Testamentair bewind
Wordt een persoon 18 jaar, dan krijgt deze de beschikking over zijn of haar vermogen. Soms is het nodig om iemand wat langer bescherming te bieden. Een jongvolwassene die een groot vermogen erft, kan bijvoorbeeld wel wat begeleiding gebruiken. Het beheren van een groot vermogen kan te zwaar zijn op jonge leeftijd en leiden tot onverstandige beslissingen.
U kunt echter ook denken aan: verslaving, financieel misbruik of onvoldoende geestelijke vermogens als reden voor het hanteren van een testamentair bewind.
Via een testament kunt u vastleggen dat een ander, de bewindvoerder, het vermogen uit de erfenis beheert. De persoon van wie het vermogen is (de rechthebbende), mag eigenlijk niets doen met dit vermogen zonder toestemming van de bewindvoerder, een paar uitzonderingen daargelaten.
In het testament kunt u veel naar eigen wens invullen. Voor kinderen wordt een leeftijd genoemd tot wanneer het bewind geldt. De ‘eindleeftijd’ ligt meestal onder de 30 jaar. Uiteraard kunnen er omstandigheden aanwezig zijn die een andere eind leeftijd rechtvaardigen. Vijf jaar ná het overlijden van de erflater kan de rechthebbende echter naar de rechter stappen om te verzoeken dit bewind op te heffen. U kunt dit beroep op een rechter niet onmogelijk maken in uw testament. De rechthebbende moet echter wel aantonen dat deze op verantwoorde wijze het vermogen kan beheren.
Overigens kan een dergelijk bewind ook bij een schenking worden ingesteld. Voorwaarde is dat dit schriftelijk wordt vastgelegd.
Bewind voor minderjarigen
Een kind dat minderjarig is, kan een vermogen nog niet zelfstandig beheren. De ouders die samen het gezag hebben over het kind, zullen deze taak op zich nemen. Deze rechtsfiguur heet ook bewind en heeft een vergelijkbare functie als het testamentaire bewind. Heeft het kind geen ouders meer, dan krijgt een kind een voogd. De voogd voert dan ook het bewind.
In een testament kunt u een voogd aanwijzen, als u er in de toekomst niet meer bent. U kunt dit ook kosteloos doen via het gezagsregister. In een testament kunt u echter nog meer regelen. Zo is het mogelijk vast te leggen dat iemand anders het bewind over het vermogen van de erfenis van uw kind voert dan de ouder/voogd.
Meerderjarigenbewind
Bij het meerderjarigenbewind gaat het om een situatie waarbij een meerderjarige niet (meer) zelfstandig financiële beslissingen kan nemen. Denk aan iemand die zijn financiën niet meer kan doen door bijvoorbeeld dementie of ander geestelijk onvermogen. Het meerderjarigenbewind moet worden aangevraagd bij de kantonrechter.
De aanvraag kan bijvoorbeeld worden gedaan door de persoon zelf, de echtgenoot/partner of andere familieleden. Meestal zal er een zitting plaatsvinden waarin het bewind wordt besproken. Tijdens die zitting wordt er gekeken of het een passende maatregel is. Tegenwoordig kan de uitspraak van het meerderjarigenbewind worden ingeschreven bij het centraal curatele- en bewindregister. Dit is belangrijk, want dit zorgt voor meer bescherming van de rechthebbende.
De bewindvoerder beheert meestal het gehele vermogen en vertegenwoordigt de rechthebbende. Voor bepaalde handelingen moet de bewindvoerder vooraf goedkeuring vragen aan de rechthebbende (als deze nog goedkeuring kan geven) of de kantonrechter. Een voorbeeld hiervan is de verkoop van een huis of een effectenportefeuille.
De bewindvoerder moet jaarlijks rekening en verantwoording afleggen aan de kantonrechter. Hoewel het geen garantie is tegen misstanden, brengen deze verplichtingen flink wat waarborgen met zich mee.
Wie benoemen tot bewindvoerder?
Bij een testamentair bewind bepaalt u zelf wie u tot bewindvoerder benoemt. Het ouderlijk bewind ligt in beginsel bij de ouders of voogd. Voor het meerderjarigenbewind speelt de kantonrechter een belangrijke rol bij de benoeming, maar de aanvrager en de rechthebbende ook.
Welke persoon geschikt is, is van vele factoren afhankelijk. U kunt onder andere denken aan de volgende punten.
- De vaardigheden van de bewindvoerder.
- De mate van zelfinzicht bij de rechthebbende.
- De onderliggende problematiek.
- De leeftijd van de rechthebbende.
- De omvang en samenstelling van het vermogen.
Een keuze voor een bewindvoerder in de familiekring is vaak een prima oplossing. Een professioneel bewindvoerder kan daarnaast in sommige gevallen ook een goede keuze zijn. U kunt dan bijvoorbeeld aan uw notaris of accountant denken. Hoe zwaarder de taak drukt bij een familielid, hoe eerder gedacht wordt aan een professional. Daarnaast willen mensen familieleden ook soms ontzien en kiezen daarbij in enige mate voor ‘gemak’.