Er is veel te doen over de belastingheffing van box 3. Dat raakt ook de schenking op papier. Voor de schenking zelf moeten we natuurlijk naar de schenkbelasting kijken. Maar voor de schuldverhouding komen we uit in de inkomstenbelasting en dat brengt ons bij box 3. De schenking op papier pakte in box 3 ongunstig uit, maar dat ligt anders na een uitspraak van de Hoge Raad.
De schenking op papier
De hoofdlijn bij een schenking op papier is dat de schenker een schuld heeft in box 3 en de ontvanger een bezitting (de vordering). De vordering is meestal pas opeisbaar na het overlijden van de schenker. Daar komt de naam schenking op papier uit voort: het is een ‘papieren verhaal’. Voor meer informatie over de schenking op papier verwijs ik naar mijn artikel “6 vragen over de schenking op papier”.
Vóór 2023 pakte de schenking op papier meestal gunstig uit voor de inkomstenbelasting. De ouders verlaagden hun vermogen in box 3 en de kinderen kregen de corresponderende bezitting. De belastingdruk nam toe naarmate het vermogen groter was. Meestal zijn ouders vermogender dan hun kinderen, waardoor op familieniveau een voordeel ontstond.
Het huidige systeem van box 3
In 2025 is dit ‘wettelijke systeem’ het vertrekpunt:
- De vordering van het kind wordt gezien als een ‘overige bezitting’. In 2025 bedraagt het fictieve rendement voor de overige bezittingen 5,88%. Bij een belastingtarief van 36% betekent dit een belastingdruk van ongeveer 2,1% op de overige bezittingen.
- De ouders hebben een schuld in box 3. Het aftrektarief voor schulden voor 2024 wordt begin 2025 bekend. De inschatting is dat de fictieve leenrente voor schulden afgerond 2,6% zal bedragen. Dat is ook de inschatting voor 2025.
De belastingheffing bij het kind is vaak reëel. Het kind wordt geacht een rendement te hebben van 5,88% en het werkelijke rendement is 6%. Dat is zelf een klein positief verschil. Bij de ouders gaat het schever. Die betalen 6% en mogen feitelijk maar 2,6% in aftrek brengen?
De Hoge Raad over box 3
Inmiddels heeft de Hoge Raad beslist dat box 3 niet door de beugel kan, als uw werkelijke rendement over uw gehele vermogen in box 3 lager is dan het veronderstelde rendement.
Bij de berekening van het werkelijke rendement mag van de werkelijke rente worden uitgegaan. Voor de ouders is dat dus 6% en dat drukt hun rendement. Of dat leidt tot een lagere belastingdruk, is afhankelijk van het rendement op het vermogen van de ouders in box 3.
Vanuit de schenking op papier geredeneerd, is er nu sprake van neutraliteit: bij het kind wordt de werkelijke rente belast en de ouders mogen de werkelijke rente in aftrek brengen. Of het in de praktijk ook neutraal uitpakt, is afhankelijk van de situatie. Als een ouder bijvoorbeeld een laag of zelfs een negatief inkomen in box 3 heeft, bijvoorbeeld in een slecht beleggingsjaar, dan is het mogelijk dat de rente maar deels of geheel niet in aftrek komt.
Op het moment dat ik dit schrijf, is nog niet helemaal duidelijk hoe de tegenbewijsregeling er precies uit komt te zien. Dit moet in de eerste helft van 2025 duidelijk worden.
Wat als de schuld het vermogen overtreft?
Het uitgangspunt in box 3 is dat een schuld niet in aftrek komt op uw vermogen. De rente die u betaalt, komt in aftrek op uw inkomen in box 3. In de regel zal de schuld lager zijn dan het vermogen, en dan is er een positief vermogen. Maar stel nu dat het vermogen negatief is, ofwel dat de schuld de bezittingen overtreft. Er hoeft dan geen box 3-belasting te worden betaald! Feitelijk komt de schuld dan wel volledig in mindering op het vermogen. Dit is een gevolg van de berekeningswijze die geldt voor box 3.
Een negatief vermogen in box 3 hoeft niet te betekenen dat het vermogen van de ouder ook negatief is. De eigen woning bijvoorbeeld zit in box 1 en telt dus niet mee voor box 3. De omvang van het vermogen in box 3 kan zo ook worden beïnvloed. Bijvoorbeeld door het aflossen van een hypotheekschuld, geld in te brengen in een BV of door een nieuwe schenking op papier te doen. Het resultaat kan zijn dat de ouder in het geheel geen belasting in box 3 hoeft te betalen.
Box 3 vanaf 2028
Het voornemen van het kabinet is om vanaf 2028 over te gaan naar een systeem waarin het werkelijke rendement wordt belast. De werkelijke lasten komen dan in aftrek. Bij de schenking op papier is dat voor de ouder de 6% rente. De belastingheffing in box 3 bij het kind en de ouder zijn dan in principe dan in balans met elkaar en er is geen tegenbewijsregeling meer nodig.
De lucht is opgeklaard?
De schenking op papier is een mooie schenkingsmogelijkheid die in het verleden veel is toegepast. De afgelopen jaren was er ‘tegenwind’ in box 3 omdat de schenkers de rente feitelijk maar voor een deel in aftrek mochten brengen. De uitspraak van de Hoge Raad heft deze tegenwind in principe op. Maar het laatste woord over box 3 is zeker nog niet gezegd, dus het is belangrijk dat u de ontwikkelingen op dit punt bijhoudt.
Voorkom de 8 veelgemaakte fouten tijdens de belastingaangifte
Vindt u het lastig of ingewikkeld om aangifte te doen? Onze belastingexperts hebben de 8 veelgemaakte fouten voor u op een rij gezet. Bekijk ook ons handige stappenplan. U zult zien dat het best meevalt.