Wat maakt België interessant voor ondernemers – en blijft dat zo?

Ik was het zat’, schrijft een Brabantse ondernemer op het onlineforum Higherlevel.nl over zijn besluit om zijn holding naar Antwerpen te verplaatsen. ‘Stikstofregels, fiscaal gedoe, personeelstekort… België voelde als ademhalen.’ Dat sentiment klinkt vaker door. Bij ondernemers die met hun huis en bedrijf de grens oversteken, maar ook bij beleggers en vermogende families die hun financiële toekomst anders structureren. België wint terrein.

Dat is geen toeval. Nederlandse ondernemers klagen al jaren over toegenomen regeldruk en beperkingen. Denk aan stikstofvergunningen, complexe milieueisen, netcongestie en een almaar stijgende werkdruk rond fiscale compliance. Nederland daalt op de ranglijst van meest aantrekkelijke landen om te ondernemen. Stond het in 2023 nog op de vijfde plaats, in 2024 kwam het in de IMD World Competitiveness Ranking niet verder dan positie negen. België zakte ook licht, naar plek 18, maar scoort beter dan Nederland op onderdelen als ondernemersvriendelijkheid en administratieve lastendruk.

Belgische troeven

Dat heeft mede zijn oorsprong in een paar opvallende verschillen. Waar Nederland neigt naar een Anglo-liberaal model – flexibel maar versnipperd – kiest België voor een meer continentale koers. Meer overheidssturing, maar ook meer zekerheid. Voor ondernemers betekent dat duidelijkheid, voorspelbaarheid en minder onaangename verrassingen. België biedt bovendien fiscale voordelen waar Nederland moeilijk tegenop kan boksen.

• De vennootschapsbelasting bedraagt slechts 20 procent op de eerste 100.000 euro winst.
• Er is geen algemene vermogensbelasting zoals de Nederlandse box 3.
• Voor schenkingen en erfenissen geldt in Vlaanderen een aantrekkelijk tarief: slechts 3 procent in rechte lijn, tegen 10 procent in Nederland.
• België kent geen exitheffing bij emigratie, zoals die in Nederland wel geldt.

Ook op het vlak van subsidies is België actief. In Wallonië bestaan stimuleringsmaatregelen voor werkgelegenheid en infrastructuur, terwijl Vlaanderen innovatieve ondernemers aantrekt met gerichte subsidies voor onderzoek en ontwikkeling. Daarnaast ligt België centraal in West-Europa, met logistieke hubs in Antwerpen, Luik en Brussel, directe toegang tot het Europese besluitvormingscentrum en een degelijke infrastructuur.

Wie gingen voor?

Mede vanwege die pluspunten waagden de afgelopen jaren verschillende Nederlandse bedrijven de overstap. Niet met tromgeroffel, wel met strategisch inzicht. Rituals opende meerdere winkels en een distributiecentrum in Vlaanderen. De wellnessketen profiteert van de groeiende vraag en de gunstige ligging. Coolblue verplaatste een deel van zijn logistiek naar het in Europa centraler gelegen Wallonië en runt inmiddels tien winkels in België. Fugro koos Brussel als uitvalsbasis voor Europese operaties, mede vanwege de stikstofproblematiek in Nederland. En Picnic vestigde zich in Antwerpen om zijn bezorgmodel uit te rollen in dichtbevolkte Belgische steden.

Niet alles hosanna

De Vlaamse ondernemer Christophe Cool, sinds kort Private Wealth Manager bij ABN AMRO België, herkent de aantrekkingskracht voor Nederlandse ondernemers en beleggers. Maar als ervaren ondernemer in onder meer metaal, kunststoffen en e-bikes kent hij ook de andere kant van de medaille. ‘Nederlanders kijken soms met gretige blik naar ons fiscale systeem’, zegt Cool. ‘Maar als Belg voelt het anders. Wij zijn het gewend. En voor ons zitten er flinke aanscherpingen aan te komen.’

Hij wijst op de fiscale hervormingen die de Belgische regering voorbereidt. ‘Een solidariteitsbijdrage van 10 procent op meerwaarden (winst over aandelen, red.), strengere belastingen op financiële producten en een eerste aanzet tot een vermogenswinstbelasting trekken België qua fiscale regelgeving naar de Europese middenmoot.’ Desondanks blijft het fiscaal nog altijd vriendelijker dan veel andere landen, erkent hij.

Copieuze lunch of vergaderbroodje

Een ander verschil tussen ondernemen in Nederland en België zit in de bedrijfscultuur. ‘In België neem je de tijd voor een klant’, aldus Cool. ‘Een belangrijke meeting plan je het liefst om elf uur. Die loopt dan vanzelf over in een uitgebreide lunch met wit linnen, meerdere glazen, gesprekken die verdergaan dan alleen de deal.’ Met een glimlach schetst hij het contrast: ‘Als ik voor zaken in Nederland moest zijn, reed ik drie uur voor een meeting en kreeg ik een broodje aan tafel, vaak gewoon tijdens de vergadering!’

Heel even probeerde Cool die ‘Hollandse’ aanpak ook in zijn bedrijf, waar hij inmiddels alleen nog commissaris is. ‘Maar we merkten dat er te veel dingen onuitgesproken bleven en in de kamer bleven zweven. We hebben snel de vergaderlunch terug ingevoerd. De Hollandse manier is meer gericht op efficiency en rendement. Maar wanneer je het vooral moet hebben van customer intimacy is de Belgische aanpak beter.’

Vrijheid versus schaalvergroting

Volgens Cool verschilt ook de groei-mentaliteit tussen beide landen. ‘In Nederland zie je sneller de wens om op te schalen, ook met extern kapitaal. Zakelijk succes en groei staan vaak voorop. In België is ondernemerschap meer een middel voor persoonlijke vrijheid. Groeien is mooi meegenomen, maar geen doel op zich.’ Dat verschil beïnvloedt ook het bedrijfsleven. Nederland kent meer grote beursgenoteerde ondernemingen. Hoewel exacte cijfers ontbreken, heerst in België meer een cultuur van sterke familiebedrijven, waar in Nederland bedrijven eerder en sneller groeien met vreemd geld en extern management.

Economische verwachtingen

De Belgische en Nederlandse economie groeien de komende jaren naar verwachting gematigd.

In 2023 groeide België sterker dan Nederland, in 2024 en 2025 kruipen de groeicijfers dichter naar elkaar toe. Cool vat het luchtig samen: ‘We gaan double digit groeien, maar dan wel achter de komma. Denk aan 1,2 of 1,4 procent. Redelijk stabiel dus.’

Samenvoegen?

Daarmee lijkt het erop dat België en Nederland, mede onder invloed van nivellerende regelgeving vanuit Brussel, in allerlei opzichten meer op elkaar gaan lijken en naar elkaar toe trekken. Onwillekeurig roept dat toch weer de vraag op of het er ooit van komt dat Nederland en België – of op z’n minst Nederland en Vlaanderen – samengaan. ‘Fuséren?’, reageert Cool verrast. ‘Dat ligt gevoelig. Vlaanderen probeert al jaren meer autonomie te krijgen, ook ten opzichte van Wallonië. De meeste Vlamingen willen dat niet ruilen voor nóg meer bemoeienis.’ Brood ziet hij wel in meer samenwerking tussen de landen. ‘Absoluut. Maar samenvoegen lijkt me voor geen van beide landen een goed idee.’ Met een knipoog voegt hij eraan toe: ‘Laten we liever samen beter worden, zonder te fuseren.’