Een aanslag schenkbelasting als huwelijkscadeau

Krijg je een aanslag schenkbelasting bij vermogensverschuiving?

Trouwen kan leiden tot een vermogensverschuiving tussen de echtgenoten. Bij de algehele gemeenschap van goederen is dat het meest duidelijk. Het uitgangspunt is dat de vermogens van beide echtgenoten samenvloeien. De arme(re) partij wordt dan rijker en de rijke(re) partij wordt armer. De algehele gemeenschap van goederen is tegenwoordig niet meer ons standaardstelsel, maar in huwelijkse voorwaarden kan dit stelsel alsnog worden afgesproken.

Valt er bij een huwelijk in de algehele gemeenschap van goederen na de huwelijksnacht een blauwe enveloppe op de deurmat? Ofwel, wordt er een aanslag schenkbelasting opgelegd als er een vermogensverschuiving is? Dat is niet het geval. Bij huwelijken moet er namelijk nog iets extra’s zijn om te kunnen spreken over een schenking. De vermogensverschuiving moet voltooid ofwel definitief zijn. En dat is bij een huwelijk in een algehele gemeenschap van goederen niet zo. Althans, niet bij het aangaan van het huwelijk. Pas bij het einde van het huwelijk is duidelijk tot welk financieel resultaat het huwelijk heeft geleid. De wet biedt geen mogelijkheid om op dat moment schenkbelasting te heffen.

Hoe zit het bij een beperkte huwelijksgemeenschap?

Al jaren wordt gediscussieerd over de vraag waar precies de grens ligt. Stel dat er niet een algehele huwelijksgemeenschap ontstaat maar een beperkte huwelijksgemeenschap. Bijvoorbeeld een huwelijksgemeenschap van alleen de woning. Zou dat wel tot een voltooide vermogensverschuiving leiden? Dat is de hamvraag waar we in de praktijk vaak mee worstelen.

De situatie uit de uitspraak

We kunnen de hamvraag vanuit juridisch/fiscaal oogpunt benaderen of principieel. De juridische/fiscale argumenten zal ik u zo veel mogelijk besparen. Het principiële vraagstuk laat zich goed schetsen met de situatie uit de uitspraak. Een meneer met een vermogen van € 150 miljoen ging trouwen met een mevrouw met een vermogen van € 1 miljoen. Zou men trouwen in de algehele gemeenschap van goederen? Dan waren de vermogens samengevloeid en was mevrouw rijker geworden. Maar die vermogensverschuiving is onvoltooid, dus het is geen schenking in fiscale zin. Het andere uiterste is dat via huwelijkse voorwaarden voorkomen wordt dat er een vermogensverschuiving plaatsvindt. Zou dat een schenking van de vrouw aan de man zijn? Dat is niet het geval. Alles delen of niets delen, leidt in beide gevallen niet tot een schenking.

Laten we het nu bekijken vanuit het perspectief van de echtgenoten. Het is begrijpelijk vanuit de man dat hij niet alles wil delen. Een huwelijk kan immers ook door echtscheiding eindigen. De wens om het vermogen (grotendeels) aan eigen kinderen na te laten, kan hier ook meespelen. Dat men wel iets wilde delen, is ook wel weer te begrijpen. Men gaat toch een huwelijk aan.

Dit is nu precies het dilemma dat we in de praktijk vaak hebben. Alles delen is te veel van het goede en niets delen is te weinig. Als we ergens tussenin gaan zitten, hebben we dan niet een schenking?

Het oordeel van de rechter

In de situatie van de uitspraak was sprake van een beperkte huwelijksgemeenschap die bestond uit een gezamenlijke bankrekening. De man stortte vervolgens € 10 miljoen op die bankrekening. De Belastingdienst zag hier een schenking in van € 5 miljoen van de man aan de vrouw. De Hoge Raad, ons hoogste rechtscollege, is het daar niet mee eens. Er is sprake van een ‘abstracte huwelijksgemeenschap’ en dat is niet vergelijkbaar met de situatie dat mevrouw een concreet vermogensbestanddeel (geld ter waarde van € 5 miljoen) is toegedeeld.

Hoe verder?

Ik vind deze uitkomst mooi. Het stelt echtgenoten in staat om zonder discussies over de schenkbelasting afspraken te maken over de financiële gevolgen die zij aan hun huwelijk willen verbinden. Maar let op, de rechter heeft nu in een concrete situatie een uitspraak gedaan. Zijn alle beperkte huwelijksgemeenschappen nu veilig of blijft de discussie gaande?

We weten dat echtgenoten zonder schenkbelasting alles mogen delen of niets mogen delen. Wat mij betreft, komt de wetgever nu in actie door een toevoeging te maken aan de vorige zin: als echtgenoten ergens tussenin gaan zitten, is dat ook geen schenking.