Veel families gebruiken een fonds voor gemene rekening (fgr) om samen te beleggen. Het fonds voor gemene rekening geeft privacy, omdat het – in tegenstelling tot een vennootschap – geen jaarcijfers hoeft te publiceren. Een groot aantal fondsen voor gemene rekening is zelfstandig belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Op Prinsjesdag 2023 is door het kabinet het voorstel Wet aanpassing fonds voor gemene rekening en vrijgestelde beleggingsinstelling bij de tweede kamer ingediend. Dit wetsvoorstel heeft gevolgen voor de fiscale behandeling van fondsen voor gemene rekening. Het wetsvoorstel bevat ook een wijziging voor vrijgestelde beleggingsinstellingen.
Huidige regeling fonds voor gemene rekening
Een fgr is een fonds waarin minimaal twee participanten vermogen bij elkaar brengen. Het fonds kent verder een beheerder en een bewaarder van het vermogen. Vaak fungeert een apart opgerichte stichting als beheerder en bewaarder van het fondsvermogen. Fiscaal onderscheiden we het fgr dat zelfstandig belastingplichtig is voor de vennootschapsbelasting (open fgr) en het fgr dat fiscaal transparant is (besloten fgr).
Bij een open fgr kunnen de participaties vrij worden verhandeld. Dit betekent dat voor de overdracht niet de toestemming van alle participanten nodig is. Als de overdracht van participaties alleen mogelijk is met toestemming van alle participanten of als overdracht alleen kan plaatsvinden aan het fonds of aan een beperkte groep familieleden, dan is het fonds besloten.
Conceptwetsvoorstel
In het wetsvoorstel stelt het kabinet voor dat een fgr alleen belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting kan zijn, als het onder toezicht staat van De Nederlandse Bank of als het een vergunning of registratie heeft bij de Autoriteit Financiële Markten. De meeste familiefondsen zullen daaraan niet (kunnen) voldoen.
Als het voorstel wordt aangenomen, zal de vennootschapsbelastingplicht voor veel van de familiefondsen die nu nog belastingplichtig zijn eindigen op 31 december 2024. Het einde van de belastingplicht kan leiden tot betaling van belastingen. Het betreft een eindafrekening in de vennootschapsbelasting van in de fgr aanwezige stille reserves en goodwill. De participanten die een aanmerkelijk belang hebben in een open fgr – een belang van 5% of meer – worden geacht hun participaties te hebben overgedragen. Indien de waarde van de participaties hoger is dan de verkrijgingsprijs (hetgeen een participant heeft ingebracht in het fonds), zal het verschil in basis worden belast als inkomen uit aanmerkelijk belang (box 2). Door tijdig maatregelen te nemen kunnen beide belastingclaims worden doorgeschoven. U hoeft dan geen belasting te betalen door deze wetswijziging.
Voorkomen van belasting bij einde vennootschapsbelastingplicht van een familiefonds
Het wetsvoorstel geeft de mogelijkheid om de hiervoor genoemde belastingheffing uit te stellen, op voorwaarde dat de belastingclaim behouden blijft. Voor de vennootschapsbelasting moet de claim worden doorgeschoven naar een andere entiteit, bijvoorbeeld een bv. De aanmerkelijkbelangheffing kan alleen worden voorkomen als er gebruik kan worden gemaakt van een fiscale fusie faciliteit. Hiervoor zal het nodig zijn om de structuur in 2024 aan te passen.
Te ondernemen acties
U kunt maatregelen nemen om te voorkomen dat de invoering van het wetsvoorstel tot gevolg heeft dat u belasting moet betalen. Om directe belastingheffing te voorkomen is een herstructurering van uw familiefonds in 2024 waarschijnlijk nodig. U kunt het bijvoorbeeld laten fuseren met een vennootschap. Het kan zijn dat de maatregelen die nodig zijn om de belastingheffing te voorkomen ervoor zorgen dat het vermogen in het familiefonds zichtbaar wordt voor het grote publiek. Het is verstandig om alvast met uw fiscalist na te denken wat de mogelijkheden zijn om acute belastingheffing te voorkomen, zonder dat uw gegevens voor iedereen zichtbaar worden. Daarbij kan uw fiscalist aangeven hoe hoog de belastingclaim is. Ook kan uw fiscalist u uitleg geven over mogelijkheden om een eventuele claim in 10 –jaarlijkse- termijnen te voldoen. Zo kunt u een goede afweging maken van het nut en de noodzaak van de eventueel door u te ondernemen stappen. Als u de belastingclaims wilt doorschuiven moet een eventuele herstructurering voor 31 december 2024 zijn afgerond. Belangrijk is dat u zich realiseert dat er momenteel een wetsvoorstel is om het regime per 2025 te veranderen, het is nog geen wet.
Heeft u een vraag over dit artikel?
De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.