Hoe is het zo’n klein, ogenschijnlijk kansloos moeraslandje gelukt om tot een van de grote winnaars in de wereldeconomie uit te groeien? Financial Focus gaat op zoek naar het antwoord. Én beantwoordt de vraag of Singapore nog altijd een interessant land is om in te beleggen.
Het jaar 1965. Toen pas werd Singapore het Singapore zoals we dat nu kennen. Daarvoor had het een geschiedenis zoals talloze andere grote en kleine landen. Een geschiedenis vol onderwerping aan grotere, koloniale regimes. In het geval van het veredelde vissersdorpje Singapore verliep dat traject langs grootmachten als Groot-Brittannië en Japan. In 1963 volgde een tijdelijke alliantie met Maleisië. Daarna mocht Singapore het op eigen kracht proberen.
Tientallen andere landen hadden op dat moment een vergelijkbaar uitgangspunt. Zowel in Azië als in Afrika kwamen kersverse landen onder verschillende vormen van koloniaal juk vandaan. Een halve eeuw later zijn veel van die landen onderontwikkeld gebleven. Of in sommige gevallen hebben ze het voorzichtig geschopt tot de categorie tweedewereldlanden. Net niet helemaal ontwikkeld, maar zeker nog niet behorend tot de groep welvarende landen.
Inhaalslag
Singapore is dus de uitzondering. Sterker, Singapore staat bovenaan in tal van toptienlijstjes. De omvang van de economie is veel groter dan die van de meeste andere landen. Het bnp per hoofd van de bevolking bedraagt 37.000 US dollar. Bijna net zoveel als de 40.000 US dollar van Nederlanders. Terwijl een halve eeuw geleden de gemiddelde Nederlander grofweg vijf keer meer verdiende dan de straatarme Singaporezen.
Met recht een inhaalslag. En gezien de huidige economische ontwikkelingen neemt de voorsprong van Singapore op Nederland elk jaar toe. De gemiddelde economische groei van Nederland sinds 1975 ligt op een keurige 4,7% per jaar, maar de Singaporezen doen het veel beter: die hebben in dezelfde periode gemiddeld 6,9% groei doorgemaakt.
Waarom?
Jaarlijks genieten miljoenen Singaporezen, zakenmensen uit de hele wereld en toeristen van de beroemde cocktail Singapore Sling. Ondertussen is het armoe troef in landen die een halve eeuw geleden óók vol goede moed iets wilden maken van hun onafhankelijke status. Waar is het voor Singapore goed gegaan?
Een van de grootste economische geschiedschrijvers, de ontwikkelingseconoom David Landes (bekend van zijn meesterwerk The Wealth and Poverty of Nations, een knipoog naar Adam Smith’s The Wealth of Nations), heeft zich jarenlang verdiept in Singapore en vergelijkbare groei-economieën. Volgens Landes heeft geografische ligging (die absoluut niet slecht is voor Singapore) geen sleutelrol gespeeld in het succes van Singapore. Ook het bezit (of gebrek) aan grondstoffen of het klimaat zijn niet per definitie bepalende factoren bij de ontwikkeling van een land. Want dan zouden veel Afrikaanse landen fantastisch moeten presteren, gezien hun goede ligging en de rijkdom aan grondstoffen.
Alleenheerser Lee
Het grote verschil in het geval van Singapore heeft een naam: Lee Kuan Yew. Lee was ruim dertig jaar absolute alleenheerser van Singapore. Onder het bewind van Lee Kuan Yew groeide Singapore van een arm derdewereldland uit tot een van de meest welvarende landen ter wereld. Lee introduceerde de vrijemarkteconomie, maar zorgde er wel voor dat de Singaporese regering de economie goed kon controleren.
Lee had dus een visie. Een visie die samenvalt met het recept van econoom David Landes: wil je een land economisch laten floreren, dan moet je de juridische en economische basis op orde krijgen. In gewoon Nederlands: geen corruptie, eigendom is eigendom, en een bevolking die weet dat er eerst gewerkt moet worden voordat er genoten kan worden van een welvaartsstaat.
Veilig land
Singapore is een veilig land. Criminaliteit wordt zéér zwaar bestraft en komt dus nauwelijks voor. Corruptie is een doodzonde. Volgens velen is het land té streng. Het bekende voorbeeld dat je nog geen stukje kauwgom op straat mag uitspugen, is geen fabeltje. Daar staat een straf op. Maar het recept van strengheid en deugdzaamheid heeft gewerkt. Singapore heeft een economisch beleid gevolgd, waarmee het tot de wereldtop is toegetreden.
Tijdens de explosieve groei, vooral in de jaren zeventig en tachtig, is Singapore niet in de bekende valkuil gestapt waar veel andere snel ontwikkelende landen in vallen. Singapore is niet lang blijven hangen in economische activiteiten waarbij het draaide om lage loonkosten. Het land is snel doorgeschoven naar hoogwaardiger bedrijvigheid. Het land is niet veel groter dan de provincie Utrecht. Maar herbergt wel wat meer inwoners (5,4 miljoen) en vooral meer bedrijvigheid.
Volwassen economie
De economische pijlers worden gevormd door de transportsector, onvermijdelijk vanwege de reusachtige haven, en door de technologiesector (chips), chemie, olieraffinage en steeds meer dienstverlening.
Eind jaren negentig noteerde de Straits Times Index nog ruim 800 punten. Daarna volgde een enorme koerssprong. Inmiddels noteert de index al jarenlang boven de 3000 punten. Na een piek aan het begin van de eeuw zakte de index in de crisis ver terug. Om vervolgens op te veren tot het huidige niveau.
Dat de beurs er nu niet meer zo uitspringt als in de jaren van extreme groei, tekent de volwassenwording van de beurs én van de economie. De economie beweegt veel meer dan voorheen mee met de ups en downs van de wereldeconomie, maar is nog altijd fundamenteel sterker dan bijvoorbeeld de meeste Europese landen. De bevolkingspiramide is gunstiger: er is veel minder sprake van vergrijzing. En de investeringen in onderwijs zorgen voor een hoogopgeleide bevolking.
Singapore heeft bewezen dat het niet alleen een recept heeft voor een overheerlijke cocktail, maar ook voor een al decennia florerende economie en een veilige en schone leefomgeving. Een succes dat op papier eenvoudig lijkt te kopiëren. Maar het feit dat dat niet gebeurt, zegt iets over de prestaties van de voormalige vissersenclave.
