Fondsen met impact – Voorvechters voor de vrouw

‘Kunt u vijf vrouwelijke hedendaagse kunstenaars noemen?’ Andrea Davina, directeur van het Niemeijer Fonds, vraagt het regelmatig aan mensen die ze ontmoet. De meesten komen niet verder dan een of twee namen. ‘Terwijl ze vaak wel veel mannelijke kunstenaars kennen’, zegt ze. ‘Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in de kunst, ze beslaan slechts 16 procent van de kunstcollecties in hedendaagse, Nederlandse musea. Daar hangt vooral werk van mannelijke makers.’ Met de Theodora Niemeijer Prijs wil het Niemeijer Fonds daar verandering in brengen. Theodora Niemeijer, dochter van een Groningse tabaksfabrikant, zette bij leven haar vermogen in voor kunst en cultuur en was zelf beeldend kunstenaar. Davina: ‘Wij zetten het werk van onze pionierende oprichtster voort.’

Delen van netwerk

Het Niemeijer Fonds is een van een toenemend aantal fondsen die zich inzetten om de positie van vrouwen op diverse terreinen te verbeteren. Het team Verenigingen & Stichtingen van ABN AMRO MeesPierson helpt de bestuurders om het vermogen dat ze beheren strategisch en effectief in te zetten, vertelt relatiemanager Hajo Jonkman. ‘Dit doen we bijvoorbeeld door onze expertise en ons netwerk te delen, zodat ze impact kunnen maken op dit belangrijke onderwerp.’

Pioniersmentaliteit

‘Once you know, you know’, zegt Marianne Wehmeijer, voorzitter van het vermogensfonds Voor Vrouwen door Vrouwen over de achtergestelde positie van vrouwen. Zoals in de ICT-sector. ‘Slechts 15 procent van de medewerkers daar is vrouw.’ Het fonds draagt onder andere bij aan projecten die meisjes en vrouwen stimuleren om te leren programmeren. De kennis die ze daarmee opdoen moet hen toekomstbestendiger maken op de arbeidsmarkt. Voor Wehmeijer is het belangrijk dat in alle projecten de pioniersmentaliteit doorklinkt van initiatiefnemer Emilie van Waveren-Resink. Zij maakte zich in de jaren dertig van de vorige eeuw sterk voor vrouwenrechten, de modernisering van het huishouden en een goede huisvesting voor vrouwen. Dat laatste door panden te verbouwen tot betaalbare kleine woningen voor alleenstaande, werkende vrouwen, die destijds nauwelijks aan financiering voor zelfstandige woonruimte konden komen.

Vrouwelijke patiënt

Veel van de vermogensfondsen hebben wortels in het (verre) verleden. Jonkman ziet hoe ze erin slagen zich telkens opnieuw uit te vinden en aan te sluiten bij actuele ontwikkelingen. Zo signaleert Voor Vrouwen door Vrouwen dat er ook in de gezondheidszorg nog veel ruimte is voor verbetering, door op vrouwen afgestemde behandelmethodes. Wehmeijer: ‘Bij medische behandelmethodes wordt nog steeds uitgegaan van de mannelijke patiënt. Veel medicijnen hebben het beste resultaat bij de behandeling van mannen.’ Vrouwen krijgen daardoor onbedoeld niet altijd de juiste zorg. Het fonds steunt diverse projecten van medisch wetenschappers die werken aan gendergebonden onderzoek. Zoals een alternatieve behandelmethode voor gynaecologische klachten bij vrouwen op basis van melkzuurbacteriën. Dat zou de inzet van antibiotica kunnen verminderen.

Gelijke verdeling

Ook het Niemeijer Fonds speelt in op actuele ontwikkelingen en inzichten. Sinds vorig jaar is de prijs niet langer voor startende kunstenaars, want voor hen zijn er genoeg kunstprijzen, maar juist voor kunstenaars wat verder in hun carrière. Ook is het prijzengeld verhoogd: de winnaar ontvangt 75.000 euro om vrij te besteden en het museum dat de winnaar heeft genomineerd krijgt een bedrag van 25.000 euro voor de aankoop van een werk. ‘De verkoop van werk is de belangrijkste stimulans voor kunstenaars’, zegt Davina. ‘Bijkomend voordeel is dat de deelnemende musea bij het bepalen van de nominaties worden verleid zich te verdiepen in het werk van vrouwelijke kunstenaars.’ Ze hoopt dat dit museumbestuurders stimuleert om meer vrouwen in de collectie op te nemen. De resultaten zijn bemoedigend. Zo verdeelt het Eindhovense Van Abbemuseum, waar het fonds mee samenwerkt, het aankoopbudget nu gelijk tussen vrouwen en mannen. Dat is positief voor alle kunstliefhebbers, ongeacht het geslacht. ‘Kunst verwondert en kan een breder perspectief bieden op je eigen werkelijkheid. Als kunstliefhebber wil je het hele perspectief zien.’

Zichtbaarheid

De vermogensfondsen van Davina en Wehmeijer werken ook samen bij de steun aan projecten van vrouwelijke kunstenaars. Samen organiseerden ze in maart een wikithon speciaal voor vrouwelijke kunstenaars. ‘Om hun zichtbaarheid te vergroten voegen we ze toe aan Wikipedia’, legt Davina uit. ‘We merken dat steeds meer bestuurders samenwerking zoeken om zo de impact van hun organisatie te vergroten’, constateert Jonkman. De bank draagt hieraan bij door regelmatig bijeenkomsten te organiseren waarbij bestuurders elkaar leren kennen.’

In juni is er een bijeenkomst speciaal voor vrouwelijke bestuurders van maatschappelijke instellingen. Bestuurders kunnen zich aanmelden voor de bijeenkomst via hun relatiemanager bij ABN AMRO Verenigingen & Stichtingen.