Kunstenares Barbara Nanning: ‘Het belangrijkste is om te blijven experimenteren’

Barbara Nanning (66) begon in 1974 met keramische vormgeving op de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Tijdens de opleiding was ze continu op zoek naar meer verdieping, iets wat ze er niet meteen vond. ‘In 1977 ging ik een jaar naar Frankrijk om me te verdiepen in de draaischijf, bij keramist Pierre Mestre. En in 1978 ging ik een half jaar naar de Rijksakademie van Beeldende Kunsten om meer te leren over monumentaal werken. Het mooie was dat de Rietveld daarmee akkoord ging. Daarna had ik alle kennis op zak die ik wilde.’ Inmiddels staan haar organische objecten in meer dan 72 internationale musea en is ze uitgeroepen tot Kunstenaar van het jaar 2023. Wat maakt haar werken zo uniek en hoe is ze tot haar kunstvorm gekomen?

Materiaalgebonden

Nanning omschrijft zichzelf als een materiaalgebonden kunstenaar. ‘Omdat ik veel verschillende technieken beheers, kan ik echt denken vanuit het materiaal waar ik mee werk. Klei, hout, glas of metaal: elk materiaal heeft zo zijn eigen eigenschappen, zoals vloeibaarheid, transparantie, hardheid en bewerkingsmogelijkheden. In mijn creatieve proces laat ik het materiaal de vorm meebepalen. Ik begin altijd vanuit het rustpunt van een cirkel, de basisvorm in de natuur. Vanuit daar komt de beweging. Eerst concentreer ik mij daarop en pas als de vorm goed is komt de kleur.’

De objecten van Nanning zijn zodoende stuk voor stuk uniek. Door haar werkwijze en creativiteit is ze nooit in een creatief gat gevallen. ‘Soms lig ik nachten wakker en maal ik over ideeën, maar het komt altijd goed. Ik heb de luxe dat ik bepaal of een kunstwerk blijft bestaan of niet. Ik sta 100 procent achter elk object dat mijn atelier verlaat. Als het niet goed is vernietig ik het. Dat is zonde van al het werk, maar het eindresultaat moet voor mij nu eenmaal perfect zijn. Het belangrijkste is om bezig te blijven en te blijven experimenteren.’

Experimenten en ongelukjes

De organische objecten van de kunstenares komen vaak door experimenteren tot stand, in sommige gevallen zelfs per ongeluk, vertelt ze. ‘Ik experimenteer veel en vind dat een van de leukste dingen om te doen. Vaak gaat er iets mis, maar daar leer je juist van. En soms gebeurt er iets waar ik gelijk iets mee kan doen.’ Zo ontstond haar kunstwerk Seres per toeval tijdens een experiment. ‘Ik werkte met het industriële materiaal polyurethaan, dat onder hoge druk en temperatuur in mallen werd gespoten. Ik maakte de mal per ongeluk te vroeg open, toen het materiaal nog niet volledig was uitgehard en het nog een soort stroop was. Dit knoopte ik om pilaren en vuilnisbakken en zo maakte ik er bladeren van, als een bloem.’

Gevierd en verguisd

Nanning begint niet zomaar te experimenteren. ‘Eerst heb ik een idee en zoek ik naar de vorm, waarbij ik het goede materiaal moet vinden. In mijn hoofd wissel ik continu tussen begin- en eindresultaat. Het is een langdurig proces en voor sommige ideeën ontwikkel ik zelf gereedschappen en behandelingswijzen. Voor kleur gebruik je normaal gesproken glazuur, maar dan zit je vast aan glanzend glazuur dat enorm reflecteert. Ik wilde juist intens sprankelende kleuren en daar ontwikkelde ik een fluweelachtige huid voor van fijn zand gemengd met pigmenten en lak.’ De Galaxy-kunstwerken die hieruit voortkwamen kregen veel bijval van musea en ze won er haar eerste keramiekprijs mee. Niet iedereen reageerde positief, vertelt ze. ‘Binnen de keramiekwereld werd ik afgemaakt. Ik deed iets technisch wat niet keramisch was. Dit was niet de manier waarop je werkte en ik trad buiten de gevestigde orde. Maar voor mij was dit mijn doorbraak.’

Samenwerking essentieel

Voor haar glazen objecten werkt Nanning samen met een team van zeven glasblazers in de stad Nový Bor in Tsjechië, het hart van de Europese glaswereld. ‘Daar zitten ambachtsscholen waar je leert slijpen, polijsten, blazen en vergulden. Haast iedereen werkt daar in het glas.’ Ook heeft ze vaak samengewerkt met onderzoeksorganisatie TNO en bedrijven als Polarttech, mede om nieuwe materialen te ontwikkelen. ‘Ik heb heel veel te danken aan alle mensen en bedrijven waar ik mee heb gewerkt. En het geeft mij zoveel energie. De mensen met wie ik samenwerk gaan er 100 procent voor en geven alles van hun vakmanschap en energie. En zij doen het ook graag, al zijn ze er na elk object wel even helemaal klaar mee!’

Kunstenaar van het jaar 2023

In november werd Barbara Nanning bekroond als Kunstenaar van het jaar 2023. ‘Deze prijs voelt als een eerbetoon aan mijn jarenlange inspanning’, vertelt ze. ‘Ik ben er heel blij mee en het richt ook aandacht op de vakgebieden waar ik zoveel van houd: op het glasblazen, het beeldhouwen en op keramiek.’

Meer informatie: barbarananning.nl