Blue economy: zeeën van mogelijkheden

Natuurbehoud en -herstel is niet langer slechts een idealistisch streven, het is evenzeer noodzaak als een enorme economische kans. Uit recent onderzoek van De Nederlandsche Bank blijkt dat maar liefst 36 procent van de portfolio’s van Nederlandse financiële instellingen in hoge mate afhankelijk zijn van zogeheten ecosysteemdiensten, zoals bestuiving, waterzuivering en koolstofopslag. Naast het vasteland spelen ook de zeeën en oceanen daarbij een grote rol.

Tegelijkertijd gaat er veel kapitaal in om: de zogeheten blue economy vertegenwoordigt een jaarlijkse waarde van 2,5 biljoen dollar, zo blijkt uit cijfers van de VN-organisaties UNCTAD en UNEP. In de Europese Unie groeide de omzet naar 890 miljard euro in 2022, volgens het EU Blue Economy Report 2025. Nederland kan naar schatting 50 tot 60 miljard euro omzet per jaar toeschrijven aan de blue economy en behoort daarmee tot de top vijf grootste van Europa.

Groeiend onderdeel in deze bredere ‘mariene economie’ is de zogeheten duurzame blue economy: een breed scala aan economische activiteiten die op een duurzame manier gebruikmaken van zeeën, oceanen en kustgebieden. Denk aan duurzame visserij, herstel van biodiversiteit en verduurzaming in sectoren als offshore windenergie, aquacultuur, scheepsbouw en -onderhoud, zeehavens en zeetransport, waterbeheer, kusttoerisme en blauwe biotechnologie.

Over de totale omvang van deze opkomende deelsector zijn nog weinig cijfers. Maar het lijkt erop dat de omvang, de belangstelling én de impact ervan groeien. Zo laat een rapport van BlueInvest zien dat het investeringsvolume in relatief duurzame categorieën sterk toeneemt, al gaat het om een relatief jonge markt, goeddeels afhankelijk van private markten.

Onderzeese biodiversiteit

Die duurzame transitie is nodig, zegt biodiversiteitsexpert Sonny Duijn van ABN AMRO. ‘Want net als op land staat ook in zee de biodiversiteit onder druk. Daarom kan – naast het veel vaker beschermen van mariene leefgebieden – een duurzame transitie van de blue economy een rol spelen bij het verminderen van de druk op de onderzeese biodiversiteit.’ Met dat doel werken jonge innovatieve startups en scaleups doelgericht aan het herstellen van de leefbaarheid in oceanen, zeeën en open wateren. Duijn: ‘Doel van de duurzame blue economy is om de economische kansen in zeeën, kusten en oceanen te benutten op een wijze die ook het natuurlijke kapitaal behoudt of herstelt. Voorbeelden van activiteiten die hier ook deel van kunnen uitmaken zijn circulaire scheepsbouw, hernieuwbare energie op zee en zeewierteelt.’ Volgens het in 2024 gepubliceerde onderzoek Offshore Wind Energy as a Nature-Positive Investment van het Amerikaanse Institute for Global Environmental Strategies (IGES) kan met slechts 1% van de wereldwijde investeringen in offshore wind al aanzienlijke vooruitgang in natuurherstel op zee worden geboekt.

Zeewierboer

Voorbeelden van natuurbeschermende en -herstellende bedrijven zijn er genoeg, ook uit Nederland. Zoals The Seaweed Company, gestart in 2018 onder leiding van ‘SeaEO’ Joost Wouters. Afkomstig uit de corporate wereld is Wouters nu zeewierboer, die het bruingroene zilte gewas ziet als sleutel tot duurzame bron van voedsel voor mens en dier. ‘Zeewier heeft geen landbouwgrond of zoet water nodig, is vrij van kunstmest en pesticiden en zuivert de oceaan doordat het CO₂ opneemt’, stelt hij in zijn profiel op innovatorsplatform re-generation.cc. ‘Terwijl landbouw en veeteelt de aarde uitputten, kan zeewier een sleutelrol spelen in een duurzame voedseltransitie.’ Het Amsterdamse bedrijf heeft zeewierboerderijen in Ierland, Marokko, India en Nederland en maakt producten die naadloos aansluiten bij de Europese Green Deal, zoals hybride vleesproducten en supplementen voor de gezondheid van bodems, gewassen en dieren. De Belgische retailer Colruyt Group zag er brood in en nam een belang van 21 procent, genoeg om verder op te schalen.

Ecologische waarde

Oceans of Energy (sinds 2016) is ervan overtuigd dat de toekomst van zonne-energie niet op land ligt, maar op zee. Als eerste ter wereld ontwikkelde het bedrijf uit Sassenheim een offshore zonnepark dat bestand is tegen de krachtige winterstormen. Afgelopen juni assembleerde het haar nieuwste drijvende zonnepark: Nymphaea Aurora. Dit innovatieve systeem, groter dan een voetbalveld, werd in drie dagen opgebouwd in de haven van Amsterdam, klaar om te worden versleept naar het Hollandse Kust Noord offshore windpark op circa 18,5 kilometer van het vasteland. Daar zal het als eerste ter wereld zonne-energie opwekken tussen windturbines op volle zee. ‘Onze zonneparken drijven op zee, zoals een waterlelie’, vertelt oprichter Allard van Hoeken, die in 2015 de titel Ingenieur van het Jaar kreeg voor zijn werk in de getijdenenergie, op OceansofEnergy.blue. ‘Dat principe is de sleutel tot een technologische en economische doorbraak van offshore zonne-energie wereldwijd.’ De drijvende installaties bieden beschutting aan vissen en ander zeeleven, waardoor ze het mariene ecosysteem versterken. De technologie heeft zich al bewezen: testversies van het systeem hebben op de Noordzee al windstoten doorstaan van meer dan 100 kilometer per uur en golven van tien meter hoog.

Koester de oester

Een ander inspirerend succesverhaal is Oyster Heaven (sinds 2021), een Rotterdamse scale-up. Vanuit de circulaire hub BlueCity in het voormalige Tropicana-zwembad in Rotterdam ontwikkelde dat samen met andere duurzame innovators ideeën voor een natuurgedreven economie. In hun geval: een product dat natuurlijke oesterbanken herstelt in onder meer de Noordzee, het Kanaal en de Ierse Zee. Oprichter George Birch ontwikkelde daarvoor het product Mother Reef: biologisch afbreekbare kleistenen die fungeren als kraamkamers voor jonge oesters. Dit maakt natuurherstel goedkoper, sneller en grootschaliger dan met traditionele methoden. ‘We laten zien dat investeren in natuur niet alleen goed is voor het milieu, maar door de eenvoud ook rendabel en wereldwijd toepasbaar kan zijn’, zegt Birch onder meer op OceanExchange.org. Hun oplossing verbetert de waterkwaliteit, legt CO₂ vast, versterkt de biodiversiteit en biedt investeerders de kans om op rendabele wijze bij te dragen aan natuurherstel. Oyster Heaven won in 2024 de internationale Neptune Award van Ocean Exchange en werkt momenteel aan uitbreiding naar onder meer Denemarken, Ierland en de Verenigde Staten.

Tweeledige investering

Al die blauwe bedrijvigheid biedt interessante investeringskansen. Sinds 2015 hebben beleggers wereldwijd via 186 fondsen in totaal 69 miljard euro geïnvesteerd in blue economy-projecten, waarvan een groeiend deel via gespecialiseerde impactfondsen, meldt Phenix Capital Group in haar Blue Economy Impact Funds Report uit mei 2025. Een groei van 463 procent ten opzichte van 2015. In Europa verdrievoudigden de investeringen tussen 2018 en 2023 tot een totaal van ruim 13 miljard euro, blijkt uit het BlueInvest Report 2024 van de Europese Commissie. Nieuwe financieringsvormen als blue bonds, impactfondsen en directe investeringen maken het mogelijk om duurzame groei te stimuleren en ervan mee te profiteren.

Gezond en duurzaam

Het uiteindelijke doel is wat Sonny Duijn betreft een optimaal evenwicht tussen een verduurzaming van economische activiteit en de bescherming van natuurlijk kapitaal. ‘Daarvoor moeten we een groter deel van de zeeën en oceanen beschermen, in lijn met de VN-afspraken van eind 2022 in Montreal. Daarnaast is het zaak dat we onze economische activiteiten voor voedsel, energie en andere doelen in de rest van de zeeën en oceanen verder verduurzamen.’ Hij noemt windparken op zee als voorbeeld. ‘De aanleg daarvan richt ecologische schade aan, maar je kunt een aantal dingen doen om die te beperken en aan natuurherstel werken. Bijvoorbeeld door funderingen van windmolenparken geschikt te maken als leefgebied voor onderwaterleven, en zo het voordeel benutten dat onderwaterleven daar is beschermd tegen bodemberoerende visserij.’