Miljarden euro’s vererven de komende jaren naar volgende generaties. Die verschuiving van geld heeft grote gevolgen. En niet alleen binnen de eigen familie, maar wereldwijd. Wat gaan we daarvan merken? Financial Focus zet het op een rij.
De naoorlogse generatie is niet alleen omvangrijk, maar heeft het financieel ook goed gedaan. Wereldwijd verschuift daardoor de komende jaren een aanzienlijk vermogen naar volgende generaties. Het zou gaan om maar liefst 18,3 biljoen dollar (16,9 biljoen euro) tot 2030, schat dataplatform Wealth-X. Het CBS becijferde dat het in Nederland ruim 900 miljard euro is de komende jaren. Ontvangers behoren vooral tot generatie X (geboren tussen 1965 en 1980), maar ook millennials (1981-1996) en generatie Z (1997-2012) erven van ouders en grootouders. Wat die generaties nu en straks doen met geld en bezittingen – kopen, verkopen, beleggen, uitgeven of doneren – heeft grote invloed op de economie.
Duidelijk plan
Hoe de vermogensoverdracht uitpakt is in de eerste plaats afhankelijk van de keuzes die de vermogenden maken. De naoorlogse generatie heeft veel vermogen en een duidelijk idee wat ze ermee wil doen. Het aantal testamenten waarin dat is vastgelegd neemt al jaren toe, laten cijfers van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie zien. Bij nalaten staat het belang van de kinderen en kleinkinderen voorop. Anders dan bij eerdere generaties is het echter minder vanzelfsprekend dat het vermogen geheel of gedeeltelijk naar de kinderen gaat. Ook omdat die soms zelf al vermogend zijn.
Met warme hand
De levensverwachting van Nederlanders neemt nog steeds toe en de kinderen van de naoorlogse generatie zijn vijftigers en zestigers wanneer ze het vermogen van hun ouders erven. Niet voor niets wordt generation skipping, een generatie overslaan, gebruikelijker. Naast de kinderen krijgen ook de kleinkinderen een deel van de nalatenschap. Vermogen dat zij goed kunnen gebruiken voor een kostbare studie of als starters op de overspannen woningmarkt.
De eerste tekenen van de grote vermogensoverdracht zijn al zichtbaar, aangezien ouders en grootouders met de warme hand geven aan volgende generaties. Dat is niet alleen leuker, het kan ook fiscaal aantrekkelijk zijn. Uit onderzoek van De Nederlandsche Bank bleek dat er in 2020 voor 700 miljoen euro werd geschonken aan kinderen voor de aankoop van een woning. Families maakten gebruik van de speciale vrijstelling, de jubelton, die intussen is afgeschaft.
Future Gen
De volgende generatie – Future Gen – mag in de toekomst meedelen in wat ouders of grootouders hebben opgebouwd. Een bijzonder moment, dat ook veel verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Speciaal voor volwassen kinderen van vermogenden maakte ABN AMRO MeesPierson een e-magazine. Met inspirerende ideeën en tips van onze experts die de nieuwe generaties helpen zich voor te bereiden op het familievermogen. Download hier het magazine.
Internationaler beleggen
Met de vererving van vermogen verandert de wijze waarop wordt belegd. Waar de oudere generatie een voorkeur heeft voor een traditionele mix van aandelen, obligaties, vastgoed en spaargeld, doen veel jongere beleggers dat anders. Hun portefeuilles vertonen meer geografische spreiding. Ze zijn internationaal georiënteerd en hebben vaak in meer dan één land gewoond, gewerkt of gestudeerd. De home bias, de voorkeur van beleggers om te beleggen in de thuismarkt zoals AEX-bedrijven, neemt daardoor af. Wealth-X constateert in de portefeuilles van jongere beleggers ook een groter aandeel in de technologiesector en cryptovaluta.
Liever geen crypto
Experts verwachten dat de grote vermogensoverdracht leidt tot meer crypto-investeringen. Adviesorganisatie Galaxy Research schat dat, als die overdracht in één keer zou plaatsvinden, er 160 tot 225 miljard dollar van Amerikaanse beleggers naar cryptomarkten zou stromen. Dit op basis van het percentage crypto dat jongere generaties nu al in portefeuille hebben. Crypto kan daardoor een meer reguliere vermogenscategorie worden, verwacht Galaxy Research. Het blijft echter gissen naar de werkelijke omvang van deze investeringen. Zeker omdat uit onderzoek van Pew Research Center blijkt dat een overgrote meerderheid van 75 procent van de Amerikanen weinig tot geen vertrouwen heeft in deze assetcategorie voor de opbouw van vermogen.
ABN AMRO biedt geen cryptodiensten aan en adviseert niet over crypto. De bank beschouwt deze beleggingen als uiterst riskant gezien de grote volatiliteit van cryptoactiva en het gebrek aan regulering van de cryptomarkten. Wel raadt de bank klanten met dergelijke beleggingen aan na te denken over hoe nabestaanden bij overlijden bij de cryptovaluta kunnen komen. Om toegang te krijgen hebben zij een code nodig: de seed phrase. In het artikel ‘Geef uw erfgenamen toegang tot uw cryptovaluta’ kunt u hier meer over lezen.
Duurzaamheid verbindt
Een beleggingsthema dat nieuwe generaties verbindt is duurzaamheid. Behoud van het vermogen is voor hen belangrijk, maar ook de impact ervan op de maatschappij en het milieu. Zij vinden het vanzelfsprekender dan generaties voor hen om milieu-, sociale en governancefactoren (ESG) bij beleggingsbeslissingen mee te wegen en zijn enthousiaster over impactbeleggen. Ze zien beleggen als instrument voor verandering en zoeken naar bedrijven die niet alleen voldoen aan ESG-criteria, maar ook een duurzame toekomst als marktkans zien. Zoals ondernemingen die technologieën ontwikkelen om de energietransitie te versnellen.
Impact van hulp
De wereldwijde verschuiving van vermogen heeft ook invloed op filantropie. De naoorlogse generatie laat veel na aan goede doelen, via testamenten, maar ook bij leven. Geïnspireerd door filantropische initiatieven als The Giving Pledge, die hun Amerikaanse leeftijdgenoten delen in de media. Onder het motto ‘giving more, giving sooner and giving smarter’ pleiten de zeer vermogenden ervoor meer dan de helft van het vermogen bij leven aan goede doelen te schenken.
Nieuwe generaties zijn zich ervan bewust dat filantropisch geld een beproefd middel is om verandering te stimuleren. Voorbeelden van crowdfunding om maatschappelijke doelen te realiseren zijn talrijk. Van goededoelenorganisaties verwachten zij een vergelijkbare houding, met transparantie en aandacht voor de impact van hulp. Dat stelt filantropie-expert Rien van Gendt, bestuurslid van Rockefeller Philanthropy Advisors. In zijn boek Filantropie terug naar de tekentafel waarschuwt hij dat goede doelen moeten voldoen aan deze verwachtingen om relevant te blijven. Anders worden ze in een tijd van digitalisering mogelijk ingehaald door crowdfunding en direct giving initiatieven.
Woning meer waard
Het vermogen dat de komende twintig jaar wordt nagelaten bevat behalve aandelen en obligaties ook minder liquide middelen, zoals onroerend goed, kunst en verzamelingen. Na het overlijden van een huiseigenaar gaat de woning over op de erfgenamen, inclusief de hypotheekleningen die erop rusten. Het goede nieuws is dat zij er door nieuwe wetgeving steeds vaker veel aan overhouden. Huiseigenaren zijn sinds 2013 verplicht op de hypotheek voor de eigen woning af te aflossen, waardoor de gemiddelde woningwaarde al jaren stijgt.
Oude of nieuwe kunst
Denk als familie ook na over kunst en andere verzamelingen in de nalatenschap. Moet de collectie bij elkaar blijven? Na overlijden kan een kunstcollectie bij meerdere erfgenamen terechtkomen. Er kan dan discussie ontstaan als een kunstwerk de omvang van de erfdelen overtreft en meerdere erfgenamen eigenaar van hetzelfde kunstwerk worden. Dat kan prima verlopen, we kennen voorbeelden van families waarin bepaalde werken uit de collectie van ouders rouleren. Wat als een erfgenaam liever geld heeft dan een aandeel in de kunstcollectie? Uitkopen is een optie, maar niet altijd mogelijk. Soms is het aantrekkelijk om bij leven al te starten met schenken van kunst aan de volgende generatie. Ook zijn er speciale fiscale regelingen die het schenken van bijzondere kunst aan een museum of goed doel extra aantrekkelijk maken.
Bestemmingsplan voor kunst
Het Deloitte Art & Finance Report 2023 signaleert dat zelfs van de zeer vermogende kunstverzamelaars slechts 24 procent over dit soort zaken nadenkt en een plan maakt om bijzondere stukken bijvoorbeeld na te laten aan een museum. Zonder plan is de kans groot dat de kunstwerken worden verkocht, al was het maar om de nalatenschap te kunnen verdelen tussen de erfgenamen en de erfbelasting te betalen. De afgelopen jaren zijn door vermogensoverdracht veel kunstwerken op de markt gekomen. Met 2022 als recordjaar, toen 64 procent meer collecties van kunstverzamelaars werden geveild dan het jaar ervoor. Het is maar de vraag of erfgenamen dezelfde passie hebben als de verzamelaar. Ze maken niet vanzelfsprekend een plek vrij in huis voor de collectie van hun ouders, maar kopen misschien liever werk van levende kunstenaars met een meer diverse achtergrond. Dat heeft mogelijk invloed op de waarde van kunst in de nalatenschap van de naoorlogse generatie. Niet alleen komen er straks veel meer werken op de markt, tegelijk daalt het aantal verzamelaars dat ze wil kopen.
Goede doelen
Het erfrecht is traditioneel gericht op familiebanden en vooral het gezin. De partner erft, evenals de kinderen. Dat sluit niet altijd meer aan op de praktijk. Er is niet altijd een partner en de naoorlogse generatie is vaker kinderloos dan de generaties ervoor, wijzen cijfers van het CBS uit. Oorzaak: een bonte mix van sociale factoren als ontkerkelijking, emancipatie, individualisatie en de anticonceptiepil. Zonder partner en kinderen vererft het vermogen naar (verre) familie en uiteindelijk naar de staat, wellicht een weinig aanlokkelijk idee. Een toenemend aantal vermogenden regelt dan ook via een testament dat goede doelen en vrienden erven. Lees daarvoor de case van Wil en Frank.
Case 1 – Wil en Frank
Een eigen plan
Kwik, Kwek en Kwak noemen Wil (75) en Frank (78) hun achterneefjes al jaren. Koosnaampjes voor de kleinkinderen van een inmiddels overleden zus en een broer. En hun erfgenamen, volgens het wettelijke erfrecht. Zelf hebben ze geen kinderen. Het is niet de bedoeling dat al hun vermogen straks naar de achterneven gaat. Die doen het zelf goed op financieel gebied. En – belangrijker – Wil en Frank hebben hun eigen plan. Zij willen een groot deel van het vermogen dat ze in hun internationale carrières hebben opgebouwd inzetten om kinderen te helpen. Met de specialisten van Filantropie Advies van ABN AMRO MeesPierson werd een geefstrategie bepaald, die start al met schenkingen.
Geefstrategie
Ze kiezen voor vijf doelen die zich richten op het voorkomen en verlichten van kanker bij kinderen. Deze organisaties kunnen de komende jaren rekenen op een jaarlijkse schenking. Dit geefplan zet de toon voor hun nalatenschap; op basis van hun ervaringen passen ze zo nodig ook de begunstigde goede doelen in het testament aan.
Oormerken voor de zorg
De komende jaren willen ze meer geld geven aan goede doelen. Daarnaast willen ze getalenteerde studenten uit minder vermogende families met een anonieme gift steunen. Daarom hebben ze met hun banker bepaald welk deel van het vermogen beschikbaar moet blijven om eventuele kosten voor intensieve zorg te betalen, bijvoorbeeld in een zorgvilla Ze oormerken een deel van hun vermogen voor dit doel. Hun overige vermogen is vrij om jaarlijks schenkingen te doen.
Aanpassen testament
Wil en Frank passen in overleg met hun notaris ook hun testament aan. De drie neven krijgen ieder een aantrekkelijk legaat, maar zijn niet langer erfgenaam. Zij krijgen daardoor hun deel van de nalatenschap snel en hoeven zich niet met de afwikkeling van de rest van de nalatenschap bezig te houden. Om de afwikkeling straks soepel te laten verlopen benoemen ze beiden in hun testament naast de partner een professionele executeur die hun wensen kan uitvoeren.
Vriendenerfenis
De tarieven in de erfbelasting sluiten nog niet aan bij deze ontwikkeling. Goede doelen zijn vrijgesteld, maar wie erft van een vriend betaalt tot wel 40 procent erfbelasting over het deel van de nalatenschap boven de vrijstelling, tegen 10 tot 20 procent voor een partner of kind. Er gaan stemmen op om het erfrecht te moderniseren en beter te laten aansluiten op de maatschappelijke ontwikkelingen. De Belgische wetgever nam al een stap in die richting. Sinds 2021 geldt daar onder voorwaarden een lager tarief erfbelasting van 3 procent voor vrienden die vermeld staan in een testament.
Kinderen voorbereiden
In het verlengde van de vraag wat de volgende generatie gaat doen met het vermogen, is het belangrijk ook de vraag te stellen hoe je die voorbereidt op het (omvangrijke) vermogen dat haar kant op komt. Deel je überhaupt hoeveel vermogen er is? Grote kans dat de kinderen zelf het gesprek niet aangaan. 52 procent van de volwassen kinderen van vermogenden vreest inhalig over te komen als ze in gesprek gaan met ouders over het vermogen, blijkt uit een Ipsos-peiling uit 2022. Gelukkig denken steeds meer ouders goed na over de wijze van overdragen aan de volgende generaties en betrekken zij de kinderen erbij. Verstandig, omdat het vermogen een rol kan spelen als er behoefte aan zorg ontstaat.
Case 2 – Emily en Anton
Koop de woning van de ouders
De ouders van Emily (32) maken binnenkort de overstap naar een gelijkvloers appartement. Zij zou graag samen met haar vriend Anton de ouderlijke woning kopen. Met de grote tuin is het voor hun een buitenkans. Ze financieren de woning en betalen de bijkomende kosten uit hun spaargeld. Haar ouders willen genoegen nemen met een lagere prijs voor woning. Een (veel) lagere prijs is echter geen optie. De Belastingdienst kijkt goed naar transacties tussen familieleden. Een groot verschil tussen de WOZ-waarde van de woning en de koopsom wordt gezien als een schenking en ook zo belast. Om de aankoop van de woning te vergemakkelijken schenken de ouders Emily 40.000 euro.
Versneld aflossen
De ouders willen de twee ook een deel van de koopsom lenen. Tegen een aantrekkelijk rentetarief. Emily is blij dat ze de woning kunnen kopen, tegelijk voelt Anton ze zich wel wat ongemakkelijk bij een lening van zijn schoonouders. Emily bespreekt dat met haar banker bij ABN AMRO MeesPierson. Dat maakt onderdeel uit van de Connect dienstverlening. Het gesprek maakt helder hoe de woning precies in hun persoonlijke situatie past. En welke mogelijkheden er zijn om een eventuele lening aan haar ouders versneld af te lossen.
Niet durven bespreken
Emily heeft iets om over na te denken. En niet alleen over de schenking, dankzij het gesprek met de familie is ook meer duidelijk over de situatie rond de nalatenschap die ze straks als enig kind moet afwikkelen. Een onderwerp dat ze nog niet eerder had durven bespreken.
Samen nadenken over wonen en zorg
In 2026 wordt het merendeel van de Nederlandse babyboomers 80. Dat stelt hen generatie en de families voor nieuwe uitdagingen. Bijna alle ouderen willen zo lang mogelijk in de eigen omgeving blijven wonen. Door extra zorg, woningaanpassingen, mantelzorg en diensten als schoonmaak- en maaltijdservices lukt dat meestal ook. Is de woning daarvoor geschikt? Of is een woning – dichter bij voorzieningen en familie – beter? Daarbij is ook de kwaliteit van het zorgaanbod in de woonomgeving van belang. Vooruitzien vergroot de opties. De banker van ABN AMRO MeesPierson kan inzicht geven in wat de verschillende keuzes financieel betekenen.
Soepele overgang
In gesprek gaan over het vermogen vergroot de kans dat het soepel naar de volgende generatie overgaat. Dat maakt het eenvoudiger om de vermogensopbouw voort te zetten, zeker als het vermogen ook een vennootschap of omvangrijke beleggingsportefeuille omvat. Voor dat laatste kunnen vermogenden een familiefonds gebruiken, een besloten fonds waarin familieleden samen deelnemen. Het is een aantrekkelijke manier om de volgende generatie te betrekken bij het familievermogen. Lees ook de case van Ella en Benoit.
Case 3 – Ella en Benoit
Familiefonds regelt wensen
Ella (64) en Benoit (68) hebben van hun ouders nalatenschappen ontvangen en wisten door ondernemerschap zelf ook vermogen op te bouwen. Een groot deel van hun vermogen is belegd. Hun vermogensstrategie is gericht op de continuïteit van de beleggingsportefeuille. Voor henzelf en voor komende generaties. Ze willen nu al vermogen overdragen, ook omdat dit grote fiscale voordelen heeft voor de kinderen en kleinkinderen. Ze voelen er echter niet veel voor om hen de portefeuille nu al te laten beheren. Hun volwassen kinderen hebben drukke carrières die op het moment weinig ruimte laten voor een actieve beleggingsstrategie. De kleinkinderen hebben nog weinig ervaring met beleggen.
Geen zeggenschap, wel eigendom
Met de vermogensplanner van ABN AMRO MeesPierson bespreken ze de mogelijkheid een familiefonds op te richten. Zo’n fonds zorgt er voor dat het familievermogen bij elkaar blijft. Het economisch eigendom van het vermogen wordt afgesplitst van de juridische eigendom en het beheer van dat vermogen. Dat voldoet aan de wensen van Ella en Benoit; zij kunnen het vermogen vast overdragen naar volgende generaties, zonder hen zeggenschap over het vermogen te geven. Door kinderen en kleinkinderen de komende jaren participaties te schenken krijgen ze het eigendom, maar (nog) niet het beheer van de portefeuille.
Fiscaal voordeel
Zodra het familiefonds is opgericht kunnen de twee hun beleggingen onderbrengen in het fonds en participaties gaan schenken. Door over een langere periode te schenken en jaarlijks de schenkingsvrijstellingen te gebruiken betalen de (klein)kinderen per saldo minder belasting over de schenkingen dan ze over hun nalatenschap hadden betaald bij het overlijden (van de langstlevende ouder).
Gesprek over belasting
Met hun volwassen kinderen bespreken Ella en Benoit hun plannen, daar willen ze een jaarlijks terugkerende bijeenkomst van maken. Waar in de toekomst ook de kleinkinderen aan kunnen deelnemen. Op die manier bereiden ze ze de kinderen voor op het vermogen in de toekomst, maar ook op de fiscale consequenties van het familiefonds nu. Hun banker is bij het gesprek aanwezig om vragen te beantwoorden. De waarde van de beleggingen in het fonds vormt box 3-vermogen, daarover moet jaarlijks belasting worden betaald door de (klein)kinderen. De twee spreken met hun kinderen af dat het fonds elk jaar een bedrag uitkeert dat voldoende is om deze belasting te betalen.
ABN AMRO MeesPierson biedt volwassen kinderen van klanten de Connect-dienstverlening. Zij krijgen toegang tot de dienstverlening, met een eigen private banker die hem of haar snel in contact brengt met de juiste specialisten binnen de bank.
Ook interessant
Heeft u een vraag over dit artikel?
De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.