Direct naar content
6 min. leestijd
  • Auteur

In januari publiceren we een aantal artikelen die afgelopen jaar in ons magazine zijn verschenen. Omdat we vinden dat ze meer dan de moeite waard zijn om te lezen en het jammer zou zijn als u het artikel eerder hebt gemist. Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in Financial Focus #3 2018.

De Olympische Winterspelen in Pyongyang zijn alweer enige tijd voorbij, maar de Nederlandse medailles staan ons land nog scherp voor de geest. Internationale sporttoernooien van dit formaat vragen om flinke investeringen – en dan hebben we het niet alleen over de jarenlange inspanningen van de atleten. Er zijn miljarden gemoeid met de Olympische Spelen en hetzelfde geldt voor evenementen als een wereldkampioenschap voetbal. Tegenover de uitgaven staan echter ook indrukwekkende inkomsten. Wat zijn eigenlijk de kosten en baten, de financiële voor- en nadelen van dergelijke toernooien?

  • 1928: Olympische Zomerspelen in Amsterdam
  • 1952 – 1985: WK Formule 1 in Zandvoort
  • 2000: EK Voetbal in Nederland en België
  • 2014: WK Hockey in Den Haag
  • 2015: Start Tour de France in Utrecht
  • 2016: Start Giro d’Italia in Gelderland

Nederland heeft enige jaren geleden besloten geen bod te doen op de Spelen in 2028, het jubileumjaar. Daar ging een fors debat aan vooraf. Toename van toerisme, internationaal aanzien en nationale trots zijn argumenten voor; de hoge kosten door investeringen in bijvoorbeeld infrastructuur en de belangen van lokale bewoners die opzij worden geschoven zijn argumenten tegen.

Toerisme en kosten

Zowel voor- als tegenstanders brengen valide punten naar voren. Neem het voorbeeld van toerisme. De Olympische Spelen van 2016 in Rio de Janeiro konden bogen op een mondiaal publiek van vijf miljard mensen en televisie-uitzendingen in tweehonderd landen. Bijna zestig procent van de buitenlandse toeristen dat voor de Spelen naar Brazilië kwam, had dat land nooit eerder bezocht. Er werden records gebroken: de 6,6 miljoen buitenlandse toeristen waren goed voor een omzet van 6,2 miljard dollar. Het WK in Zuid-Afrika leidde, vooral dankzij toerisme, tot een hogere consumptie van bijna 7,5 procent. De positieve effecten op het toerisme lijken ook enige tijd aan te houden. Engeland mocht in juni 2013 – een jaar na de Spelen in Londen – 12 procent meer toeristen verwelkomen. Zij brachten ook meer geld in het laatje: de toeristenuitgaven stegen in 2013 ten opzichte van het jaar daarvoor – nota bene het jaar waarin de Spelen werden gehouden.

Oplossing: kleinere sportevenementen?

Mogelijk is een eenvoudige doch ingenieuze oplossing voor de enorme kosten en kostenoverschrijdingen het organiseren van kleinschaliger sportevenementen. Insiders wijzen erop dat veel steden bijvoorbeeld de Olympische Spelen vooral gebruiken om hun stad een opkikker te geven, zoals Barcelona zo succesvol deed met fondsen van de Spaanse overheid in de aanloop naar 1992. Deze steden nemen de eventuele vervallen sportparken voor lief. Om de aandacht te trekken worden ook steeds grotere evenementen beloofd. Dat leidt tot financiële problemen. Nederland wilde mede om deze reden niet meedingen naar de Spelen van 2028. Een ander voorbeeld is dat Polen en Zweden hun bod voor de Winterspelen van 2022 hebben ingetrokken. Op dit moment dingen alleen Kazachstan en China mee. Misschien zouden kleinschaliger evenementen de kosten kunnen drukken en de publieke steun voor de uitgaven kunnen opvijzelen.

Zowel de Olympische Spelen in Barcelona in 1992, als die in 1984 in Los Angeles waren winstgevend voor deze steden. Dit zijn echter uitzonderingen. Sinds 1960 zijn de Spelen niet een keer  georganiseerd binnen het vooraf vastgestelde budget. Het budget is volgens critici niets meer dan een indicatie van de minimumuitgaven. De enorme investeringen die dit soort sportevenementen vereisen, leidden ertoe dat de gemiddelde kostenoverschrijding tussen 1968 en 2010 uitkwam op meer dan 250 procent voor Zomerspelen en 135 procent voor Winterspelen. Ook landen als Zuid-Afrika en Brazilië staken zich diep in de schulden om het WK Voetbal te mogen organiseren. Het WK in 2014 heeft Brazilië tussen de 13 en 15 miljard dollar gekost. Het is onduidelijk hoeveel de baten bedragen, maar wel is bekend dat de Braziliaanse belastingbetaler het leeuwendeel van de kosten op zich heeft genomen terwijl de toenmalige president beloofde dat de investeringen van private partijen zouden komen.

Statuur en infrastructuur

Meedingen om de Olympische Spelen of het WK te mogen organiseren, is volgens deskundigen een symbool om aan de internationale gemeenschap te laten zien dat een land (vrij)handel serieus neemt. Het land neemt een open houding ten opzichte van de wereld aan. Toen China de Zomerspelen van 2008 mocht organiseren, onderhandelde het land ook met de Wereldhandelsorganisatie over het sluiten van verdere (vrij)handelsakkoorden. Zuid-Afrika werd in 2010 toegelaten tot de groep snelgroeiende economieën van de ‘BRICS’, wat mede verband zou hebben gehouden met het organiseren van het WK voetbal in dat jaar. Iets langer geleden lijkt er een verband te hebben bestaan tussen het taliaanse meedingen (1955) voor de Spelen in Rome in 1960 en de toelating van het land  tot de Verenigde Naties en als startschot voor onderhandelingen over de Europese Economische Gemeenschap (EEG).

Niets is gratis en de voornaamste prijs voor deze internationaal-politieke baten bestaat uit de kosten voor infrastructuur. Dit gaat niet alleen om wegen of het revitaliseren van steden, zoals Barcelona bijvoorbeeld zeer succesvol deed in aanloop naar de Spelen in 1992, maar ook om zeer specifieke sportinfrastructuur. Zelfs Olympische stadions, zwembaden en atletiekbanen hebben in het dagelijks leven niet zoveel nut als de vereiste kosten doen vermoeden. Daarom zijn er ook foto’s te over van vervallen sportarena’s over de hele wereld. Athene, hoofdstad van het berooide Griekenland dat leed onder de schuldencrisis, was daarvan een pijnlijk voorbeeld. De Zuid-Koreanen hadden al voordat de Spelen überhaupt zouden beginnen, besloten dat het Olympisch stadion na gebruik gesloopt zou worden. Zij trokken lering van andere steden waar de onderhoudskosten niet op te brengen zijn en ooit trotse sportpaleizen nu wegrotten.

Nederland – Tsjechië

Tijdens de wedstrijd Nederland – Tsjechië benut Frank de Boer in de 89ste minuut een strafschop waardoor Nederland de wedstrijd in de Amsterdam Arena wint. Het was de eerste wedstrijd van het toernooi Euro 2000 voor de Nederlandse ploeg. Het toernooi vond plaats in Nederland en België.

  • Toernooi: Euro 2000
  • Datum: 11 juni 2000
  • Uitslag: Nederland (1) – Tsjechië

Nationale trots, lokale ongenoegens

De Olympische Spelen zorgen voor een gevoel van nationale trots, bijvoorbeeld wat betreft de sportieve prestaties van de atleten. Uit een wereldwijde poll bleek dat de overgrote meerderheid van de inwoners van een land van mening was dat sportieve winsten belangrijk waren voor het gevoel van nationale trots. Als het gaat om het organiseren van de Olympische Spelen of een groot voetbaltoernooi als het WK, zijn er volgens deskundigen ook voordelen. Er zijn onderzoeken waaruit blijkt dat consumenten in ‘hosting cities’ meer besteden en een hogere arbeidsproductiviteit aan de dag leggen.

Dit alles heeft ook een schaduwkant, in het bijzonder in landen waar de overheid anders omgaat met burgers dan in het Westen. Voor de Olympische Spelen van Beijing in 2008 zijn naar schatting anderhalf miljoen mensen onder dwang uit hun huizen gezet. Zij werden minimaal gecompenseerd, hun wijken werden gesloopt om plaats te maken voor sportfaciliteiten en zij werden opnieuw gehuisvest aan de rafelranden van de stad, ver van hun voormalige sociale omgeving. Van het WK voetbal in Brazilië in 2014 werden vergelijkbare praktijken gemeld. Ook in Rio in 2016 werden huizen gesloopt, maar buurtbewoners verzetten zich daartegen, wat leidde tot bloedige confrontaties met de politie. Ook uit Qatar, gastland van het WK in 2022, komen buitengewoon nare berichten over de arbeidsomstandigheden bij de bouw van stadia.

De belangrijkste voors en tegens van grote sportevenementen zijn duidelijk. Welke afwegingen steden maken, blijft uiteindelijk vaak een politieke keuze. Een stad in de kijker spelen voor toeristen vraagt grote investeringen; hetzelfde geldt voor internationale statuur. En hoewel nationale trots wordt aangewakkerd, deelt niet iedereen daarin en worden mensen soms zonder pardon uit hun huizen gezet. Het toont de mooie en lelijke kanten van de wereld achter grote  sportevenementen. Maar als het weer zover is, zit de hele wereld ademloos te kijken.

ABN AMRO World Tennis Tournament

ABN AMRO sponsort al 45 jaar het World Tennis Tournament (WTT). De bank is hoofdsponsor en Ahoy, waar het evenement plaatsvindt, heeft een licentie van de internationale tennisbond. Ernst Boekhorst, manager Brand, Sponsoring & Foundation van ABN AMRO vertelt erover.

‘Voor ons gaat het organiseren van het World Tennis Tournament om het versterken van ons merk. Jaarlijks sponsoren wij het toernooi en we zien die kosten als marketinguitgaven. Het sportevenement is als een aangename advertentie voor sportliefhebbers en onze relaties. Tijdens het toernooi stellen wij voor onze relaties een lounge open en die wordt door ruim 16.000 klanten bezocht. We bieden daar onder andere seminars aan met een bancaire inslag, maar er is ook ruimte om te netwerken.’

 

Heeft u een vraag over dit artikel?

De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.