Wat bepaalt in welk land u belasting betaalt?

Onbeperkte belastingplicht in woonland

Als een land u in fiscale zin als inwoner beschouwt, zal dat land normaliter belasting willen heffen over al uw inkomen. En over al het vermogen dat u bezit, schenkt of nalaat. Gesteld dat de belastingwet van dat land aanknopingspunten heeft om die belastingen te heffen. Sommige landen hebben concrete, objectieve criteria in hun wet opgenomen om iemand als fiscaal inwoner aan te merken. Bijvoorbeeld als u het merendeel van een jaar in dat land verblijft of daar staat ingeschreven in het bevolkingsregister.

In tegenstelling tot wat veel mensen denken bevat de Nederlandse wet niet zulke objectieve criteria. ‘Waar iemand woont, wordt naar de omstandigheden beoordeeld’, stelt onze wet kort maar krachtig. Het gaat om de vraag of de belastingdienst aanknopingspunten ziet om te stellen dat u op basis van feiten een duurzame band van persoonlijke aard hebt met Nederland, voldoende sterke sociale en economisch banden met Nederland hebt. En zeker niet alleen om de vraag of u hier wel of niet ingeschreven staat in de basisadministratie en hoeveel dagen per jaar u in Nederland verblijft.

Nationaliteit kan belastingplicht opleveren

Soms kan (ook) de nationaliteit van een persoon reden zijn voor onbeperkte belastingplicht voor bepaalde belastingen. De Verenigde Staten is daarvan het bekendste voorbeeld. Een Amerikaans staatsburger is in beginsel voor alle belastingen onbeperkt belastingplichtig in de Verenigde Staten, ongeacht waar hij of zij woont.

Heel specifiek voor de Nederlandse schenk- en erfbelasting kan de Nederlandse nationaliteit overigens ook onbeperkte belastingplicht opleveren. Dat is het geval als een Nederlander binnen 10 jaar na emigratie uit Nederland een schenking doet of vermogen nalaat.

Beperkte belastingplicht buiten uw fiscale woonplaats

Als (ook) een ander land dan uw fiscale woonland belasting wil heffen, gaat het vaak om een beperkte belastingplicht. Bijvoorbeeld over specifieke bronnen van inkomen uit dat land. Zoals pensioen of loon in verband met een dienstbetrekking in dat land. Rente en dividend uit effectenbeleggingen worden in de regel niet belast in het land waar die beleggingen worden aangehouden. Maar in het land waar de instelling of onderneming die de rente of het dividend uitkeert gevestigd is (‘bronland’). Vaak is het simpele feit dat vermogen in een land is gelegen – bijvoorbeeld onroerend goed – al reden voor dat land om hierover belasting te willen heffen van niet-inwoners. Bijvoorbeeld inkomstenbelasting over huurinkomsten, vermogensbelasting of schenk- en erfbelasting.

Voorkoming dubbele belasting

Er kunnen dus gemakkelijk situaties ontstaan waarbij 2 landen belasting willen heffen. Ofwel omdat beide landen u volgens hun eigen nationale wet als fiscaal inwoner beschouwen. Ofwel omdat u in het ene land woont en daar onbeperkt belastingplichtig bent, terwijl in het andere land een beperkte belastingplicht bestaat over hetzelfde inkomen of vermogen.

In de meeste gevallen zorgt een bilateraal verdrag ter voorkoming van dubbele heffing ervoor dat u niet in 2 landen tegelijk het volle pond betaalt. Zo’n verdrag bevat ook regels voor het bepalen van de fiscale woonplaats voor gevallen waarbij 2 landen u volgens hun eigen wet als fiscaal inwoner beschouwen. Volgens die regels valt het muntje uiteindelijk 1 kant op. Dat land is voor de interpretatie van het verdrag het woonland. Het verdrag regelt vervolgens de verdeling van de heffingsbevoegdheid over bepaalde inkomens- en vermogensbestanddelen tussen dat woonland en het andere land. Landen kunnen daardoor geheel of gedeeltelijk beperkt worden in de belastingheffing die volgens hun nationale wetten mogelijk is.

Let op bij schenk- en erfbelasting

De meeste verdragen tussen landen regelen het voorkomen van dubbele heffing op het gebied van inkomstenbelasting, vermogensbelasting, vennootschapsbelasting en dergelijke. Schenk- en erfbelasting vallen daar buiten. Dat wordt geregeld in aparte ‘successieverdragen’. Maar die zijn tamelijk schaars. Nederland heeft bijvoorbeeld slechts met 7 landen zo’n apart successieverdrag gesloten. Gelukkig hebben veel landen wel eenzijdig iets geregeld in hun eigen wet- en regelgeving om dubbele heffing van schenk- en erfbelasting te vermijden. Ook Nederland heeft dat gedaan.