corona
De scanbare codes die een website op een smartphone toveren werden door de Westerse consument lauw ontvangen, maar de coronapandemie blijkt een katalysator te zijn voor het gebruik van QR-codes. Tijdens de coronapandemie bleek dat mensen niets willen aanraken uit angst voor besmetting. Restaurants die wel (weer even) open mochten, vervingen hun menukaarten door QR-codes die op een telefoon uit te lezen zijn. Gasten konden hun reservering bevestigen met de codes en contact geld was niet nodig. Betaalservices als PayPal en Venmo rolden contactloze betaalsystemen uit op basis van QR-codes die wereldwijd al snel werden geïntroduceerd.
Maar ook farmaceutische bedrijven en de maatschappij als geheel merkten de voordelen van de zwart-witte blokjes. Door middel van QR-codes kunnen COVID-19-apps de gezondheid van gebruikers monitoren en adviezen geven over wanneer ze weer naar buiten of aan het werk kunnen.
QR Gekwantificeerd
31.329 – Het maximale aantal kleine vierkantjes dat in de grootste QR-code past.
47% – Het percentage Britse en Amerikaanse consumenten dat een stijging in het gebruik van QR-codes meldt sinds het uitbreken van de coronapandemie.
>65% – Het percentage Chinezen dat QR-codes in 2017 gebruikte voor het doen van mobiele betalingen.
45% – Het aandeel van de wereldbevolking dat een smartphone bezit.
Zijn tijd ver vooruit
Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het Koninklijke Munt-gebouw in Utrecht verscheen in 2011 de eerste Nederlandse munt met een zogenaamde QR-code. Nederland was het eerste land dat een dergelijke munt liet slaan. Op het moment dat de munt werd geslagen, waren QR-codes nog niet wijdverbreid in Nederland. Een van de weinige grootschalige toepassing voor consumenten waren de codes op de vervoersbewijzen van de NS. QR-codes waren al wel sinds begin jaren 2000 in het straatbeeld te vinden, maar waren vaak niet meer dan een marketing-gimmick op promotiemateriaal.
Nederland loopt voorop als het gaat om contactloos betalen. Toch neemt de populariteit van QR-codes om te betalen ook hier toe. Voor startende en kleine ondernemingen zijn de codes een uitkomst. Het is nogal een traject om een betaalautomaat aan te schaffen, inclusief registratie bij de Kamer van Koophandel, een bankrekening openen en een contract afsluiten bij een betaalautomatenbedrijf. Het duurt even voordat het betaalsysteem werkt; dat probleem is er niet met betalen per QR-code. Een scan van de code, en er kan betaald worden. Bijkomend voordeel is dat QR-codes op facturen ook geen verwarring opleveren met het invullen van een verkeerd betalingskenmerk.
We hebben de laatste QR-code dus nog niet gescand. Een innovatie die tien jaar geleden een kort leven beschoren leek en waarvan weinigen dachten dat die ooit nog groot zou worden, is bezig met een opmars. De manier waarop corona de wereld heeft veranderd, illustreert dat QR-codes een goed idee waren, maar hun tijd ver vooruit.
Andere uitvindingen die hun tijd te ver vooruit waren
Contactlenzen
Hoewel Leonardo da Vinci al iets soortgelijks voorstelde, staat de eerste vermelding van het idee van contactlenzen op naam van de filosoof en wiskundige René Descartes. In 1632 publiceerde hij een voorstel voor wat wij nu contactlenzen zouden noemen.
Zonnecellen
Een zonnecel zet lichtenergie om in elektrische energie. Het ‘fotovoltaïsch effect’ dat erachter schuilgaat, werd in 1839 voor het eerst waargenomen door een Franse wetenschapper en in 1883 bouwde een Amerikaanse uitvinder de eerste zonnecel.
Elektrische auto
Rond 1900 rijdt een derde van de auto’s op elektriciteit. Maar vanwege de hoge kosten – en de veel goedkopere Ford Model T die zijn intrede doet – sterft de elektrische auto praktisch uit.
Stoommachine
De Grieks-Egyptische uitvinder Hero van Alexandrië ontwikkelt in de eerste eeuw na Christus de eerste versie van de technologie die aan de basis van de stoommachine staat. Hij was ook de uitvinder van ’s werelds eerste verkoopautomaat en de windmolen.
Ook interessant
Heeft u een vraag over dit artikel?
De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.