De Balans van gepensioneerd ondernemer Herman (70)

Herman noemt zichzelf een gelukkig mens. De oud-ondernemer deed drie jaar geleden zijn twee brillenwinkels van de hand. Nu heeft hij meer tijd om aan zijn kleinkinderen en hobby’s te besteden. Hij is liefhebber van de Franse keuken en kookt graag voor familie en vrienden. Herman heeft drie kinderen: Bernd (43), Elise (41) en Benjamin (35). Zijn dochter wees hem recent op een krantenartikel waarin een notaris ouderen aanraadt hun testament aan te passen om zo de eigen bijdrage aan de zorg te verlagen. Doet hij zichzelf tekort als hij niets regelt?

Latrelatie

Na het overlijden van zijn vrouw bijna tien jaar geleden vond hij bij Betty opnieuw de liefde. Met haar heeft hij een latrelatie. Beiden hebben kinderen uit een eerdere relatie en vermogen. Reden om hun geldzaken gescheiden te houden en dat bevalt goed.

Eigen woning

Op de eigen woning van Herman rust nog een kleine hypotheek, de waarde is sinds de aankoop in de jaren tachtig flink gestegen. Hij overweegt de hypotheek dit jaar af te lossen om zijn geldzaken verder te versimpelen.

Wonen met zorg

Hermans ouders werden ver in de negentig. Grote kans dat hij ook oud wordt en hij heeft bij hen gezien dat ouderdom met gebreken komt. Op termijn kan de behoefte ontstaan aan extra zorg, iets waarmee hij zijn kinderen niet wil belasten. Een appartement in een zorgvilla is in zijn ogen een goed alternatief. Als het thuis niet meer gaat, verkoopt hij zijn woning en verhuist naar een zorgvilla in de buurt. Dat staat in zijn levenstestament, waarin hij al zijn wensen heeft vastgelegd.

Wijziging testament

In het krantenartikel las Herman dat de eigen bijdrage in de zorgkosten een flinke hap uit het vermogen kan nemen. De notaris legt uit hoe je met een slimme wijziging van je testament die eigen bijdrage flink kunt verlagen. Herman heeft er vragen over. Hij wil zijn vermogen niet verstoppen voor de Belastingdienst, maar te veel betalen voor zorg is ook niet de bedoeling.

Vordering op vader

Na het overlijden van zijn vrouw kreeg Herman haar nalatenschap, de kinderen kregen voor hun deel een niet-opeisbare vordering op hun vader. Om te zorgen dat zij nu al van het vermogen kunnen genieten, heeft hij na de verkoop van zijn onderneming elk van zijn kinderen 100.000 euro – de jubelton – geschonken voor de aankoop van een eigen woning of aflossing van de hypotheekschuld.

Het is de wens van Herman om in de komende jaren een deel van zijn vermogen alvast over te dragen aan de kinderen.

Expert over de balans van Herman

Herman bespreekt zijn situatie met expert vermogensplanning Tjarko Denekamp van ABN AMRO MeesPierson om een goed oordeel te vormen. Is zijn vermogen werkelijk in het geding, zoals het krantenartikel suggereert?

Eigen bijdrage voor zorgkosten

Als zelfstandig wonen niet meer gaat, heb je in Nederland recht op verblijf in een zorginstelling. Dit wordt betaald vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz). Ook betaal je vaak een eigen bijdrage. De hoogte hangt onder andere af van de soort zorg, het inkomen en het vermogen. Welke zorg Herman straks kiest bepaalt of hij de hoge of lage bijdrage betaalt.

Lage bijdrage voor zorgvilla

Voor een verblijf in een zorginstelling langer dan vier maanden geldt de hoge eigen bijdrage van maximaal 2.887,40 euro per maand. Als Herman in de toekomst verhuist naar een zorgvilla betaalt hij de lage eigen bijdrage omdat hij zijn eigen woonverblijf regelt en betaalt. Of hij dan intensieve thuiszorg regelt of een appartement in een zorgvilla huurt maakt niet uit. De bijdrage is maximaal 1.052,20 euro per maand.

Vermogen telt mee

Om de hoogte van de bijdrage te bepalen, kijkt de overheid naar het inkomen en het vermogen. De belastingaanslag inkomstenbelasting van twee jaar ervoor is daarbij het uitgangspunt. Het gaat om het totale jaarinkomen uit box 1, box 2 en box 3, plus 4 procent van het belastbaar vermogen in box 3. Hoe groot het vermogen ook is, de maximale bijdrage is 34.734 euro.

Bedreiging voor het vermogen?

De eigen bijdrage voor zorgkosten vormt geen bedreiging voor het vermogen van Herman. Als Herman in een reguliere zorginstelling terechtkomt, kan de hoge eigen bijdragen gaan gelden. Maar zijn AOW en aanvullend pensioen lopen door. De woning kan worden verkocht, zodat er ook veel lasten wegvallen. En de verkoopopbrengst kan rendement gaan opleveren. De kans is groot dat Herman de eigen bijdrage uit zijn inkomen kan betalen. Herman hoeft zijn vermogen dan niet aan te spreken.

Voor de volledigheid: de eigen bijdrage is ook daadwerkelijk een bijdrage. De werkelijke kosten kunnen een veelvoud zijn.

Is schenken altijd een slimme keuze?

De eigen bijdrage is meestal geen bedreiging voor het vermogen. Toch is dat een vrees die veel mensen hebben. Dan gaan de gedachten snel naar mogelijkheden om de eigen bijdrage te beperken.

Schenken aan de kinderen is een mogelijkheid om het vermogen te verlagen. Dat kan leiden tot een lagere eigen bijdrage, in de situaties waarin het inkomen niet zo hoog is. Een andere mogelijkheid is een bepaling in het testament zodat de kinderen hun erfdelen kunnen opeisen als de langstlevende een beroep doet op langdurige zorg. De ‘truc’ is dat de vordering van de kinderen in de zorgsituatie al opeisbaar wordt, waarmee dat vermogen wordt veiliggesteld voor de kinderen.

Dergelijke maatregelen zijn niet altijd een slimme keuze. Het beperkt de financiële mogelijkheden van de langstlevende ouder flink.

Schrik door testament

Het effect daarvan merkt Herman als hij het testament van zijn overleden vrouw nog eens doorneemt. Tot zijn schrik is daarin jaren geleden een dergelijke bepaling opgenomen, met grote gevolgen nu. Zodra Herman verhuist naar de zorgvilla of een andere zorginstelling, moet hij de schuld van 950.000 euro aan zijn drie kinderen uit de nalatenschap van hun moeder direct aan hen uitkeren. Deze schuld is gekoppeld aan 4% samengestelde rente, dus over een aantal jaar kan het om een (veel) groter bedrag gaan.

Dit kan voor Herman een grote uitgave betekenen in de zorgsituatie. Iets om rekening mee te houden, bijvoorbeeld als hij grote schenkingen overweegt.

Gezien dit risico lijkt het niet verstandig dat Herman zijn eigen vermogen vermindert door aan de kinderen te schenken. Hij kan overwegen om de schuld aan de kinderen voor een deel af te lossen. Zij krijgen dan eerder geld, net als bij een schenking, maar er treedt geen besparing op van erfbelasting. Integendeel: de schuld eerder aflossen levert mogelijk een belastbare schenking op.

Familieoverleg

In zijn levenstestament legt Herman zijn wensen vast, zoals het verblijf in een zorgvilla en de jaarlijkse schenkingen aan de kinderen. Ook geeft hij hen een volmacht om namens hem te handelen wanneer hij dat niet meer kan. In een familieoverleg licht hij zijn wensen toe aan de kinderen.

Meer informatie over deze thema’s vindt u hier:

Wonen met zorg: de belangrijkste aandachtspunten op een rij – Financial Focus (abnamro.nl)

“Mijn partner is overleden. Kan ik de schulden aan mijn kinderen aflossen?” – Financial Focus (abnamro.nl)