6 vragen over de schenking op papier

Hierna komen deze vragen aan de orde:

1. Wat is een schenking op papier?
2. Wanneer moet de schenkbelasting worden betaald?
3. Waarom moet er rente worden betaald?
4. Wat als ik minder dan 6% rente betaal?
5. Wat als ik een jaar rente betalen vergeet?
6. Past de rente is uw financiële plaatje?

1.Wat is een schenking op papier?

Bij de schenking op papier wordt een bedrag geschonken en direct terug geleend. Of de schenker erkent als schenking een bedrag schuldig te zijn aan de ontvanger, ofwel een ‘schenking tegen schuldigerkenning’. Per saldo krijgt de ontvanger een vordering op de schenker. Meestal mag de ontvanger de vordering pas opeisen na het overlijden van de schenker. Tot dan is het een papieren verhaal.

Het voornaamste voordeel van deze schenkingsmethode voor de schenker is dat hij of zij het geld in de portemonnee houdt. Sterker nog, er hoeft niet eens geld te zijn om deze schenking te doen. Stel dat het vermogen in panden zit, dan kan toch een schenking op papier plaatsvinden. In een dergelijke situatie kunnen we de voor- en nadelen van een schenking van een pand afzetten tegen de voor- en nadelen van een schenking op papier.

2.Wanneer moet de schenkbelasting worden betaald?

Dat de schenking in de portemonnee blijft van de schenker, doet er niet aan af dat sprake is van een echte schenking. Als de schenkingsvrijstelling wordt overtroffen, moet dus wel direct schenkbelasting worden betaald. Uitgangspunt is dat de ontvanger de schenkbelasting betaalt.

Het betalen van schenkbelasting kan een probleem zijn voor de ontvanger, omdat hij nog niets in handen krijgt. De schenking ‘vrij van recht’ kan dat ondervangen. De schenker neemt dan de schenkbelasting voor zijn rekening. De schenkbelasting is dan wat hoger, omdat de schenking ook groter is. Die bestaat uit het bedrag van de papieren schenking en het voordeel voor de ontvanger dat hij of zij geen schenkbelasting hoeft te betalen.

3.Waarom moet er rente worden betaald?

Hoeft de schenker tijdens leven dan helemaal geen pijn in de portemonnee te voelen? Ja, dat moet wel. Op grond van de Successiewet wordt een schenking op papier alsnog bij de nalatenschap van de schenker opgeteld als de schenker de beschikking heeft gehouden over het geschonken vermogen tot (180 dagen voor) zijn/haar overlijden. De schenker heeft dan het ‘genot’ van de schenking behouden. De schenker kan dat voorkomen door 6% rente te betalen over het schuldig gebleven bedrag. De schenking blijft dan buiten de heffing van erfbelasting en is ‘geslaagd’.

4.Wat als ik minder dan 6% rente betaal?

Voor schenkingen die tot stand zijn gekomen vanaf 1 januari 2010 geldt de duidelijke spelregel van 6% rente. Tot 2010 moest het gaan om een rente ‘waarvan de betrokkenen in redelijkheid mochten aannemen dat deze zakelijk was’. Een rente die lager is dan 6%, maar wel voldoet aan dit criterium, wordt voor oude schenkingen ook na 2010 geaccepteerd. Lastig is dat niemand weet welke rente het precies betreft. De Belastingdienst heeft deze vraag nooit concreet willen beantwoorden. In de praktijk wordt ervan uitgegaan dat een rente van 4% of 5% goed moet gaan.

5.Wat als ik een jaar rente betalen vergeet?

Een ander punt is dat de rente daadwerkelijk ieder jaar moet worden betaald. Het credo hierbij is ‘een beetje genot, is ook genot’. Dat betekent dat de volledige schenking wordt genegeerd voor de erfbelasting als niet 6% maar 5,9% rente wordt betaald. En niet dus maar een deel van de schenking.

Hier moet u niet lichtzinnig mee omgaan! We hebben in de praktijk gezien dat de Belastingdienst een papieren schenking wilde bestrijden die op 23 maart was gedaan en waarbij was bepaald dat de rente vanaf 1 april ging lopen. De Belastingdienst zag een weekje ‘genot’. Omdat men hier de 6% rente vooruit betaalde, kon de rechter de schenking redden. Vooruitbetaalde rente van 6% is eigenlijk een hogere rente dan 6% achteraf en daardoor kon de rechter beslissen dat van genot geen sprake was.

In dit geval kwam de ontvanger goed weg, maar het geeft het belang aan om scherp te blijven. Zorg ervoor dat de rente daadwerkelijk en volledig wordt betaald. En zorg ook voor een goede administratie, zodat u makkelijk kan aantonen dat de rente daadwerkelijk is betaald.

6.Past de rente in uw financiële plaatje?

Voor schenkers die geen afstand willen doen van geld tijdens hun leven, is de rente een streep door de rekening. Andere schenkers kunnen het juist zien als een kans: de mogelijkheid om de ontvanger een mooi ‘garantierendement’ te geven van 6% per jaar.

Verder is het van belang dat u zich realiseert dat een schenking op papier een lange termijn situatie kan zijn. Als schenker moet u niet alleen nu de rente kunnen betalen, maar die verplichting kan jaren doorlopen. In de praktijk is dit wel eens misgegaan door faillissement van het bedrijf van de schenker of na een echtscheiding van de schenkers. Het is daarom verstandig om altijd wat marge in te bouwen. Ook kan gedacht worden aan een herroepingsclausule op de schenking, als ‘ultieme noodrem’. Er is dan de mogelijkheid om de schenking terug te draaien. Let er op dat dit een erg ingewikkelde regeling is die zorgvuldig tot stand moet komen. Meer hierover leest u in ons artikel “Een schenking herroepen. Onaanvaardbaar?”

Is er nog meer?

Jazeker. We hebben nog een aantal kwesties rondom de schenking op papier. De verplichting van de notariële akte bijvoorbeeld. Lees daarover verder in “Nog 3 vragen over de schenking op papier”. De gevolgen voor de inkomstenbelasting hebben we op een rij gezet in het artikel “De schenking op papier en de nieuwe box 3”.