Bent u een echtpaar of een samenwonend stel en heeft u geen kinderen? Dan treft u hierna aandachtspunten aan, als u aan de slag gaat met uw estate planning.
Waar moet u aan denken bij ‘estate planning’?
Laten we eerst even het jargon afstemmen. Wellicht denkt u bij de term estate planning dat we in de hoek van het vastgoed terechtkomen? Dat is niet het geval. Het gaat om ‘nalatenschapsplanning’. Dat is de overdracht of overgang van uw vermogen. Dat zijn dus sowieso de thema’s schenken en erven. Maar of en hoe u bent getrouwd en het levenstestament zijn onderwerpen die er ook bij horen.
Wie erft uw vermogen?
Als u geen testament heeft, bepaalt het wettelijke erfrecht de bestemming van uw vermogen na uw overlijden. Voor echtgenoten en geregistreerde partners geldt dat de langstlevende partner enig erfgenaam is. Voor samenwonende partners is dat niet het geval. Ouders, broers en zussen (of hun kinderen) komen in beeld als erfgenamen van een samenwoner die geen testament heeft. De samenwonende partner doet dus niet mee. Willen samenwonende partners hun vermogen aan elkaar nalaten? Dan moeten zij een testament maken waarin zij dat vastleggen.
Kan de langstlevende partner op dezelfde voet verder?
Het erfrecht regelt bij wie uw bezittingen terechtkomen. Vaak moet het vermogen bij een partner terechtkomen, zodat die ‘op dezelfde voet’ verder kan leven. Concreet: heeft u een eigen woning? Dan is dat uw bezitting en als u dat nalaat aan uw partner, kan uw partner na uw overlijden in die woning blijven wonen.
Maar is dat ook echt de situatie? Het is ook relevant om te kijken wat er gebeurt aan de inkomsten- en lastenkant. Heeft het overlijden impact op het inkomen? Zo ja, is er nabestaandenpensioen? Komt er een overlijdensrisicoverzekering tot uitkering waarmee de hypotheekschuld wordt afgelost?
Dit zijn zaken die u niet in uw testament regelt. Het antwoord op deze vragen is van de persoonlijke situatie afhankelijk en bepaalt mede of de langstlevende op dezelfde voet verder kan. Ook hier geldt dat samenwoners vaak meer zelf moeten regelen.
Wie erft van de langstlevende?
De hamvraag is vaak wat de bestemming van het vermogen moet zijn na het overlijden van de langstlevende van u beiden. Het is overzichtelijk als beide partners aan dezelfde bestemming denken. U kunt dan allebei hetzelfde testament maken met de gewenste bestemming, voor de situatie dat u als langstlevende overlijdt.
Wat als u elk een andere bestemming in gedachten heeft? Stel dat de ene partner denkt aan familie en de andere partner aan een goed doel? Dat wordt dan wat ingewikkelder.
De partners kunnen bijvoorbeeld in hun testamenten regelen dat bij overlijden van de langstlevende de helft van het vermogen naar het goede doel gaat en de andere helft van het vermogen naar de familie. Ze moeten zich echter bedenken dat de langstlevende een nieuw testament kan maken.
En zo kan het gebeuren dat het goede doel dan wel de familie achter het net vist omdat de langstlevende zijn of haar testament heeft gewijzigd.
De uiteindelijke bestemming zeker stellen?
U kunt erop vertrouwen dat de langstlevende zijn of haar testament niet wijzigt, maar u kunt er ook wat voor regelen. Een mogelijkheid hiervoor is een ‘tweetrapsmaking’. U legt dan vast dat het vermogen dat uw partner van u erft na zijn of haar overlijden moet worden doorgegeven aan door u aangewezen erfgenamen. U heeft dan zekerheid over de opvolgende bestemming. Maar er ontstaat wel een band tussen uw partner en de opvolgende erfgenamen. Het is goed om te kijken wat dat in uw situatie precies betekent. U leest meer over de tweetrapsmaking in ons artikel “Geld in de familie houden: Tweetrapsmaking”.
Een mogelijkheid is verder dat u uw partner ‘overslaat’ en u uw vermogen direct terecht laat komen op de uiteindelijke bestemming. Dit moet natuurlijk passen vanuit de gedachte van een goede financiële positie voor de langstlevende.
Wat is de invloed van het relatievermogensrecht?
De manier waarop u bent getrouwd kan invloed hebben op wat en hoeveel u nalaat. De uitersten zijn een algehele gemeenschap van goederen (‘alles samen’) of een uitsluiting van elke gemeenschap van goederen (‘niets samen’). Dit is relevant als u denkt over de bestemming van uw vermogen en de erfbelasting.
Voorbeeld
Partners A en B wonen ongehuwd samen. Het vermogen van partner A bedraagt € 100.000 en van partner B € 1 miljoen. Een idee kan zijn om te trouwen en huwelijkse voorwaarden op te stellen die een algehele huwelijksgemeenschap inhouden. Zij hebben dan elk een vermogen van € 550.000. Dit scheelt erfbelasting in de situatie dat partner B als eerste overlijdt. Partner A erft immers niet € 1 miljoen maar € 550.000. Maar wat als partner A als eerste overlijdt? Moet er dan juist meer erfbelasting worden betaald? Bij deze getallen valt de nalatenschap van partner A waarschijnlijk binnen de vrijstelling van partner B (maximaal € 723.526 in 2023).
Of deze stap passend is voor deze partners, is mede afhankelijk van de vraag welke bestemming zij aan hun vermogen willen geven bij het overlijden van de langstlevende. Denken zij niet aan dezelfde bestemming? Dan sluit een huwelijk zoals hier bedoeld niet goed aan bij hun wensen. Partner B verliest de grip op het vermogen dat via het huwelijksvermogensrecht naar partner A gaat.
Een truc met huwelijkse voorwaarden?
Stel dat partners A en B zijn gehuwd in de algehele gemeenschap van goederen en dat hun vermogen € 5 miljoen is. En stel ook nog dat partner B een slecht bericht krijgt van de dokter. Kan het vermogen van partner B door huwelijkse voorwaarden dan worden verlaagd? Bijvoorbeeld zo dat zijn vermogen in de partnervrijstelling voor de erfbelasting gaat vallen van partner A? Dat is een vergelijkbare situatie die nu speelt in de rechtspraak. Het is wachten op het oordeel van de hoogste rechter. Meer hierover leest u in ons artikel “Een belastingtruc met huwelijkse voorwaarden”.
Vermogensverschuivingen tussen samenwoners
Ook samenwoners hebben de vrijheid om afspraken te maken over het verschuiven van vermogen (al dan niet alleen bij overlijden). Maar de gevolgen daarvan voor de schenk- en erfbelasting zijn niet zo duidelijk als voor gehuwden. Dit kan een reden zijn om een huwelijk te sluiten of een partnerschap te registreren.
Hoe zit het voor de erfbelasting?
Voor erfgenamen buiten de kring van partners en (klein)kinderen, loopt de erfbelasting op tot 30% en 40%. Daar is niet heel veel aan te doen. Een idee dat de erfbelasting kan beperken is nalaten aan zoveel mogelijk personen. Die hebben allemaal een vrijstelling (€ 2.418 in 2023) en starten daarna met het ‘lagere tarief’ van 30%. Een ander idee is om na te laten aan goede doelen. Die hoeven geen erfbelasting te betalen, maar nalaten aan goede doelen moet natuurlijk wel bij uw wensen aansluiten. Is dat wel geval? Dan biedt deze site u veel extra informatie.
Wie gaat het allemaal regelen?
We hebben het onder meer gehad over de bestemming van uw vermogen als de langstlevende overlijdt. Er zijn echter nog meer zaken om over na te denken in deze situatie. Bijvoorbeeld wie uw nalatenschap gaat afwikkelen. Onder meer hierover leest u meer in ons artikel “De afwikkeling van een nalatenschap, hoe werkt dat?”.
Ook interessant
Heeft u een vraag over dit artikel?
De specialisten van ABN AMRO MeesPierson komen graag met u in contact.