Dilemma’s
Wat zijn zoal dillema’s waar het familiestatuut aandacht aan geeft?
- Mag ook de getrouwde partner van een familielid in het management? Hier zien we de familiewaarden die kunnen conflicteren met de wensen op het gebied van zeggenschap.
- Hoe laten we binnen de familie aandelen in het familiebedrijf vererven; mag dat ook naar ‘de koude kant’? Hier ziet u de tegenstelling tussen familiewaarden en eigendom.
- Dividend uitkeren of een nieuwe fabriekshal? Hier zien we een tegenstelling tussen de wensen van de aandeelhouder en het management van het bedrijf.
- Hoe wordt de opvolger van de algemeen directeur gekozen?
In alle dilemma’s spelen vragen rondom de driehoek ‘eigendom-familie-bedrijf’. Dit begrip wordt u duidelijk aan de hand van een korte uitleg over een veelgebruikt model.
Model
Aan de hand van onderstaande tekening wordt snel duidelijk hoeveel verschillende posities en belangen aanwezig kunnen zijn in een familiebedrijf.
- Familielid
- Eigenaar
- Medewerker
- Medewerker / familielid
- Familie / eigenaar
- Eigenaar / medewerker
- Familielid / eigenaar / medewerker
De verschillende posities in dit model hebben vaak verschillende belangen. Dit model werd al in de jaren ‘70 door twee wetenschappers (Renato Tagiuri en John Davis) van Harvard geïntroduceerd. Nog steeds wordt het gebruikt in gesprekken over het familiestatuut. Het model biedt de volgende voordelen.
- Het model is neutraal en wijst niet naar een schuldige.
- Het kan partijen inzicht geven in elkaars belangen.
- Het is een dynamisch model. Zo kunnen nieuwe definities van het begrip familie eenvoudig onderdeel uitmaken van het model.
Wat maakt een goed familiestatuut?
Welke punten verdienen nu bijzondere aandacht om te komen tot een goed statuut?
- Het is van belang dat alle belanghebbenden deelnemen aan het gesprek. Een eenzijdig besluit van bijvoorbeeld grootvader of grootmoeder zal vaak weinig waardevol blijken te zijn.
- Zoals zo vaak is het proces minstens net zo belangrijk als het resultaat. Dat klinkt wellicht als een cliché maar de vastlegging en de ondertekening is het eindstation. Het aangaan van het gesprek is de belangrijkste stap.
- Hoe gaat u binnen het bedrijf om met conflicten? Vaak ontstaan er in het traject conflicten. In dat opzicht kan een familiestatuut belanghebbenden leren beter met elkaar om te gaan.
- Tot slot is het goed om met toekomstige generaties te spreken over de inhoud van het statuut.
Hoe leg je het statuut vast?
Er is geen enkele verplichting om het statuut notarieel vast te leggen. Toch komt dat regelmatig voor. Er zijn verspreid over het land verschillende notarissen die aandacht besteden aan het fenomeen familiestatuut. Informeert u zich over de ervaring die de betreffende notaris heeft. Het proces wordt net zo vaak begeleid door een accountant of een adviseur op het gebied van bijvoorbeeld governance.
Lees ook ons artikel ‘Moet dat bij notariële akte?’.
Welke onderdelen kent een statuut?
De wet geeft geen omschrijving van een familiestatuut: het kent dus ook geen vaste inhoud. Als we naar modellen kijken dan zien we de volgende onderdelen vaak terugkomen.
Over al deze punten kunt u dagenlang praten binnen de familie. Omdat u dat waarschijnlijk wilt voorkomen, wordt aan de hand van een op voorhand vastgestelde vragenlijst structuur gegeven aan het gesprek.
Het uiteindelijke statuut wordt vastgelegd en door alle familieleden ondertekend. Zij verlenen dit document zo een hoge sociale status binnen de familie. Er kunnen echter ook juridische documenten uit voortvloeien zoals bijvoorbeeld een (levens)testament, huwelijkse voorwaarden of een aandeelhoudersovereenkomst.
Tot slot
Kies een adviseur die bij u past. Naast de juridische vaardigheden zijn sociale vaardigheden minstens net zo belangrijk bij het komen tot een goed familiestatuut.
