‘Huishoudens merken de gevolgen van de hoge inflatie, en dat heeft zijn weerslag op de economie. Er is een groeiend aantal mensen dat nu al nauwelijks kan rondkomen en voor wie de energierekening onbetaalbaar dreigt te worden.’
Dit zijn de woorden van het CPB in zijn rapport dat in augustus uitkwam. Het CPB heeft berekend dat de combinatie van hoge inflatie en gematigde loonstijging leidt tot een daling van de koopkracht van in doorsnee bijna 7% in 2022.
Veel politieke partijen willen dat er dit jaar al maatregelen worden genomen om de koopkracht te herstellen. Het kabinet reageerde in eerste instantie met de mededeling dat de maatregelen gelden voor 2023. Met name uitvoeringsproblemen bij de Belastingdienst en het UWV zouden eerder compenseren in de weg staan. Later bleek dit standpunt toch niet geheel houdbaar en gaat een deel van de maatregelen ook dit jaar nog financieel gevolg hebben.
Er wordt ingezet op lastenverlichting voor de meeste burgers, meer specifiek op burgers met lagere inkomens en minima. Bedrijven en vermogenden worden daarvoor zwaarder belast. Eind augustus lekte een deel van de maatregelen al uit. In dit artikel worden de maatregelen puntsgewijs beschreven, met inbegrip van de op Prinsjesdag bekendgemaakte maatregelen.
In het coalitieakkoord was afgesproken dat het minimumloon in 3 jaarlijkse stappen van 2,5 procent zou worden verhoogd. Nu wordt het minimumloon in een keer met 10 procent verhoogd (inclusief gebruikelijke indexatie). Omdat uitkeringen gekoppeld zijn aan dit minimumloon, heeft dat ook een effect op de uitkeringen. Denkt u daarbij aan de AOW en de bijstandsuitkering.
De huurtoeslag gaat structureel omhoog met € 203 per jaar. Voor de zorgtoeslag geldt dat deze eenmalig omhoog gaat met € 412 per jaar. Toeslagen voor januari worden in december al uitgekeerd. Deze maatregel heeft dus deels dit jaar nog effect.
Het kindgebonden budget gaat omhoog. Het kindgebonden budget is een bijdrage van de overheid voor ouders van kinderen tot 18 jaar; een soort extra kinderbijslag. Of en hoeveel kindgebonden budget iemand krijgt, hangt af van het inkomen. De bijdrage is bedoeld voor lagere en middeninkomens. Alle bedragen worden verhoogd. De regeling is te gedetailleerd om hier uit de boeken te doen.
Ook uitwonende studenten kunnen een tegemoetkoming verwachten. Het kabinet trekt hier eenmalig € 500 miljoen voor uit. Dit bedrag wordt ingezet om in het collegejaar 2023-2024 de basisbeurs voor uitwonende mbo-, hbo- en wo-studenten met ongeveer € 165 per maand te verhogen. Studenten kunnen overigens geen aanspraak maken op de hierna te behandelen energietoeslag.
Er zijn twee punten aangekondigd voor de heffing van inkomstenbelasting in box 1.
Veel maatregelen zijn gericht op mensen met lagere of middeninkomens. De verlaging van de eerste schijf en de arbeidskorting hebben een positief effect voor alle Nederlanders.
De energietoeslag wordt ook in 2023 verstrekt door de gemeenten. Het kabinet hanteert daarbij een richtbedrag van € 1.300. De toeslag is bedoeld voor mensen met een relatief laag inkomen of een uitkering. Onlangs bleek in het nieuws dat veel mensen het moeilijk vinden een toeslag aan te vragen of niet weten dat ze ervoor in aanmerking komen.
In de media wordt gesproken over een prijsplafond voor de energierekening, mogelijk vanaf 1 november. Het plafond moet toezien op het verbruik van een gemiddeld huishouden. Daaronder betalen gezinnen een prijs die ze voorheen gewend waren te betalen. Het kabinet heeft het over ‘Een deel van het budget wordt gereserveerd voor gerichte steun via de energierekening. Er wordt op dit moment onder andere een tariefplafond verkend. Hierbij wordt de steun via de energierekening gericht op huishoudens die onvoldoende bereikt worden met het reguliere instrumentarium.’ Het kabinet moet dit dus nog concreet uitwerken.
De belastingtarieven op energie worden daarnaast verder verlaagd en de verlaging van de brandstofaccijns verlengd (beide tijdelijk).
Tot slot komt er een noodfonds. Er wordt € 50 miljoen gereserveerd voor dit fonds. Het is gericht op het voorkomen van afsluitingen door betalingsachterstanden.
Alle maatregelen moeten ergens van betaald worden. Het kabinet kiest ervoor om meevallers te gebruiken maar ook om meer belasting te innen.
De grote meevallers van de overheid worden veroorzaakt door hoge gasbaten en hogere btw-inkomsten. Daarnaast zijn het begrotingstekort en de staatsschuld lager dan verwacht.
De volgende maatregelen worden onder andere genomen om het herstel van de koopkracht te betalen. Dit is geen uitputtende lijst.
Over een aantal punten die hierboven genoemd staan, leest u in aparte blogs meer. Hierna volgen nog twee punten die ook aangepast worden.
In het coalitieakkoord was een maatregel opgenomen om het heffingvrije vermogen in box 3 vanaf 2023 in drie stappen te verhogen van ruim € 50.000 naar uiteindelijk ongeveer € 80.000. Dat gaat niet door. Het heffingvrij vermogen komt nu uit op € 57.000.
Voor mensen die een sterk wisselend inkomen hebben, bood de middelingsregeling soms uitkomst. Er vindt dan herrekening plaats op basis van het inkomen in drie aangesloten jaren. Dat kan dan leiden tot een teruggaaf. Het kabinet besluit nu dat het laatste tijdvak waarover nog kan worden gemiddeld de jaren 2022, 2023 en 2024 beslaan.
Veel mensen verwelkomen de maatregelen. Van verschillende kanten volgt ook kritiek. De kritiek gaat van ‘sigaar uit eigen doos’, naar of het verstandig is energie te subsidiëren tot de vraag wat het effect van extra uitgaven op de inflatie is. We gaan zien hoe de politiek hierop reageert en wat het definitieve pakket aan maatregelen is.
In dit webinar bespraken Henk van Beek en René Bruel, beiden Expert Vermogensplanning bij ABN AMRO MeesPierson, de aankomende veranderingen. Dit alles onder de deskundige leiding van presentatrice Daphne Frielink. Kijk nu het webinar terug via onderstaande link.
