Afschaffing van de jubelton per 1 januari 2024
Voor de afschaffing van de vrijstelling is een wetswijziging nodig en de IT-systemen van de Belastingdienst moeten worden aangepast. Dat laatste is een knelpunt en de reden dat de vrijstelling pas per 1 januari 2024 kan worden afgeschaft. In de tussentijd heeft het kabinet een ‘workaround’ gevonden. Deze bestaat uit het verlagen van de ‘jubelton’ tot het bedrag van de reguliere eenmalig verhoogde schenkingsvrijstelling (€ 28.947 in 2023).
Ook de mogelijkheid om de vrijstelling over meerdere jaren te spreiden wordt aangepast. Bij een schenking in 2022 kan een onbenut gebleven deel van de vrijstelling van € 106.671 nog worden benut voor een schenking in 2023, maar niet meer voor een schenking in 2024. Voor een schenking die voor het eerst in 2023 wordt gedaan, komt de spreidingsmogelijkheid te vervallen.
De ‘inhaalvrijstelling’ kan voor het laatst in 2022 worden benut. Deze vrijstelling geldt voor een kind dat vóór 2010 een beroep heeft gedaan op de toen geldende verruimde vrijstelling (de vrijstelling die in 2022 € 27.231 bedraagt), daarna niet meer en in 2022 nog aan de voorwaarden voldoet (zie hierna) Dit kind heeft in 2022 een ‘inhaalvrijstelling’ voor de eigen woning van maximaal € 29.493. Deze vrijstelling geldt naast de jaarlijkse vrijstelling van € 5.677.
Waarom wordt de jubelton afgeschaft?
De oorspronkelijke gedachtegang was dat ontvangers de jubelton met name zouden gebruiken om woninghypotheken af te lossen. Dat zou dan leiden tot een lagere hypotheekschuld in Nederland en een versteviging van de financiële positie van huizenbezitters. In de praktijk gebruiken de ontvangers de schenking met name om een (duurdere) woning te kopen. Daar zijn die individuele kopers wellicht mee geholpen, vanuit macro-perspectief is het olie op het vuur van de al verhitte woningmarkt. Althans, daarvan was sprake ten tijde van het nemen van het besluit.
Verder leidt de vrijstelling tot ongelijkheid. Er ontstaan verschillen tussen kopers die het met en zonder vrijstelling moeten doen. De vrijstelling geldt alleen voor woningkopers en niet voor huurders. En bovendien komt de schenking meestal terecht bij mensen die het gemiddeld al beter hebben.
Kortom, de conclusie is dat de jubelton de vermogensongelijkheid vergroot. Nu zal de afschaffing van de vrijstelling het probleem van de vermogensongelijkheid niet oplossen, maar een fiscale stimulans vervalt.
De bel voor de laatste ronde
In 2023 wordt de extra verruiming van de vrijstelling voor de aankoop van een woning dus verlaagd naar maximaal € 28.947. In de verhouding ouders-kinderen betekent dit feitelijk al een afschaffing van deze vrijstelling.
In andere verhoudingen (bijvoorbeeld grootouders-kleinkinderen) is de normale schenkingsvrijstelling € 2.274 (cijfer 2022). Een vrijstelling voor de eigen woning van € 28.947 in 2023 levert in deze situaties nog wel een forse extra vrijstelling op. Maar in vergelijking met het huidige bedrag van € 106.671 is het een grote stap terug.
Het jaar 2022 is dus het jaar waarin voor het laatst echt kan worden ‘gejubeld’.
Een ‘hopelijk-vindt-mijn-kind-op-tijd-een-geschikte-woning-schenking’?
Een spelregel bij de verruimde schenkingsvrijstelling is dat de ontvanger de schenking besteedt in de jaren 2022, 2023 en/of 2024. In deze zin zit er een soort na-ijleffect in de vrijstelling. Feitelijk betekent het dat een ontvanger niet in 2022 een woning moet hebben, maar pas in 2024.
Dit brengt sommige schenkers op het idee van een ‘hopelijk-vindt-mijn-kind-op-tijd-een-geschikte-woning-schenking’. Het kind zit bijvoorbeeld nog volop in studie en krijgt alvast de schenking. Er is nog geen woning in beeld, maar wellicht gebeurt dit wel voor 31 december 2024?
Relevant hierbij is dat de schenker het schenkingsbedrag daadwerkelijk aan de ontvanger betaalt. De schenker mag schriftelijk de voorwaarde stellen dat de ontvanger het bedrag dat niet wordt besteed aan de eigen woning, teruggeeft aan de schenker. Vindt de ontvanger niet op tijd een woning? Dan wordt de schenking dus teruggedraaid. Als de ontvanger de schenking mag houden, dan moet die alsnog schenkbelasting betalen.
Het spreiden van de schenking over 2022 en 2023
Stel dat niet zeker is of uw kind voor 31 december 2024 een eigen woning vindt. De vrijstelling in 2022 volledig benutten, is dan wellicht een te grote stap. Het spreiden van de schenking over 2022 en 2023 past wellicht beter? U kunt dan eind 2023 bekijken of en in hoeverre u ‘bijschenkt’.
Welk bedrag kunt u in een dergelijke situatie het best in 2022 schenken? We dachten dat de schenking meer moest bedragen dan de jaarlijkse vrijstelling van € 5.677. We baseerden deze gedachte mede op een bericht vanuit de Belastingdienst. Inmiddels is dat gecorrigeerd op de site van de Belastingdienst. Ook bij een schenking van een bedrag lager dan de jaarlijkse vrijstelling, kan men een beroep doen op de jubeltonvrijstelling.
Echter, het bedrag van de eerste schenking is wel van invloed op het bestedingsvrije bedrag.
Ik citeer de Belastingdienst:
“Krijgt u de schenking voor de eigen woning in 2022 voor het eerst van uw ouder(s)?
Dan mag u een deel van schenking besteden aan iets anders dan de eigen woning. Wij noemen dit ‘het vrij te besteden bedrag’. Dit bedrag is in 2022 € 27.231.
Is de schenking die u in 2022 krijgt van uw ouder(s) lager dan € 27.231 en doet u een beroep op de vrijstelling voor de eigen woning? En krijgt u in 2023 het overgebleven deel van de eenmalig verhoogde vrijstelling plus het jaarlijkse belastingvrije bedrag in 2023? Dan mag u in 2023 alleen het bedrag van de schenking die u kreeg in 2022 vrij besteden plus het bedrag van de jaarlijkse vrijstelling in 2023.”
Dit is behoorlijk ingewikkeld. Een schenking in 2022 van een bedrag van tenminste de reguliere verhoogde vrijstelling van € 27.231 lijkt het meest praktisch. Voor dat bedrag geldt geen bestedingseis. En als een aanvullende schenking er in 2023 niet van komt, heeft u toch de (eenmalige!) verhoogde schenkingsvrijstelling van uw kind benut. Dat geldt ook als uw kind de schenking niet voor 31 december 2024 aan een eigen woning besteedt en de schenking niet aan u hoeft terug te betalen.
Ik ga er hier dan wel vanuit dat u het bedrag van € 27.231 in 2022 kunt schenken en dit bedrag ook bestedingsvrij wil schenken.
Bij een schenking van € 27.231 aan uw kind in 2022, bedraagt zijn of haar vrijstelling in 2023 maximaal € 85.475. Dit is het onbenut gebleven deel van de jubelton van € 79.440 (€ 106.671 – € 27.231), vermeerderd met de jaarlijkse schenkingsvrijstelling van 2023 van € 6.035. Voor het bedrag van € 79.440 geldt wel een bestedingseis en voor het bedrag van € 6.035 niet.
Aandachtspunten bij het benutten van de jubelton
Dit alles is erg ingewikkeld. En dan zijn er nog veel meer aandachtspunten! In drie artikelen heb ik de aandachtspunten op een rij gezet, dit is de eerste: “Verruimde schenkingsvrijstelling voor de eigen woning in 2022 (deel 1)”.
Aarzelt u niet om uw plannen af te stemmen met uw notaris of fiscale adviseur.
Conclusie
Het einde van de jubelton is dus in zicht. Alleen in 2022 is de vrijstelling er nog volledig. Er is de mogelijkheid deze vrijstelling te spreiden over 2022 en 2023. Het is dan wel zaak dat u dat doordacht doet.
Leidt afschaffing van de vrijstelling in 2023 en daarna tot minder financiële hulp van ouders aan starters op de woningmarkt? Dat is afwachten. De fiscale stimulans met de extra vrijstelling is dan wel verdwenen.
