Ondernemer: let op (uw) huwelijkse voorwaarden!* deel 1

In dit eerste deel ga ik in op de gevolgen van trouwen zonder huwelijkse voorwaarden voor een ondernemer en waarom het raadzaam is om huwelijkse voorwaarden op te stellen. In deel 2 behandel ik redenen waarom een ondernemer tijdens het huwelijk wil overgaan naar huwelijkse voorwaarden of de voorwaarden wil wijzigen. Ook bespreek ik dan waarom ondernemers, nadat ze hun bedrijf hebben verkocht, vaker de overstap maken naar de algehele gemeenschap van goederen.

U bent van plan te gaan trouwen

Sinds 2018 trouwt u, als u geen huwelijkse voorwaarden opstelt voor uw huwelijk, in een beperkte gemeenschap van goederen. Dit betekent dat:

• alles wat u en uw partner verkrijgen nadat u getrouwd bent, gezamenlijke eigendom wordt. Dit geldt zowel voor uw bezittingen als schulden;
• alle bezittingen die al voor het huwelijk aan u en uw partner samen toebehoorden, gemeenschappelijk worden. Het maakt niet uit in welke verhouding u eigenaar was. Stel: u heeft een bedrijf voor 99% in eigendom en uw partner is voor 1% eigenaar, omdat bij meer dan één aandeelhouder niet zichtbaar is in de Kamer van Koophandel wie de aandeelhouders zijn. Dan behoort de onderneming ná uw huwelijksdag aan u beiden, ieder voor de helft, toe.

Wat valt er dan buiten deze beperkte gemeenschap en blijft privévermogen? Alle bezittingen en schulden die u voor uw huwelijk alleen in uw bezit had én alle erfenissen en schenkingen die u krijgt. Meer hierover leest u in ons artikel: trouwen-zonder-voorwaarden-hoe-werkt-dat-eigenlijk.

Onderneming starten voor of na huwelijk?

Het maakt dus uit of u de onderneming al had toen u ging trouwen of dat u de onderneming pas begonnen bent nadat u getrouwd was. In het eerste geval valt uw bedrijf buiten de huwelijksgemeenschap. In de tweede situatie behoort uw bedrijf tot de huwelijksgemeenschap, tenzij u dit bent gestart met uw privévermogen, bijvoorbeeld een erfenis of voorhuwelijks vermogen. Uiteraard is wel van belang dat u zoiets kunt bewijzen.

Waarom huwelijkse voorwaarden opstellen?

Voor een ondernemer is het bijna altijd aan te raden om huwelijkse voorwaarden op te stellen. In huwelijkse voorwaarden kunt u opnemen welke bezittingen en schulden  gemeenschappelijk moeten worden en welke privé moeten blijven. Vaak blijft de eigen onderneming privé. De meest voorkomende redenen om naar de notaris te gaan voor huwelijkse voorwaarden zijn:

1. Beschermen partner tegen schuldeisers

Als een onderneming onderdeel uitmaakt van de huwelijksgemeenschap, bent u beiden aansprakelijk voor alle schulden van de onderneming. Wilt u voorkomen dat uw partner aansprakelijk wordt gesteld voor deze schulden? Maak dan huwelijkse voorwaarden én zorg er hierin voor dat de onderneming privébezit van u is en blijft.

2. Onderneming veiligstellen bij echtscheiding

U gaat er natuurlijk niet vanuit dat uw huwelijk op een echtscheiding zal uitlopen. Maar helaas eindigt ongeveer 40% van de huwelijken de laatste jaren in een echtscheiding. Huwelijkse voorwaarden kunnen ervoor zorgen dat de risico’s van een onverhoopte echtscheiding beperkt worden (of blijven) voor uw bedrijf. Als u door een scheiding de (waarde van de) onderneming met uw partner moet delen, kan dat gevolgen hebben voor de continuïteit van uw bedrijf. Uw ex-partner moet worden uitgekocht en het geld daarvoor zal hoogstwaarschijnlijk uit de onderneming gehaald moeten worden.

In huwelijkse voorwaarden kan hierop ingespeeld worden door bijvoorbeeld overeen te komen dat het vermogen wel verrekend wordt bij het einde van het huwelijk door overlijden, maar niet bij echtscheiding. Of er kan een alvast een betalingsregeling worden opgenomen zodat het voortbestaan van uw bedrijf niet in gevaar komt.

Ons advies: bespreek met uw partner welke afspraken u beiden wel eerlijk vindt voor het geval u ooit uit elkaar gaat.

3. Redelijke vergoeding eigen onderneming

Als u de onderneming al vóór uw huwelijk bent gestart of de onderneming door een schenking of erfenis heeft verkregen, valt - zoals gezegd - de onderneming buiten de huwelijksgemeenschap. Tenminste als u na 1 januari 2018 trouwt of getrouwd bent en geen huwelijkse voorwaarden heeft gemaakt. Vanaf deze datum geldt voor deze ondernemers wel een vergoedingsplicht. Dit betekent dat zij volgens de wet een redelijke vergoeding aan de gemeenschap moeten betalen voor de kennis, vaardigheden en arbeid die zij ten behoeve van de onderneming hebben aangewend.

Wat betekent deze vergoedingsplicht nu precies en wat is “een redelijke vergoeding?” Daar is de wet niet duidelijk over. De omvang van de vergoeding is gekoppeld aan de arbeidsinspanningen van de ondernemende echtgenoot. Daartegenover moet ook rekening worden gehouden met het belang en de continuïteit van de onderneming. Het is in ieder geval niet de bedoeling dat u als ondernemer uzelf een (te) laag salaris uitkeert en de rest van de winst oppot in uw bedrijf. In huwelijkse voorwaarden kunt u samen met uw partner bepalen wat u een redelijke vergoeding vindt of overeenkomen dat er géén vergoedingsplicht van toepassing is in uw situatie.

Omdat er in het overgangsrecht bij de invoering van deze vergoedingsplicht niets geregeld was, was er twijfel of deze bepaling vanaf 1 januari 2018 ook gold voor bestaande huwelijksgemeenschappen. Per 1 juli 2023 is er toch een overgangsbepaling in de wet gekomen en daarmee staat definitief vast dat de vergoedingsplicht alleen van toepassing is op gemeenschappen van goederen die zijn ontstaan op of na 1 januari 2018.

Tot slot

Regelmatig wordt gedacht dat het nieuwe rechtsstelsel in de vorm van een beperkte gemeenschap van goederen voldoet. Ondernemers zou ik echter willen oproepen om samen met hun adviseur te bekijken of het niet beter is om huwelijkse voorwaarden op te stellen.

*Alles wat in dit artikel geschreven is over huwelijkse voorwaarden geldt ook voor stellen die een geregistreerd partnerschap aangaan of zijn aangegaan. De woorden ‘huwelijkse voorwaarden’ dienen dan gelezen te worden als ‘partnerschapsvoorwaarden’.