‘Moet dat bij notariële akte?’ – (Deel 2)

Verklaring van erfrecht

Nadat iemand overlijdt, onderzoekt de notaris wie de erfgenamen zijn. Hij legt dat vast in een verklaring van erfrecht. Daarin beschrijft hij ook wie bevoegd is om de erfenis af te wikkelen. Alleen de notaris mag een verklaring van erfrecht opstellen.

ABN AMRO kan een verklaring van erfrecht aan u vragen. In een verklaring van erfrecht staat wie de erfgenamen zijn bij een erfenis. Die informatie heeft een bank nodig om de zaken van de overledene goed af te handelen. Hier leest u meer hierover.

Had de overledene een testament waarin een executeur is benoemd? Dan kan ABN AMRO de bankzaken van de overledene meestal ook afhandelen met een verklaring van executele. Deze is vaak eenvoudiger, goedkoper en sneller op te stellen door de notaris dan een verklaring van erfrecht.

Afwikkelen nalatenschap

Als iemand overlijdt, hoeft u niet alles te regelen in een notariële akte. Maar ook als het niet verplicht is, kan het soms verstandig zijn om dat toch te doen. Dat is zeker het geval als de belangen groter zijn. In het eerste deel van deze blog noemde ik de voordelen van de notariële akte. Die gelden hier ook. Kennis van het erfrecht is daarnaast bij de afwikkeling zeer belangrijk. Veel notarissen hebben deze kennis in huis.

Akte van verdeling

Op een gegeven moment moeten de goederen van een nalatenschap worden verdeeld. Moet die akte van verdeling dan notarieel? Nee, dat hoeft niet altijd. In beginsel mogen erfgenamen samen verdelen. Wanneer moet het wel?

• Als een onroerende zaak onderdeel uitmaakt van een nalatenschap dan vindt de levering bij de verdeling plaats bij notariële akte.
• Hetzelfde geldt voor aandelen in een bv.
• Bij een erfgenaam die minderjarig is of onder curatele gesteld. Weet u dat er dan ook een goedkeuring van de kantonrechter nodig is?

Bij een ‘langstlevende testament’ is het sowieso verstandig om de vorderingen van kinderen goed vast te leggen. Voor de belastingdienst wenst u immers geen onduidelijkheid? Verwacht u onenigheid in de familie, dan kan de bemoeienis van de notaris ook nuttig zijn.

Rente vaststellen

Mensen die getrouwd zijn en kinderen hebben, hebben vaak een wettelijke verdeling in hun testament staan. Ook zonder testament is voor hen de wettelijke verdeling toepasselijk. Hier leest u meer over de wettelijke verdeling.

Als dan een ouder overlijdt, krijgen de kinderen een vordering op de langstlevende. Vaak is de vordering renteloos. Soms kan het voor de kinderen fiscaal goed uitwerken dat deze vordering toch rente draagt.

Voorheen werd gezegd dat het vaststellen van de hoge rente moest plaatsvinden in een notariële akte. De belastingdienst accepteerde dit niet onderhands. U mist dan het fiscale voordeel.

Volgens een standpunt van de kennisgroep van de belastingdienst in medio 2024 brengt een redelijke wetstoepassing echter met zich mee dat bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot ook rekening wordt gehouden met de tijdig gemaakte renteafspraak, mits die is opgenomen in de ingediende aangifte van de eerst stervende echtgenoot. Dit geldt ook als die renteafspraak onderhands is gemaakt. De gang naar de notaris is dan niet langer noodzakelijk.

Tot zover een aantal zaken die betrekking hebben op erven. Hierna volgen twee onderwerpen die te maken hebben met relaties: het samenlevingscontract en huwelijkse voorwaarden.

Samenlevingscontract

Veel mensen kiezen tegenwoordig niet voor een huwelijk maar een samenlevingscontract. Hier vindt u meer informatie over ongetrouwd samenwonen. Voor het samenlevingscontract geldt ook: dat hoeft niet bij notariële akte. Tussen twee partners is een zelf opgesteld contract geldig. U kunt bijvoorbeeld prima samen afspreken wie de boodschappen betaalt.    

Waarom zien we dan toch bijna altijd een samenlevingscontract in notariële vorm? Dit zijn twee voorname redenen.

• Vaak willen mensen elkaar aanwijzen als gerechtigde tot het partnerpensioen. De uitvoerder van het pensioen zegt: dan moet er een notarieel samenlevingscontract zijn. Zo hebben zij veel zekerheid dat de klant dit echt zo wenst.
• Bij een notarieel contract krijgt u na zes maanden samenwonen een grote vrijstelling voor de erfbelasting. Zonder notarieel contract is dat na vijf jaar samenwonen. Dat is dus een vrijstelling van EUR 2.690 (zonder contract) dan wel EUR 804.698 (met contract). Dit betreffen de vrijstellingen van 2025.

Dit zijn belangrijke verschillen. Het is u nu vast duidelijk waarom de notariële akte hier de voorkeur geniet.

Huwelijkse voorwaarden

Gaat u trouwen en wilt u met uw partner zelf bepalen wat u deelt of dat alles gemeenschappelijk is? Wilt u regelen dat bezittingen die u tijdens uw huwelijk toch van u privé zullen zijn? Wilt u het risico of de waarde van een onderneming niet met elkaar delen? U moet dat allemaal vastleggen in huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden

Huwelijkse voorwaarden moeten verplicht bij notariële akte worden aangegaan. Doet u dat niet dan zijn ze ongeldig.

Soms mag wel een uitwerking van huwelijkse voorwaarden in een onderhands stuk plaatsvinden. Maar het is niet altijd duidelijk waar de grens ligt en het wordt al snel ingewikkeld. Ik raad mensen dan ook aan om hier de notariële vorm te kiezen.

Afsluiting

Ik krijg vaak vragen over het nut en noodzaak van een notariële akte. Soms is een notariële akte verplicht en zo niet, dan is een notariële akte vaak verstandig. Een enkele keer zit u vast aan een notariële akte ‘omdat het moet’, zoals bij een schenking op papier. Let u erop dat ik de meest voorkomende onderwerpen heb besproken, maar niet alle mogelijke onderwerpen. Twijfelt u of u in een bepaalde situatie een notariële akte nodig is? Laat het ons dan weten. We denken graag met u mee.