De zoektocht van kerken naar alternatieve financiële strategieën

In 2010 bezochten ruim 2,2 miljoen mensen wekelijks de kerk. Verwacht wordt dat dit aantal in 2030 met zo’n dertig procent tot ongeveer 1,5 miljoen kerkgangers is gedaald. Het is een realiteit waar religieuze instellingen hun ogen niet voor kunnen sluiten en we spreken vrijwel dagelijks met bestuurders van kerken over met name de financiële consequenties. Dat er iets moet gebeuren, realiseren ze zich wel degelijk. Maar de praktijk is weerbarstig.

Eigen identiteit

Waar kerken bij uitstek de verbinding met gelovigen zoeken, hebben ze juist moeite om onderling de samenwerking aan te gaan. Visies lopen uiteen en elke kerk koestert de eigen identiteit. Daar komt bij dat de emotionele en historische waarde van elk ‘huis van God’ groot is. Dat huis verlaat je niet zomaar. Toch ligt het voor de hand om vijf kerken in dezelfde omgeving samen te voegen tot één als er wekelijks slechts een paar honderd mensen naartoe komen. Als je impact wilt blijven realiseren met activiteiten richting de (geloofs)gemeenschap, kun je niet wachten tot de nood aan de man is. Een samenvoeging is niet alleen financieel verstandig, het zorgt eveneens voor een bundeling van gezamenlijke kennis en kunde. Ook dat is nodig in een tijd waarin steeds minder vrijwilligers als professional in kerkbesturen plaatsnemen.

Schaalvergroting of nieuwe kerkvormen

In de zoektocht naar een strategische aanpak helpen we onze klanten met scenario-analyses. Waar zijn bezuinigingen mogelijk en hoe kun je met een behoudend risicoprofiel meer (beleggings)rendement maken? En is het wellicht verstandig om de impact van nieuwe kerkvormen onder de loep te nemen? We maken het financieel inzichtelijk. Ook laten we zien wat schaalvergroting in geval van een fusie kan opleveren. Daarbij werken we samen met vakspecialisten in het religieuze veld en houden we rekening met het kerkrecht en reglementen. Geen gedoe dus als de bankzaken bij dit soort ingrijpende veranderingen op orde moeten worden gebracht.

Nieuwe netwerken

Als bank zetten we onze expertise in om mee te denken, maar vanuit de kerken zelf zien we ook mooie initiatieven ontstaan. Juist nu in deze coronatijd is er misschien wel meer dan ooit behoefte aan ruimte en verbinding. Als het ergens lukt om anderhalve meter afstand te houden, dan is het wel in een kerkgebouw, een plek die zich prima leent voor samenkomsten en symposia. Het platform ‘De kerkvernieuwers’ organiseert bijvoorbeeld op 3 oktober het symposium ‘Nieuwe netwerken’. Daar vertellen vernieuwers over hun innovatieve perspectieven, verdienmodellen, doelgroepbenaderingen en anderen oplossingen. En als bank zouden wij op 4 september een bijeenkomst hosten van het Centrum voor de Sociale Leer van de Kerk over de rol van banken na de kredietcrisis. Omdat daar meer mensen terecht kunnen, vindt dit symposium nu plaats in de St. Bavo kathedraal in Haarlem. Zo geeft de St. Bavo een nieuwe bestemming aan het (dure) kerkgebouw. Een alternatief verdienmodel, waar ook andere religieuze instellingen hun voordeel mee kunnen doen.