Corona en de impact op ondernemers, met Marc van der Chijs (crypto-investeerder)

In Corona en de impact op ondernemers, het dagelijkse interview van Financial Focus, is deze keer Marc van der Chijs te gast. Hij vergaarde jaren geleden naam en faam als mede-oprichter van de Chinese videosite Tudou. Na verschillende zakelijke successen is hij de laatste jaren veelal bezig met investeren, vooral in cryptocurrencies. Wat doet deze coronacrisis met hem en met de cryptowereld?

Vandaag spreken we met Marc van der Chijs, hij vergaarde jaren geleden naam en faam als medeoprichter van de Chinese videosite TuDou.com. Na verschillende zakelijke successen is hij de laatste jaren vooral bezig met investeren, vooral in Cryptocurrencies. Dat doet hij vanuit Vancouver. Straks praten we met hem over de Corona crisis en wat dat doet met de Crypto wereld. Maar eerst Marc, ik heb jou al een aantal keer mogen interviewen, o.a. voor de documentaire serie Vermogens in Nederland van Financial Focus. Je bent iemand die heel veel leest, die snel verbanden kan leggen, die snel een visie formuleert. Daarnaast vlieg jij normaal gesproken de hele wereld over. Dus je kent verschillende landen en culturen, waaronder China. Had jij daardoor al door in januari dat er een enorme rampspoed op de wereld af zou komen?

Ja helaas wel. Het komt met name doordat mijn kinderen in China op school zitten. Die gaan in Beijing naar een speciale school. Ik heb natuurlijk veel vrienden en voormalige familie zitten in China. Rond 20 januari kreeg ik door dat het helemaal verkeerd ging in China. In ieder geval in Wuhan, maar ook in andere delen van China. Toen ben ik echt begonnen met lezen. Ik ben toen rond 23 januari begonnen met het kopen van mondkapjes, kopen van zuurstofzuiveraars voor mijn huis. Alle voorbereidingen ben ik gaan treffen. Dus ja, ik was er relatief vroeg bij. Op dat moment lachte iedereen me uit, wat daar in China gebeurde ging zich niet verspreiden. Nu blijkt dat het toch veel extremer geworden is dan de meeste mensen voorzien hadden.

De impact was jou dus al direct duidelijk, de afstand tussen Vancouver is redelijk groot, maar jij had wel door dat dit op ons af zou komen?

Ik wist niet hoe ernstig het zou worden, ik wist niet hoe overheden zouden reageren, dat weet niemand. Maar ik zag wel dat het een hele zware impact zou gaan hebben op de economie en de beurzen, dus daar heb ik op ingespeeld. Het is toch wel heel anders dan ik had verwacht. Ik had bijvoorbeeld niet verwacht dat overheden zo laks zouden reageren. Dat er geen complete lock downs zouden zijn van 2-3 weken en dat daarna alles weer open zou gaan. Dus het blijkt dat China het beter geregeld heeft dan de rest van de wereld. Dat daardoor het langer gaat duren en de economische gevolgen veel erger zijn dan ze hadden moeten zijn.

Nou wordt er op dit moment wel enigszins met de beschuldigende vinger naar China gewezen dat zij hun data niet op orde hebben. Hoe kijk jij hier tegenaan?

Cijfers in China kloppen uiteraard niet, maar die kloppen nergens, ook als je naar Nederland kijkt. Niemand weet hoeveel mensen corona hebben, niemand weet hoeveel ervan overleden zijn. Het is makkelijk om de vinger te wijzen naar China, maar het is overal hetzelfde. In Nederland wordt veel minder getest dan China. Ik geloof niet dat China opzettelijk op lange termijn verkeerde data gegeven heeft. Dat kun je namelijk ook niet, als je begint met dingen verzwijgen, dan is het heel lastig om dat te blijven doen. Je kunt het wel één keer doen of twee keer. Het is een proces van door blijven lopen. Ik denk dat de cijfers niet kloppen maar dat ze wel consistent niet kloppen.

Nu zeg je dat de rest van de wereld laks reageert. Sommige landen, vooral in China, lijken hun lessen geleerd te hebben aan eerdere pandemieën en hadden het snel onder controle, maar het gros van de wereld wordt wel kei hard geraakt. Jij noemde het laks?

Het individualisme wat je ziet in het westen. Mensen die zelf het beter denken te weten dan de rest. Maar ook het luisteren naar overheden en het aannemen van overheden dat wat ze zeggen correct is. Waar je het met name in ziet is het verhaal met de mondkapjes. Waar ik vanaf dag één mondkapjes gekocht en gedragen heb, zie je nu dat in Amerika en ook in Nederland, lange tijd gezegd is dat die dingen geen effect hebben. Nu blijkt dat het wel effect hebben en die dingen beginnen gedragen te worden in Amerika. Nederland ligt nog steeds achter op dat gebied. En dat vind ik echt stom. Dat is het grootste  verschil tussen Azië en West-Europa, dat die mondkapjes niet gedragen worden. Dat is een hele simpele manier om het op te lossen, maar dat is niet gebeurd.

Het RIVM zei eigenlijk vanaf dag één, het dragen van een mondkapje heeft geen nut, jij zegt onzin?

Ja, het blijkt nu dat dat complete onzin is. Nu komen de onderzoeken uit waaruit blijkt dat ze wel werken. En je kunt het gewoon zien. Het feit dat in het in China gewerkt heeft, dat het in Zuid-Korea werkt, in Japan, in Singapore, Taiwan. Dat is geen toeval wat mij betreft. Nu gebeurt het dus ook in Amerika, hopelijk draait Nederland deze week ook om. Ik snap het wel, als iedereen met mondkapjes om loopt worden mensen snel paniekerig, dat wil je natuurlijk voorkomen. Het andere is dat er natuurlijk een groot tekort is aan mondkapjes. Het is dan beter om zelf mondkapjes te maken of zelfs een sjaal voor je gezicht te doen dan helemaal niks te hebben. Het feit dat een groot deel van de mensen geen symptomen heeft maar wel Corona, toch andere mensen aan kunnen steken. Als die een mondkapje dragen steken ze andere mensen niet aan. Het is heel simpel.

Ik zag van jou een tweet voorbij komen waarmee je eindigt met een totale globale lock down. Dat zou, los van het feit dat dat überhaupt kan, er misschien wel voor zorgen dat we helemaal van het virus af zouden zijn.

Je kunt het virus stoppen als inderdaad niemand, maar dan ook echt niemand, contact heeft met andere mensen. Met drie weken is de incubatietijd afgelopen dus ben je of ziek of je bent er vanaf. Dus na drie weken is het virus er gewoon niet meer. Je moet daarna wel blijven testen en je moet mondkapjes blijven dragen, gewoon voor de zekerheid. Er kunnen nog brandharen zijn die je niet gezien hebt, er kan iemand zijn die een incubatietijd heeft van meer dan drie weken. Maar als je het drie weken lang doet, dus maximale pijn, dat is heel zwaar, drie weken. Over de hele wereld, het kan waarschijnlijk ook alleen in theorie, in praktijk niet. Daarna kun je weer terug naar oude manier van werken. Nu is het een proces van maanden, misschien zelfs jaren. De gevolgen op de economie zijn veel groter, omdat nu een beetje de pap nathouden wordt. Het valt wel mee, een partial lock down, andere landen willen een immuniteitsgroep krijgen. Het is allemaal leuk en aardig maar je maakt je hele economie kapot. Dat zie je nu ook. In Amerika schiet de werkloosheid omhoog. Je ziet sociale onrust ontstaan. Je ziet in Nederland dat de horeca het niet gaan redden. Dat veel retail winkels het niet gaan redden. Dat had voorkomen kunnen worden denk ik.

Hoe is de situatie in Canada? We horen heel veel over Trump uiteraard, daar is de Nederlandse media vrij vaak op gefixeerd. Maar hoe is het in Canada?

De situatie hier is vergelijkbaar met die van Nederland denk ik. Hier is het ook een beetje de pap nathouden helaas. Ook hier is lange tijd gezegd dat we geen mondkapjes hoeven te dragen. Ook hier waren te weinig tests. Ook hier is te laat gereageerd. Het grote voordeel in Canada is dat mensen veel verspreider wonen. Bijna iedereen heeft een vrijstaand huis met een tuin. Als je hier een partial lock down hebt, dan kom je echt geen mensen tegen. Je hebt natuurlijk wel flats in de steden, maar voor de rest heeft vrijwel iedereen zijn eigen huis. Je komt geen mensen tegen, je hoeft bijvoorbeeld niet in een gemeenschappelijke lift. Daarnaast was het hele online verhaal al groter hier dan in Nederland. In de zin van, het was hier al normaal dat je dingen bij de supermarkt kon bestellen en dat zij dat dan leverden. De rede om het huis uit te gaan was er al een stuk minder. Daarom denk ik dat de verspreiding langzamer gegaan is dan in Nederland.

Hier zijn we misschien ook minder goed in luisteren naar de overheid?

Ja de Canadezen luisteren inderdaad wel beter dan Nederlanders, dat zeer zeker. Mensen zien het niet als iets heel serieus, dat komt er misschien ook door de lakse manier waarop de persconferenties gehouden worden vind ik zelf. Toen Rutte begon met geen handen schudden, vervolgens schut hij de hand van de man naast hem. Ik vind het zo belachelijk dat dat kan gebeuren, dan neem ik hem gewoon niet meer serieus. Het is allemaal een beetje lacherig. Zo een gebaren tolk waar de minister even naar omkijkt, om dat nou niet serieus te namen, het is een serieus verhaal. Ja en dan nemen mensen het ook niet serieus. Het Vondelpark met vrienden, die zijn vast niet ziek. Zo hou je het virus onder de mensen en zo blijft het groeien. Dat zie je hier in Canada gelukkig een stuk minder. Als je de supermarkt hier inloopt met een familielid, boete, meteen. Dat gebeurt niet. Één persoon per huishouden in de supermarkt. Je krijgt direct een boete als je het niet doet. Meer dan twee personen op straat, behalve als het familieleden zijn, je hebt een probleem. Dat is goed in deze situatie want het kost de economie veel meer als je het niet zou doen.

Een serieuze situatie, dat schets je goed, ik noemde in het begin al allemaal dingen die je doet en deed. Je bent nu investeerder. Voor deze crisis zat je vooral op de Cryptocurrencies, klopt dat?

Dat klopt, en ik zit nog steeds behoorlijk in de Cryptocurrencies. Ik heb een bedrijf: First Block Capital wat actief is binnen Crypto. Ook groot in het minen van Bitcoins. Maar ik doe ook veel andere dingen de laatste tijd. Ik heb met name door de Corona crisis een paar nieuwe dingen ontwikkeld. Ik zeg altijd maar zo dat een crisis ook een grote kans kan zijn. Ik ben nu een bedrijf een begonnen in de health tak. In de medische wereld, en dan aan de technische kant. Het bedrijf zal zich met name bezig houden met Telehealth, dat is het dokters consults doen via video. Dat mocht tot op nu toe in bepaalde provincies niet in Canada. In Amerika was het heel erg aan banden gelegd, dan mocht het alleen met artsen uit je eigen staat. Je ziet nu dat het helemaal opengegooid wordt. Dat komt met name door de noodzaak van Corona. Ik denk dat als ondernemer daar een hele grote kans ligt. Ze gaan dit niet meer terugdraaien, ze gaan zien dat dit werkt. Dus dit gaat minimaal een jaar duren denk ik, tegen die tijd wordt dit gewoon normaal. Ik ben erin gestapt en ben begonnen met een hackathon voor Covid-19. Een soort van app ben ik begonnen, een website. Waar in de eerste instantie medici vragen konden stellen, ik ben begonnen met een cardioloog uit Seattle die zelf in een van de ziekenhuizen werkt waar een groot probleem is met Corona. Die wilde weten hoe mensen het in China het, hoe doen de artsen in Italië het, wat zijn de problemen die ze daar tegen kwamen en wat de oplossingen. Dus ik ben begonnen om de informatie te verzamelen. Nu kunnen artsen vragen stellen en andere artsen die beantwoorden. Daarna is het groter geworden, er zijn nu ook vragen van de bevolking of vragen van patiënten. Wat is Corona nou precies? Werken mondkapjes? Met het meest schappelijke antwoord van we denken dat ze werken of ze werken omdat… of ze werken niet omdat… Dat is vrij snel gegroeid, we zitten nu op zo een 250 ontwikkelaars die meewerken aan deze hackathon, heel leuk om te zien. Een leuke community die we verder willen uitbouwen.

Dus een ondernemer ziet in crisis tijd dus toch zijn kansen. De Healthcare sector is wat jou betreft een hele goeie sector om in te stappen snap ik?

Ja, ik denk het wel, ik heb daar nooit echt naar gekeken als ondernemer omdat ik daar weinig mee te maken had. Maar ik zie daar toch de grootste kansen de komende tijd. We zijn afhankelijk van de Healthcare sector om de economie weer op gang te krijgen. Ik denk dat er veel meer investeringen gaan komen in de Healthcare sector. Maar dat ook de innovatie daarvandaan gaat komen. Eén van de dingen waar ik goed in ben is innovatie en ook dat nieuwe technologieën in een andere sector gebruikt gaan worden. Dus dit leek me een goeie keuze. Dus ja, we zijn in februari begonnen en we hebben best wel veel bereikt. Ik ben best wel heel erg tevreden met waar we nu staan.

Je bent investeerder, je kijkt naar bedrijven en de toekomst. Daarnaast zit je in Cryptocurrencies. Wat is de impact van corona als je kijkt naar al de investeringen die je nu hebt.

Ligt er een beetje aan naar welke investeringen je kijkt. Ik heb geen aandelen meer op de beurs. Ik heb die al lange tijd allemaal verkocht, omdat ik dacht: dat gaat helemaal verkeerd. Al lang voor Corona hoor. Die impact daar is redelijk klein. Ik heb redelijk veel in Bitcoins zitten, dat is erg gedaald, wat ik niet verwacht had trouwens. Maar ik denk dat het een tijdelijke daling is. Wat dat betreft maak ik mij daar geen zorgen over. Ik heb redelijk wat in goud gestopt, omdat ik denk dat goud op lange termijn een hele goeie belegging kan zijn in deze tijden van crisis. Als ik kijk naar de bedrijven die niet beurs genoteerd zijn. Ja die waarderingen zijn natuurlijk sterk gedaald van de meeste, omdat het heel lastig is om geld op te halen voor die bedrijven. Het ligt er een beetje aan welke bedrijven het zijn, ik ben zelf veel bezig met handel met China, dat ligt gewoon stil. Er wordt in China wel geproduceerd, maar de vraag van de Westerse wereld neemt af en komt ook niet meer terug de komende tijd. Veel mensen denken, over twee, drie maanden is het wel voorbij, dan gaan we weer aan de slag. De hele wereld is dan compleet veranderd. Mensen die vertrouwen verloren zijn in de economie. Mensen die hun baan verloren zijn en niet meer willen uitgeven. Maar ook, wat je gaat zien is dat de hele globalisering van productie gaat veranderen. Mensen willen geen medicijnen die in China gemaakt zijn omdat de supplychain onderbroken is nu. Mensen zien nu dat het gewoon een groot risico is. Producten zullen veel meer lokaal geproduceerd gaan worden. Waardoor de prijzen omhoog zullen gaan. Want China was natuurlijk een goedkope locatie om te produceren. In het verleden deels door goedkope arbeidskrachten. Maar nu met name doordat alles daar geproduceerd wordt waardoor je dus schaal voordelen hebt. Dat betekent dat je op stuk basis veel goedkoper produceert als je er miljoenen maakt. Er zijn een aantal processen aan de gang, en ik denk dat een zeer groot deel van de bedrijven op lange termijn failliet gaat. Nu nog niet, nu denken ze ‘oh dat komt wel goed’. Ik zie de meeste horeca bedrijven omvallen, de goede restaurants, maar ook de kledingwinkels, shopping malls, hier in Noord-Amerika. Dat komt met name omdat er heel veel schulden zijn en die vallen niet terug te betalen. Daardoor worden bedrijven uiteindelijk in een faillissement geduwd.

Vrees jij zelf het virus, en dan bedoel ik niet lichamelijk, want ik denk dat je dat virus sowieso moet vrezen. Vrees jij het voor je eigen vermogenspositie?

Nee, ik ben heel goed voorbereid. Ik denk dat ik er veel beter uitkom dan vrijwel iedereen, omdat ik geen aandelen heb, ik zit in goud, Bitcoin. Ik begin bedrijven die gaan profiteren van deze markt dus nee, ik zie het eigenlijk als een positief iets voor mijzelf. Maar ik hou er wel rekening mee dat ik moet oppassen met dit soort dingen te zeggen want ja, de meeste die dit zullen horen zitten echt in de problemen, of krijgen grote problemen. Persoonlijk maak ik mij er geen zorgen over. Maar ik maak mij wel zorgen voor de wereld en de problemen die op ons af gaan komen door de faillissementen die gaan komen, de mensen die geen inkomen meer zullen krijgen, de sociale onrust die met name in Noord-Amerika gaat ontstaan. Maar ook gewoon de hele andere levensstijl die wij gaan krijgen. Een leven met veel minder welvaart, denk ik. Een leven waarin het niet meer normaal is om even in het vliegtuig te stappen om een weekje op vakantie te gaan.

Is het hebben van vermogen op de een of andere manier wel belangrijker geworden dan? Of is het belangrijk voor jou?

Nee mijn vermogen is sowieso nooit heel belangrijk geweest voor mij. Ik heb voldoende en wat ik nu doe en belangrijk vind, is het doneren van mondkapjes en PPE (Personal Protective Equipment) aan ziekenhuizen in Noord-Amerika. Dat zijn dingen waar ik echt blij mee ben dat ik het kan doen. Als ik zie dat de ziekenhuizen hun mondkapjes niet krijgen, maar ze wel via mij krijgen. Dat zijn de dingen, daar doe je het voor uiteindelijk. Ik hoef geen grote auto, of wat dan ook, te hebben.

De discussie over rijkdom ging de laatste jaren best wel over dat het oneerlijk verdeeld was. Nu zie je dat Bill Gates er helemaal vol instapt. Er zijn bijvoorbeeld ook Spaanse voetballers die een miljoen euro doneren. Echt grote giften. Wat zegt dat over rijkdom?

Ik denk dat in tijden van crisis, de echte persoon naar boven komt. Dan zie je echt hoe iemand is en wat iemand doet. Ik kijk om mij heen naar zakenmensen, wat die doen momenteel. Als ik dan merk dat mensen zeggen van: ‘Ja, ik ga profiteren van deze crisis, dus ik doe niks’ of ‘Ja, ik heb al zoveel geld verloren, ik ga niet nog een keertje extra uitgeven’, dat vind ik verkeerd. Dan is niet de juiste houding. Je moet elkaar nu juist helpen. Het is nu het moment dat het crisis is, en waarin je moet zeggen: ‘Ik heb meer dan anderen, dan kan ik ook meer geven dan anderen’.

Je gaf net al even een bepaalde schets van waar het heen gaat. Daar wil ik zo meteen meer van weten. Maar eerst in Nederland hebben wij nu vier weken een intelligente lock down, zo noemen we het hier. De eerste debatten beginnen al te ontstaan over de kosten, en de teloorgang van de economie. Hoe kijk jij hier naar?

Ja dat vind ik eng, dat mensen dat durven te doen. Die discussie hadden ze van te voren moeten voeren. In de zin van: Doe een complete lock down, en zorg dat je de testen klaar hebt staan, mondkapjes hebt. Dan kun je de kosten in de hand houden. Dat is niet gebeurd. Nu zie je mensen verveeld worden thuis. Ze gaan nadenken, is het wel de juiste oplossing? Weten wij het niet beter dan dat de regering het weet? Er wordt gewoon niet aan andere mensen gedacht. Dat vind ik het kwalijke. Mensen die verplicht thuis moeten zitten, ziek zijn, ouderen. Daar moet je ook aan denken in deze samenleving. Maar daarnaast, het grotere probleem vind ik ook dat mensen niet zien dat het een exponentieel probleem is. Het virus stijgt exponentieel. Als je de lock down nu terug neemt, is alles verloren en dan wordt de uiteindelijke situatie nog veel extremer dan dat hij nu al is. Stel dat je namelijk geen lock down gehad zou hebben, dat iedereen gewoon mocht doen wat hij zou willen. De mensen die ziek zijn, moeten thuis blijven. De ouderen moeten thuis blijven. Had je dan alsnog het zelfde probleem gehad? Misschien nog wel groter. Dan zou er paniek ontstaan. Je ziet dat er mensen om je heen ziek worden, dood gaan. Dat de Intensive Care units overbelast zijn. Dat daar geen plaats meer is. Dan krijg je echte paniek. Dat is veel erger dan een lock down van een paar weken, waarin je in ieder geval het gevoel hebt dat er wat aan gedaan wordt. Mensen die dat zeggen, zijn kortzichtig en zien het grotere plaatje niet.

Er wordt gezegd onder andere door tv persoonlijkheid Jort Kelder hier in Nederland, dat we dikke 80 jarigen aan het redden zijn, ik citeer nu. Daarvan zeg jij, onzin?

Uiteraard onzin. Het gaat om de hele populatie die je probeert te redden. Hij kijkt naar de economische gevolgen, die zouden veel groter zijn als je hem zou volgen dan als je hem niet zou volgen. Dit treft iedereen. Als ik van mijn collega’s in een medische startup hoor dat een kwart van de mensen op de ICU’s onder de 45 jaar zijn. Dat zijn getallen, die hoor je normaal gesproken nooit. Dat komt deels doordat in Amerika de mensen ongezond leven en te dik zijn, dat klopt. Maar het kan iedereen treffen. Jou en mij ook. Ik vind het echt onverantwoord dat mensen dit durven te zeggen op televisie.

Jij zegt nu een paar keer al, een totale lock down was een betere optie geweest, als je het goed had gedaan vanaf het begin. Wat was dan ons vooruitzicht geweest, met een totale lock down?

Dan hadden we nu kunnen leven zoals er in China geleefd wordt. Dat wil zeggen, de winkels zijn weer open. De bedrijven zijn weer open. Alles komt weer op gang. Maar wel met het continue testen, en het dragen van mondkapjes buiten, totdat er een vaccin op de markt komt.

De RIVM baas hier in Nederland heeft altijd gezegd dat op het moment dat je een totale lock down hebt en je gaat deze ervan af halen, dan ontstaan er sowieso overal weer nieuwe brandhaarden.

Dat is dus niet zo, als je continue blijft testen. Het probleem in Nederland is, er zijn te weinig testen. Er wordt niet overal getest. In China, loop je naar buiten, en word je getest. Om te beginnen, wordt je temperatuur gemeten. Je draagt overal een mondkapje. Als er iemand in je omgeving positief wordt getest, wordt iedereen eromheen ook meteen getest voor Corona. Er zijn voldoende testen. En als iemand het heeft, wordt hij meteen geïsoleerd. Zo stop je de brandhaarden. Dat is de enige manier om het te doen. De lakse manier in Nederland waarbij iedereen gewoon per vliegtuig binnen kan komen zonder getest kan worden, dat moet veranderen. Een complete lock down, continue testen, en altijd mondkapjes buiten. Zo niet, bekeuring.

Ik hoop dat het RIVM en Mark Rutte meeluisteren. Ik betwijfel het, maar ik hoop het. We moeten dus een hoge prijs betalen, zeg jij. Dat zijn de gevolgen voor de hele wereld. Waar gaan we naartoe? Hoe ziet onze wereld er over een jaar uit?

Ik denk dat deze lock down nog wel anderhalve maand tot twee maanden kan duren. Dat hangt met name af van het feit of er getest kan worden. Als er geen tests zijn, kan de lock down maanden gaan duren. Daarna zal je zien dat er inderdaad nieuwe outbreaks zullen komen. Opnieuw moet er dan een lock down plaatsvinden. Je ziet dan dat je twee maanden lang redelijk normaal kan leven. Dat je weer een aantal weken in lock down zal zitten, en dan weer teruggaat. Maar het leven zelf gaat veranderen. De meeste bars, restaurants, die zijn gewoon failliet tegen die tijd. Die kunnen het niet overleven. Misschien een maandje, of twee. Maar niet langer dan dat. Ik ben echt bang dat dat helemaal verkeerd gaat. Daarnaast, de mensen hebben minder geld te besteden. Veel mensen verliezen hun inkomen, of een deel daarvan. Bedrijven die omvallen waardoor er een domino effect ontstaat. Het wordt een hele andere wereld waar wij in gaan leven. Een leven waarbij je meer toch op jezelf en je familie terug moet vallen, dan voorheen. Het gaat duren totdat er een vaccin is die wereldwijd gegeven kan worden. En dan zijn we dus minimaal een jaar verder, misschien zelfs twee.

De globalisering wordt totaal anders, allemaal omdat er eigenlijk een ongelukje op een food market in Wuhan is gebeurd. Dat heeft ook iets raars?

Alles wat er in de wereld gebeurt, heeft een heel klein begin. Je moet niet kijken hoe het is begonnen, maar hoe het voorkomen kan worden in de toekomst. Hoe zorgen we dat de effecten kleiner worden. De effecten zijn extreem groot in de Westerse wereld, omdat er door de politiek niet op tijd ingegrepen is. Dat is het probleem, niet perse het virus. Dat had gestopt kunnen worden. Althans, niet helemaal, het had sneller gestopt kunnen worden. Dat is niet gebeurd. Dus ja, dat kan je het virus niet kwalijk nemen. Ik denk dat het een fout van de Westerse samenleving is, waarin het individu te veel te vertellen heeft, waarin te lang gewacht is met maatregelen, omdat men dacht dat kunnen we niet doen. We kunnen niet zoals in China iedereen verplichten om binnen te blijven. Dat kan, maar dan zie je dus wel dat de gevolgen veel extremer zijn in de Westerse wereld dan in China. Indirect wat je gaat zien, ja dat waarschijnlijk het virus uit China kwam, is dat de gevolgen voor China positiever zullen zijn op de lange termijn. Met name omdat het voor de rest van de wereld zo negatief uitgaat vallen.

Dus China wordt eigenlijk de grote winnaar terwijl het virus daar is ontstaan?

Kijk, in januari en februari zei iedereen wel dit is het einde van China, het einde van het communisme. Maar nu zie je gewoon twee maanden later, dat eigenlijk het tegenoverstelde gebeurt. Dat mensen realiseren dat de democratie toch niet altijd even goed werkt omdat er niet goed ingegrepen wordt. Wat je nu ziet, China is back to work, daar begint de economie weer iets terug te komen. Zij zijn in staat het leiderschap van de wereld over te nemen, denk ik. Het is een goede kans, denk ik, dat China hier heel goed uitkomt. En Amerika hier echt heel slecht uit gaat komen.

Het vervelende hieraan vind ik Marc, dat ik je heel vaak heb gesproken en je heel vaak gelijk hebt gekregen. Wat dat betreft houd ik mijn hart vast. Ik wil je heel erg bedanken voor je tijd. We eindigen altijd met een laatste vraag, namelijk of je nog tips hebt voor andere ondernemers, voor waar op dit moment nog kansen liggen?

Kijk met name naar sectoren die gaan groeien de komende tijd. Je gaat kijken naar de medische sector, dat is wat ik zelf doe, of je gaat kijken naar sectoren die momenteel omvallen. In de zin van horeca, restaurants. Over een paar maanden voor heel weinig geld kun je bedrijven kopen die het gewoon niet gered hebben. Dus maak van een nood een deugt en help ondernemers dus uit te kopen. En als derde, heel veel dingen die vroeger face-to-face waren, gaan nu online. Dus ga kijken naar oplossingen om bepaalde processen online te zetten. Via ‘video conferencing, of virtual reality. Ik zie heel veel kansen, maar anderen ook, dus wacht er niet te lang mee.