Interview Sara Coster, expert in andere gezinsvormen

Sara schreef over haar kinderwens en haar gezin het boek ‘De wens en de vaders’ en werkt als counselor voor (wens) ouders in andere gezinsvormen. Zij helpt wensouders op het pad van hun kinderwens en geeft ook mensen de kans anderen te ontmoeten met een soortgelijke wens. Dit alles kan mensen helpen om een weloverwogen keuze te maken. Tot slot geeft Sara nascholingen, gastcolleges en lezingen over andere gezinsvormen dan de traditionele.

Wilt u meer juridische informatie over dit onderwerp, lees dan ons artikel: ‘Anders ouderschap, welke vormen zijn er eigenlijk?

Fijn dat je ons te woord wil staan, Sara. Wat vind jij belangrijk aan Pride?

Pride staat voor emancipatie, gelijkheid en zichtbaarheid. Ik loop altijd graag mee met de Pride Walk, zo indrukwekkend, zo’n lange stoet van diversiteit. Met Stichting Meer dan Gewenst lopen we dan met een aantal gezinnen en wensouders mee. Gezinnen in al hun diversiteit, geweldig.

Met welke vormen van anders ouderschap heb jij het meeste te maken?

Het gaat in mijn praktijk over draagmoederschap, donorschap en co-ouderschap. Alle vormen hebben hun mitsen en maren. Enige overweging over hoe je het aan gaat pakken maakt de kans uiteraard groter dat er een evenwichtige situatie ontstaat voor kind en ouders. Wensouders staan voor enorme beslissingen: “Ga ik proberen mijn grootste wens te vervullen en zo ja, in welke vorm en met wie?” Ik geef geen adviezen, maar probeer door het stellen van vragen mensen verder te helpen op hun pad. Ik ben geen jurist en stel dus geen ouderschapsovereenkomsten op. Wel heb ik veel contact met gespecialiseerde familierechtadvocaten en notarissen die dat deel van het verhaal verzorgen.

Kun je een voorbeeld geven van een geslaagde situatie?

Ja, ik heb een mooi voorbeeld over intentioneel co-ouderschap. Een mannenstel leert een single vrouw kennen via stichting Meer dan Gewenst. Beiden hebben ook diverse andere wensouders gesproken en voelen een enorme klik met elkaar. Ze gaan elkaar uitgebreid leren kennen, ook elkaars familie en vrienden, en wensen dezelfde gezinsvorm. Ze spreken vooraf met andere ervaringsdeskundigen, en komen met z’n drieën op gesprek bij mij en leggen hun afspraken daarna uitgebreid vast in een ouderschapsovereenkomst bij een gespecialiseerde familierecht advocaat. Ze maken een weloverwogen keuze.

Wat wel eens minder goed kan gaan, zijn bijvoorbeeld vrienden die elkaar allang kennen, en in het diepe springen. De houding is meer van ‘we zien wel, we komen overal wel uit’. Ze beslissen niet over donor zijn of ‘co-ouderen’. Ze gaan niet langs een counselor en leggen niets vast. Dat kan goed gaan, maar kan ook tot problemen leiden.

Met welke vooroordelen krijgen wensouders te maken?

Soms wordt gedacht dat een intentioneel co-ouderschap met meer dan twee ouders meer kans op onenigheid geeft. De ervaring leert dat dat niet zo is. Ten eerste zijn het niet allemaal liefdespartners en ontstaan er dus op dat vlak geen wrijvingen.

Daarnaast zijn ze enorm bereid hun beste beentje voor te zetten. Als je met drie of vier ouders bent, zit je nooit allemaal tegelijk in je emotie en is er altijd wel een ouder die de gemoederen tot bedaren brengt.

De meeste van mijn cliënten maken daarnaast al op voorhand een ouderschapsovereenkomst op. Zij beschrijven daarin ook welke stappen zij ondernemen om in een situatie van onenigheid tot een oplossing te komen. Denk dan bijvoorbeeld aan het bezoeken van een mediator of systeemtherapeut. Dat soort voorzienigheid kan heel heilzaam blijken. Regelmatig wordt er  gedacht dat een kind zonder een vader- of moederfiguur niet gelukkig kan opgroeien. Uit onderzoek blijkt echter dat de mentale gezondheid van kinderen met een andere dan traditionele gezinssamenstelling net zo goed is als bij een vader-moeder-kind verhouding. Dat vooroordeel is dus niet terecht.

Jij traint ook groepen professionals, kun je daar wat meer over zeggen?

Ja, zeker. Er ontstaan steeds meer gezinnen in een niet-traditionele constructie. Als je als professional te maken krijgt met gezinnen (dat kan heel divers zijn, bijvoorbeeld docenten, kraamverzorgenden, artsen, verloskundigen, uitvaartbegeleiders), dan is het belangrijk om meer te weten over deze gezinsconstructies. Wat zijn de bijzonderheden bij een gezinsvorm, waar kunnen gezinnen tegenaan lopen, hoe kun je hier als professional goed mee omgaan? Wat is van belang om te vragen en hoe stel je die vraag dan het beste?

Ook voor professionals kan gelden dat zij aan deze nieuwe vormen moeten wennen. Ik informeer hen over wat in Nederland mogelijk en onmogelijk is. Ik train ze ook hoe ze een open gesprek kunnen aangaan met wensouders. Helaas stellen ook professionals vaak goed bedoelde maar onhandige geformuleerde vragen, of soms zelfs ongepaste vragen. Hierbij geldt net als bij veel dingen dat informatie, bewustwording en educatie een belangrijke rol kunnen spelen.

Hoe zorg je er als derde voor de juiste toon aan te slaan in een gesprek?

Stel open vragen, luister goed hoe zij dingen formuleren. Maak onderscheid in vragen die je beroepshalve moet stellen of vanuit menselijke interesse zijn geen probleem en het helpt om bijvoorbeeld die nieuwsgierigheid te benoemen. Ongepaste nieuwsgierigheid is minder gewenst. Je kan dan denken aan: ‘wie is de echte vader of moeder’ of vragen die nogal klinisch van aard zijn.

Welke twee maatregelen zou jij het liefst genomen zien worden om de positie van wensouders te verbeteren?

Als eerste hoop ik dan dat de aanbevelingen van de Staatscommissie Herijking ouderschap worden omgezet in wetgeving. Deze staatscommissie deed veel aanbevelingen op het gebied van meerouderschap, meeroudergezag en draagmoederschap.  De conclusie uit dat rapport is onder andere dat het goed regelen van deze onderwerpen in het belang van het kind zijn en in Nederland moeten worden ingevoerd. Er zijn concrete aanbevelingen gedaan om wet- en regelgeving aan te passen. Als tweede hoop ik op regelgeving rondom kliniekdonoren. Ik doel dan onder andere op het tegengaan van donoren die te veel nakomelingen krijgen.

Wat zouden wij als bank kunnen doen?

Ik geef webinars voor werkgevers over de arbeidsvoorwaarden voor ouders in andere gezinsvormen. Bij sommige ouderschapsvormen zijn niet alle feitelijke ouders dat ook juridisch, of pas na lange tijd. Daardoor hebben deze ouders geen recht op verlofregelingen zoals geboorteverlof, aanvullend geboorteverlof of ouderschapsverlof.

Vaak krijgen deze ouders geen verlof, soms zie ik een reactie: ‘we gaan hier vanuit coulance mee om’. Ik denk dat dat fijn is voor de betreffende persoon, maar opname in een CAO is daadwerkelijke erkenning en kan de gelijkheid echt bevorderen en zorgt ervoor dat er geen “dankbaarheid” hoeft te zijn. De bank zou goed naar de eigen arbeidsvoorwaarden kunnen kijken en in contact met andere bedrijven dit ook bij hen aan kunnen zwengelen.

Verder zou je de medewerkers meer uitleg kunnen geven over de diverse gezinsvormen, en kunnen letten op de formulieren. Daarnaast verneem ik signalen van meeroudergezinnen die graag een en/of rekening met meer dan twee ouders zouden willen openen voor de gedeelde kosten van het kind. Dat is bij de meeste banken op dit moment niet mogelijk.

Als mensen bezig zijn met dit onderwerp en met jou in contact willen komen, kan dat dan?

Mensen kunnen mij bereiken via www.kinderwenscoach.nl of mailen op info@saracoster.nl voor meer informatie over bijvoorbeeld coachgesprekken, maar voor lezingen of gastcolleges over andere gezinsvormen. Ook geef ik namens stichting Meer dan Gewenst webinars en lezingen over arbeidsvoorwaarden voor werknemers die onderdeel uitmaken van een andere gezinsvorm. Wil je informatie over de eerstvolgende webinar, klik dan hier.

Wil je onze lezers nog iets meegeven over dit onderwerp?

De gezinsvorm van een ander is voor jou misschien nieuw, of anders, maar voor het gezin is het hun dagelijkse leven en dus heel gewoon. Stel je ervoor open en stel open vragen. Als je beroepsmatig met gezinnen te maken hebt, kijk dan of er in je organisatie voldoende kennis en aandacht is voor andere gezinsvormen.