Aftrek hypotheekrente bij partner met hoogste inkomen vaak onvoordelig!

Fiscaal partnerschap biedt keuzevrijheid

Fiscaal partners – onder andere gehuwden, maar bijvoorbeeld ook samenwoners die samen een eigen huis bezitten – mogen bepaalde inkomensbestanddelen en aftrekposten in een voor hen gunstige verhouding onderling verdelen bij de aangifte inkomstenbelasting. Bijvoorbeeld het gezamenlijke vermogen in box 3. Maar ook het belastbare inkomen uit eigen woning (‘hypotheekrenteaftrek’) en de ‘persoonsgebonden aftrek’, zoals alimentatie, aftrekbare zorgkosten en aftrekbare giften.

Beperking hypotheekrenteaftrek hoge inkomens

Vanaf 2014 is het effectieve fiscale voordeel van de hypotheekrenteaftrek in de hoogste tariefschijf in box 1 lager dan het tabeltarief (destijds nog 52%; inmiddels 49,5%). Het maximale voordeel daalde aanvankelijk nog met stapjes van 0,5%-punt per jaar. Sinds 2020 daalt het versneld verder met 3%-punten per jaar. In 2022 is dit nog maar 40%; vanaf 2023 is het voordeel voor iedereen gelijk aan het basistarief in box 1 van circa 37%. Dit geldt voor mensen met een box 1-inkomen boven € 69.398 (2022). Over de bijtelling van het eigenwoningforfait betaalt men het tabeltarief van maximaal 49,5%. Maar het fiscale voordeel van de hypotheekrente die hierop in aftrek komt bedraagt nog maar maximaal 40% (2022). Dat levert in bepaalde gevallen in eerste instantie nog wel meer fiscaal voordeel op dan wanneer de rente bij de partner met het lagere inkomen in mindering wordt gebracht. Maar een hogere (inkomensafhankelijke) Algemene Heffingskorting bij de partner met het lagere inkomen laat de balans dan toch naar de andere kant doorslaan.

Tweeverdieners met scheve inkomensverdeling

Hebben beide partners een box 1-inkomen dat beneden € 69.398 ligt of verdienen beide partners juist meer dan dat bedrag? Dan maakt het feitelijk niet uit bij wie de hypotheekrenteaftrek in de aangifte wordt opgenomen. Gesteld dat de renteaftrek volledig in dezelfde inkomensschijf valt. Maar als de ene partner een inkomen boven € 69.398 heeft en de andere partner onder deze grens blijft, kan het verschil vele honderden euro’s bedragen.

Hogere Algemene Heffingskorting

De Algemene Heffingskorting (AHK) is feitelijk een korting onderaan de streep op de berekende belasting. De korting bedraagt in 2022 maximaal € 2.888. Voor personen die de AOW-leeftijd hebben bereikt bedraagt de AHK maximaal € 1.494. Is het belastbaar inkomen in box 1 hoger dan € 21.317? Dan bouwt de AHK in 2022 af met 6,007%; boven de AOW-leeftijd is het afbouwpercentage 3,106%. Vanaf een belastbaar inkomen van € 69.398 (grens basistarief en toptarief) is de AHK nihil.

Als de hypotheekrenteaftrek groter is dan de bijtelling van het eigenwoningforfait, verlaagt het negatieve saldo het belastbaar inkomen in box 1. Verlaagt het negatieve saldo het box 1-inkomen bij de minst verdienende partner tussen € 21.317 en € 69.398? Dan leidt dat in 2022 dus tot zo’n 6% meer heffingskorting over het negatieve saldo. Na het bereiken van de AOW-leeftijd is dat ongeveer 3,1%. Hoe groter het negatieve saldo, hoe sterker het effect op de AHK. Voor zover het belastbaar inkomen in box 1 beneden € 21.317 daalt, leidt dat niet tot een hogere AHK; deze zit dan al aan het maximum.

Algemene Heffingskorting 2022

Voorbeeld 1:

Partners A en B hebben de AOW-leeftijd nog niet bereikt. En bezitten samen een eigen huis met een WOZ-waarde van € 750.000. Zij hebben een woninghypotheek van € 500.000 à 4% rente. De bijtelling van het eigenwoningforfait komt in 2022 voor hen op 0,45% ofwel € 3.375. Zij hebben € 20.000 aftrekbare hypotheekrente betaald in 2022. Het negatieve saldo komt op – € 16.625. Hun overige inkomens in box 1 bedragen respectievelijk € 50.000 en € 100.000.

Wat is het gevolg als partner A met het lagere inkomen de ‘inkomsten uit eigen woning’ volledig in de aangifte opneemt? A betaalt 37,07% inkomstenbelasting over het eigenwoningforfait, dat is € 1.251. En krijgt ook een belastingvermindering van 37,07% over de aftrek van het rentebedrag van € 20.000; dat is € 7.414. Per saldo een fiscaal voordeel van € 6.163. Maar omdat het belastbaar inkomen van A per saldo wordt verlaagd met € 16.625, krijgt A ook 6,007%% extra Algemene Heffingskorting over dit saldo, ofwel bijna € 1.000. Het totale belastingvoordeel komt voor A zo op € 7.162.

Als partner B met het hogere inkomen de inkomsten uit eigen woning volledig in aanmerking zou nemen, betaalt deze 49,5% over het eigenwoningforfait, ofwel € 1.670. De belastingvermindering bedraagt dan 40% over de aftrekbare rente van € 20.000, ofwel € 8.000. Per saldo komt het fiscale voordeel op € 6.330. Iets meer dan ingeval van aftrek bij partner A. Maar omdat het inkomen van B ruim boven € 69.398 ligt, blijft de Algemene Heffingskorting voor B nihil. In aanmerking nemen van de hypotheekrenteaftrek bij partner A met het lagere inkomen levert in dit geval maar liefst € 832 meer voordeel op!

Voorbeeld 2:

Partners X en Y zijn beiden met pensioen en hebben de AOW-leeftijd bereikt. Hun eigen huis heeft een WOZ-waarde van € 1.200.000. De bijtelling van het eigenwoningforfait komt in 2022 voor hen op € 6.730, namelijk 0,45% over deel tot € 1.130.000 plus 2,35% over het meerdere. Zij hebben nog een beperkte woninghypotheek van € 300.000 tegen 2,5% rente en hebben € 7.500 hypotheekrente betaald in 2022. Het negatieve saldo komt op – € 770. Hun overige inkomens in box 1 bedragen respectievelijk € 25.000 en € 75.000.

Als partner X met het lagere inkomen de ‘inkomsten uit eigen woning’ volledig in de aangifte opneemt, komt het saldo van de belastingvermindering over de hypotheekrente en de te betalen belasting over het eigenwoningforfait op € 286 (€ 2.780 -/- € 2.494). Aftrek bij partner Y met het hogere inkomen levert zelfs een negatief saldo op van – € 331 (€ 3.000 -/- € 3.331)! Een verschil van € 617. Door de relatief beperkte verlaging van het belastbaar inkomen is de invloed op de AHK navenant beperkt: A krijgt 3,106% x € 770 = € 24 meer heffingskorting. Hierdoor komt het totale voordeel van aftrek van de hypotheekrente bij partner A met het lagere inkomen in dit geval op € 641.

Persoonsgebonden aftrek

Ook de zogenoemde ‘persoonsgebonden aftrek’ mogen fiscaal partners in de aangifte vrij toedelen aan elkaar. Bijvoorbeeld betaalde alimentatie, aftrekbare giften en uitgaven voor specifieke zorgkosten. Ook dan kan een voordeel ontstaan door de netto aftrekpost bij de partner met het lagere inkomen in aanmerking te nemen. Weliswaar is het belastingvoordeel over de aftrekpost in eerste instantie bijna 3%-punten meer (40% -/- 37,07% = 2,93%) ingeval van aftrek bij de partner met het inkomen boven € 69.398. Maar door circa 6% extra AHK (vóór AOW-leeftijd) over de verlaging van het belastbaar inkomen beneden die grens, kan aftrek bij de partner met het lagere inkomen toch ruim 3%-punten voordeliger uitpakken. Na de AOW-leeftijd is de extra AHK nog maar ongeveer 3,1%. In dat geval maakt het vrijwel geen verschil.

Conclusie

Wat vroeger een vanzelfsprekendheid was, is dat niet meer. Hebt u een fiscaal partner en zijn de inkomens van u beiden scheef verdeeld? Dan loont het de moeite om bij het invullen van uw aangifte inkomstenbelasting te (laten) controleren bij welke partner aangifte van de inkomsten uit eigen woning en eventuele persoonsgebonden aftrekposten het meeste voordeel oplevert. Dat kan vele honderden euro’s schelen.