Wat als ik in 2024 een schenking ontvang?

Let op de schenkbelasting

We hebben in Nederland een speciale belasting voor schenkingen, de ‘schenkbelasting’. Wellicht denkt u bij deze term aan het café waar ook wordt geschonken, maar dat is dus niet juist. Het gaat om geld of ander vermogen dat u van iemand als cadeau krijgt. In het bijzonder om een cadeau van iemand die (kortweg) in Nederland woont op het moment dat hij of zij het cadeau geeft.

Schenkingsvrijstellingen in 2024

U hoeft niet over het volledige bedrag schenkbelasting te betalen. De schenkbelasting kent een aantal vrijstellingen. Een schenking tot het bedrag van de vrijstelling wordt niet belast met schenkbelasting. Dit zijn de voornaamste vrijstellingen in 2024:

Bij een schenking van uw ouders

• De jaarlijkse vrijstelling bedraagt € 6.633;
• Verder is er een eenmalige vrijstelling van € 31.813 voor kinderen in de leeftijd van 18 t/m 39 jaar;
• Deze eenmalige vrijstelling wordt verhoogd naar € 66.268 als je de schenking besteedt aan bepaalde dure studies.

De eenmalige vrijstellingen komen in de plaats van de jaarlijkse vrijstelling. De gedachte is dat een jaarlijkse vrijstelling eenmalig hoger is. U kunt de vrijstellingen dus niet bij elkaar optellen.

Bij een schenking van iemand anders

In andere verhoudingen dan ouders-kinderen is de jaarlijkse vrijstelling € 2.658.

De jubelton is niet meer…

Tot 2024 was er een extra verhoogde schenkingsvrijstelling tot ruim een ton, als de schenking werd gebruikt voor de aankoop van een woning of de aflossing van een hypotheekschuld. Deze vrijstelling is bekend geworden als ‘jubelton’ en is inmiddels afgeschaft.

De oorspronkelijke gedachtegang was dat ontvangers de jubelton met name zouden gebruiken om woninghypotheken af te lossen. Dat zou dan leiden tot een lagere hypotheekschuld in Nederland en een versteviging van de financiële positie van huizenbezitters. In de praktijk gebruikten de ontvangers de schenking met name om een (duurdere) woning te kopen. Daar waren die individuele kopers wellicht mee geholpen, vanuit macro-perspectief is het olie op het vuur van de al verhitte woningmarkt. Althans, daarvan was sprake ten tijde van het nemen van het besluit.

Verder leidde de vrijstelling tot ongelijkheid. Er ontstonden verschillen tussen kopers die het met en zonder vrijstelling moesten doen. De vrijstelling gold alleen voor woningkopers en niet voor huurders. En bovendien kwam de schenking meestal terecht bij mensen die het gemiddeld al beter hadden.

Hulp bij de aankoop van een woning

De jubelton bestaat niet meer, maar nog steeds kunnen veel huizenkopers een financieel duwtje in de rug goed gebruiken. Is het vervallen van de jubelton dan dramatisch? Dat valt mee. Als de vrijstelling van € 31.813 geldt, bedraagt de schenkbelasting bij een schenking van € 100.000 afgerond ongeveer € 7.000 (10% schenkbelasting, zie hierna). Er is dan een budget van € 93.000 wat natuurlijk minder is, maar wellicht niet een fundamenteel verschil betekent.

Een schenking van ma en een schenking van pa?

Heeft u als kind twee keer een vrijstelling in de situatie van een ‘schenking van ma en een schenking van pa’? Nee, dat zit er niet in. De schenkbelasting kent regels die veel van dergelijke creatieve gedachten om zeep helpen. Ik noem er enkele.

• Schenkingen door ouders worden gezien als één schenking voor het gezamenlijke bedrag. Dat geldt zelfs als de ouders gescheiden zijn. Voor grootouders geldt de laatste spelregel niet. Dus als grootouders gescheiden zijn, heeft u vanuit hen wel twee keer een vrijstelling. Maar vat dit niet op als fiscale tip voor uw gelukkig getrouwde grootouders om een echtscheiding te overwegen. Het is goed mogelijk dat de tip verkeerd valt en in plaats van een dubbele schenking is de uitkomst het stoppen van nieuwe schenkingen?
• Verder worden partners voor de schenkbelasting als één gezien. Een schenking aan een kind en een schenking aan een schoonkind worden zo als één gezien. Maar dat is niet zo als zij nog geen partners van elkaar zijn voor de schenkbelasting. Een kans als uw ouders gelukkig zijn met uw partnerkeuze en uw partner een schenking willen geven. Addertje onder het gras: gaat u binnen een jaar na de schenking trouwen? Dan wordt u geacht met terugwerkende kracht al een jaar partner van elkaar te zijn. Daardoor kan het dus alsnog misgaan.

Hoeveel schenkbelasting moet ik betalen?

Wat als u meer ontvangt dan de vrijstelling? Dan komt heffing van schenkbelasting aan de orde. De tarieven van deze belasting zijn afhankelijk van de familieband tussen u als ontvanger en de schenker én de hoogte van het bedrag:

• Voor een schenking van een ouder geldt een tarief van 10% voor de eerste € 152.368 die de vrijstelling overtreft. Voor het meerdere geldt een tarief van 20%.
• Gaat het om een schenking van een grootouder? Dan geldt hetzelfde grensbedrag en zijn de tarieven 18% en 36%.
• Voor een schenking van anderen gelden tarieven van 30% en 40%, bij hetzelfde grensbedrag.

Deze tarieven gelden trouwens ook voor de erfbelasting.

Hoe moet ik aangifte doen?

Ontvangt u meer dan de jaarlijkse vrijstelling? Dan moet u aangifte doen voor de schenkbelasting. Dat moet u ook doen als u zich beroept op een eenmalig verhoogde schenkingsvrijstelling.

Het uitgangspunt is dat u als ontvanger aangifte doet en de schenkbelasting betaalt. Voor een schenking in 2024 moet u vóór 1 maart 2025 aangifte doen. Het is verplicht om het door de Belastingdienst voorgeschreven aangifteformulier te gebruiken. Dat vindt u hier (onderwerp ‘schenken’).

Er is een uitzondering op de hoofdregel. Het is mogelijk dat u een ‘nettobedrag’ krijgt. Dat is een ‘schenking vrij van recht’. Onderdeel van de schenking is dan dat de schenker de schenkbelasting voor zijn rekening neemt. U moet dan wel aangifte doen voor de schenkbelasting (eventueel samen met de schenker), maar de aanslag gaat dan niet naar u maar naar de schenker. Meer over de aangifte schenkbelasting leest in ons artikel “11 tips bij de aangifte schenkbelasting”.

Is de schenking van mij privé?

Vaak wordt er een uitsluitingsclausule aan een schenking verbonden. Die is bedoeld om u te beschermen tegen het echtscheidingsrisico. Dit speelt met name als u bent getrouwd in de (oude) algehele gemeenschap van goederen. Een schenking valt dan in de huwelijksgemeenschap en wordt zo van beide echtgenoten. Een uitsluitingsclausule voorkomt dat.

Eerste aandachtspunt bij een uitsluitingsclausule is dat u de schenkingsovereenkomst goed bewaart. Dan kunt u in de toekomst aantonen dat de schenking uw privébezit is. Ook is het verstandig om de schenking op een privérekening te ontvangen en deze op die rekening te laten staan. Dan blijft duidelijk welk vermogen uw privévermogen is.

Stel dat u de schenking vervolgens gaat besteden aan een gezinsauto of gezinsvakantie. U gaat dan ‘huishoudelijke kosten’ betalen met uw privévermogen. Dan is het goed om hierover afspraken te maken met uw partner. Moet uw partner de helft van de besteding terugbetalen of niet? Leg dit goed vast.

Wat hangt er nu aan mijn fiets schenking?

De uitsluitingsclausule is een voorbeeld van een clausule die aan een schenking kan zijn verbonden. Er zijn meer clausules:

• Door een bewindregeling ligt de zeggenschap over het geld wellicht (nog) niet bij u, maar bij een ander. Soms gaan (groot)ouders hierin te ver en dat is dan niet acceptabel: “Een bijzondere schenkingsakte”.
• Met een tweetrapsmaking kan de schenker een tweede bestemming geven aan de schenking. Bijvoorbeeld om erfbelasting te besparen als de schenking binnen het gezin zou vererven (bij uw overlijden gaat de schenking naar broers/zusters).
• Met een herroepingsclausule heeft de schenker de mogelijkheid om de schenking terug te draaien. Een legitieme reden daarvoor is er in de situatie dat er grote schenkingen plaatsvinden aan een jong kind. Stel immers dat er iets met dat kind gebeurt? Zou uw ouder echter de herroepingsclausule in gedachten hebben om u te bewegen het tuinonderhoud op u te nemen? Een rechter oordeelt wellicht dat herroepen dan onaanvaardbaar is.

Zonder gekheid: net als bij de uitsluitingsclausule is het verstandig dergelijk ‘geclausuleerd vermogen’ apart te houden van uw eigen vermogen. En als u het gaat gebruiken om bijvoorbeeld samen met uw partner een huis te kopen, dan is het zaak om goed naar de gevolgen te kijken.

Is er een bedoeling met de schenking?

Een schenking kan een mooi financieel duwtje in de rug zijn. Realiseert u zich dat de schenker gedachten kan hebben over de manier waarop u het geld gaat besteden. Het is natuurlijk het meest duidelijk als dat helder wordt uitgesproken. Maar zo werkt het in familieverhoudingen niet altijd. Het kan gebeuren dat de schenker een studie een mooie besteding vindt en de ontvanger denkt aan een mooie wereldreis. Probeer de werkelijke bedoeling van de schenker te achterhalen. Het zou toch jammer zijn als de verhoudingen in de familie verstoord raken omdat men dit niet van elkaar weet?