Uw vermogen en uw relatie

Al direct nadenken over de echtscheiding?!

Het is natuurlijk wat paradoxaal om bij de start van een relatie na te denken over het einde ervan. We moeten niet doemdenken, toch? Of onder invloed van vlinders in de buik komt heel de gedachte niet op. Maar we weten dat veel relaties eindigen door echtscheiding, dus het thema hoort erbij. Niet vanuit de gedachte ‘we gaan nu de echtscheiding regelen’. Maar vanuit de gedachte ‘stel dat we over 10 of 20 jaar uit elkaar gaan, wat is voor beide partijen dan een redelijke uitkomst?’. Dat helpt bij het maken van bewuste keuzes.

De valkuil bij een traditioneel rollenpatroon

Tegenwoordig gaan veel stellen eerst samenwonen voordat zij hun relatie formaliseren met een huwelijk of partnerschapsregistratie. De financiële gevolgen blijven dan vaak beperkt tot een gezamenlijke bankrekening. Het risico is dat het hier bij blijft en dat u geen bewuste keuzes maakt over de vermogensopbouw tijdens de relatie. Verdient en spaart u ongeveer evenveel, dan leidt dat niet tot een ongelijke uitkomst. Maar bij een traditioneel rollenpatroon waarbij de één (meer) werkt en ander (meer) de boel thuis regelt, kan er wel een ongelijke uitkomst ontstaan.

De vraag ‘stel dat we over 10 of 20 jaar uit elkaar gaan, wat is dan voor beide partijen een redelijke uitkomst?’, hoort hier op tafel te komen. Afspraken maken in een samenlevingscontract kan de oplossing zijn.

Sluiten de wettelijke regels van het huwelijk aan bij uw wensen?

Bij het aangaan van een huwelijk is het goed opletten welke regels de wetgever allemaal voor u heeft bedacht. Tot welke uitkomst leiden die in uw situatie over 10 of 20 jaar? In onze artikelen “Trouwen zonder voorwaarden. Hoe werkt dat eigenlijk?” en “Moderne huwelijksbanden: Opletten bij nieuwe regels huwelijk” leest u wat de wettelijke regels zijn en een aantal aandachtspunten. Door het opstellen van huwelijkse voorwaarden kunt u maatwerk maken.

We mogen aannemen dat u bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden bewuste keuzes maakt. U wordt daarbij op zijn minst geholpen door de notaris als juridisch deskundige. De valkuil is dat u uw huwelijkse voorwaarden ‘tijdens de rit’ niet uitvoert of actueel houdt.

Gezamenlijk vermogen opbouwen

Mijn stelling is dus dat het belangrijk is om bewuste keuzes te maken over de financiële inrichting van uw relatie. En ook om deze keuzes te bekijken als uw situatie of wensen veranderen.

Laten we dan nu het punt van ‘samen vermogen opbouwen’ concreet maken. Waar moet u dan aan denken? Ik noem een aantal veel voorkomende situaties uit de praktijk. Wellicht spelen die ook in uw situatie. Ik bespreek de situaties op hoofdlijn. Het is verstandig om met adviseurs te spreken als u er meer over wil weten of concrete regelingen wil treffen.

Aflossen op de gezamenlijke hypotheek
Wellicht is uw woning een gezamenlijke bezitting en is de hypotheeklening een gezamenlijke schuld. Lost u maandelijks op de schuld af? Dan is het de vraag of die aflossing leidt tot gezamenlijke vermogensopbouw. Stel dat samenwoners niet hebben bepaald dat de aflossingen tot de kosten van de huishouding behoren. En stel verder dat één partner een inkomen heeft en de ander niet. De vraag is dan of de partner met het inkomen, een vergoedingsvordering krijgt op de ander. Ofwel, bouwt ‘de ander’ vermogen op of ruilt die een schuld bij de bank in voor een schuld bij de partner? In echtscheidingssituaties leidt dit tot veel discussies. Het is dan aan de rechter om de knoop door te hakken. Maar beter is het natuurlijk als u hierover zelf een bewuste keuze maakt over hoe dit moet uitpakken. Deze situatie kan overigens ook spelen bij een huwelijk.

Een periodiek verrekenbeding niet nakomen
In huwelijkse voorwaarden of in een samenlevingscontract kunt u de afspraak maken dat u besparingen uit uw inkomen deelt. Zo realiseert u een gelijke vermogensopbouw. Ook in de situatie dat één van de partners minder gaat werken of stopt met werken. Deze mooie gedachte wordt in de praktijk echter vaak niet uitgevoerd. De wet zegt dat bij het einde van het huwelijk de verrekening alsnog moet plaatsvinden. En daarbij moet in beginsel het gehele vermogen worden betrokken. Dat kan dus anders uitpakken dan u in eerste instantie in gedachten had.

Het is dus zaak het verrekenbeding ook daadwerkelijk uit te voeren. Of u treft een alternatieve regeling met behulp van een finaal verrekenbeding. U verrekent dan niet jaarlijks besparingen maar vermogen bij het einde van het huwelijk. Het is mogelijk de verdeelsleutel afhankelijk te maken van de wijze waarop uw huwelijk eindigt: door echtscheiding of door overlijden. Concreet: wellicht sluit een 70/30-verrekening bij uit elkaar gaan en een 50/50-verdeling bij overlijden aan bij uw wensen. Een andere denkrichting is om het periodieke verrekenbeding aan een maximumbedrag te koppelen. Dat maakt de regeling meer concreet en kan de uitvoering makkelijker maken.

Huwelijkse voorwaarden pakken niet redelijk uit
Ondernemers willen vaak dat de onderneming privébezit blijft. De huwelijkse voorwaarden zijn er dan op gericht om dit te regelen. Logisch, maar er ontstaat soms toch een onredelijke uitkomst. Stel de situatie van een ondernemende partner en een partner in loondienst. De ondernemende partner heeft een BV en keert zo weinig mogelijk inkomen en dividend uit om te kunnen investeren in de onderneming. Men leeft van het inkomen van de partner in loondienst. Die bouwt daarom geen vermogen op, terwijl de ondernemende partner vermogen opbouwt in de BV. Bij de echtscheiding vindt de partner in loondienst dit geen redelijke uitkomst. De rechter kan echter maar in beperkte mate ingrijpen (bron). Wellicht heeft men hier een steek laten vallen bij het doordenken van de huwelijkse voorwaarden toen ze werden opgesteld. Of men heeft niet periodiek de balans opgemaakt om de onredelijke situatie op te merken. Wellicht een les die u op uw eigen situatie kunt betrekken?

Een partner leeft van eigen vermogen
Soms is er de situatie dat iemand niet hoeft te werken en kan leven van eigen vermogen. Dat is iets om rekening mee te houden bij het treffen van regelingen. Het hiervoor genoemde voorbeeld van de onredelijk uitpakkende huwelijkse voorwaarden kan namelijk ook hier ontstaan. De partner met het arbeidsinkomen moet wellicht alle kosten van de huishouding betalen en kan zo niet sparen. De vermogende partner wordt nog extra vermogend. Een denkrichting kan zijn dat inkomen uit vermogen ook worden meegeteld bij de verdeling van de kosten van de huishouding. Of dat de kosten eerst uit dat inkomen worden betaald, zodat de partner die werkt ook vermogen kan opbouwen.

Er is een jubelton binnengekomen
De afgelopen jaren zijn er heel wat ‘jubeltonnen’ over tafel gegaan. Meestal zijn die gekoppeld aan een uitsluitingsclausule en geregeld zijn de schenkingen gebruikt om af te lossen op gezamenlijke hypotheekschulden. Wat zijn daarvan de gevolgen? Is er sprake van een cadeautje tussen de partners, ontstaat er een vergoedingsvordering en zo ja, voor welk bedrag? In mijn artikel “Schenken voor de eigen woning” leest u hier meer over. De titel van de paragraaf luidt ‘Maak afspraken’ en geeft daarmee de opdracht die de partners in deze situatie hebben.

Overigens kan dezelfde problematiek spelen als een partner een erfenis ontvangt. Het gaat erom dat er met privévermogen wordt geschoven. In dit kader kan het geen kwaad om ook kennis te nemen van het artikel “Wat regelt de uitsluitingsclausule bij een erfenis of schenking eigenlijk precies?”. Stel dat uw partner een erfenis krijgt en daarvan de gezinsvakantie betaalt. Kan die dat bij de echtscheiding dan bij u ‘declareren’?

Wat is voor u een redelijke uitkomst over 10 of 20 jaar?

Partners bouwen tijdens een relatie vaak vermogen op. De vraag is wat de onderlinge vermogensverdeling is. Bij de financiële inrichting van uw relatie is dit een thema dat uw aandacht verdient. En niet alleen bij de start van uw relatie maar ook tijdens de rit. Wellicht niet het meest vrolijke onderwerp, maar de vraag ‘wat is voor ons over 10 of 20 jaar een redelijke uitkomst’ helpt hopelijk om het luchtig(er) te houden.