1.Waarom moeten we voor een schenking op papier naar de notaris?
Schenkingen die pas worden uitgevoerd na overlijden, moeten verplicht worden vastgelegd in een notariële akte. Dat is zo geregeld omdat een testament ook in een notariële akte moet worden vastgelegd. De rechter heeft geoordeeld dat een schenking op papier in deze categorie valt. Hierover kan nog een mooi debat worden gevoerd. Anders dan bij een regeling in een testament moet er bij een schenking op papier mogelijk al schenkbelasting worden betaald, moet er jaarlijks rente worden betaald en zijn er gevolgen voor de inkomstenbelasting in box 3. Maar goed, de rechter heeft zijn oordeel al gegeven.
Soms willen mensen voor deze schenking niet naar de notaris en wordt de ‘terugleenstructuur’ opgezet. De ouders schenken dan geld aan de kinderen, die dat enkele dagen later als lening terugboeken naar de ouders. De ouders betalen de kinderen vervolgens 6% rente. Het oordeel van de rechter in deze situaties is dat hier sprake is van een ‘samenstel van rechtshandelingen’. Per saldo ontstaat een schenking die moet worden vastgelegd in een notariële akte. Dat is het meest duidelijk in situaties waarin jaarlijks wordt geschonken en terug wordt geleend. Het gevolg is dat de schenkingen niet meetellen bij het overlijden van de ouders. De beoogde besparing voor de erfbelasting wordt dan niet behaald.
De slotsom is: wilt u er zeker van zijn dat de schenking op papier slaagt, leg hem dan vast in een notariële akte.
2.Moet u voor elke schenking naar de notaris?
Uitgangspunt is u elk jaar opnieuw naar de notaris moet voor een nieuwe schenking op papier. Gemak dient de mens, dus er is over nagedacht of het niet mogelijk is om bij één notarisbezoek schenkingen voor meerdere jaren vast te leggen. U schenkt dan voor dit jaar en voor volgend jaar schenkt u onder de opschortende voorwaarde dat u en de ontvanger dan nog leven, enzovoorts.
Dit lijkt te kunnen, omdat voor de schenkbelasting is bepaald dat een schenking onder opschortende voorwaarde tot stand komt op het moment dat aan de voorwaarde is voldaan. Echter, de Belastingdienst koppelde de schenkingen aan elkaar en zag een grote schenking ineens, die in termijnen wordt uitgekeerd. Een gevolg daarvan is dat er maar één keer een vrijstelling geldt en niet jaarlijks. Deze kwestie is inmiddels aan onze hoogste rechter voorgelegd, de Hoge Raad. Die concludeert dat sprake kan zijn van verschillende schenkingen, ook al worden die op dezelfde dag vastgelegd.
Het is natuurlijk zaak om de opschortende voorwaarde goed te formuleren. Of een ‘5-schenkingen-op-één-dag-akte’ per saldo goedkoper is dan ieder jaar een aparte akte, is dan ook maar de vraag. En er is het signaal naar de kinderen om over na te denken. De boodschap ‘ik doe je vandaag een schenking’ heeft wellicht een andere lading dan ‘vandaag is de opschortende voorwaarde in werking getreden, zodat de schenking die we in het verleden hebben vastgelegd fiscaal ook daadwerkelijk tot stand is gekomen’.
Het is overigens wel toegestaan dat de ontvangers u als schenker een volmacht geven om toekomstige schenkingen namens hen te accepteren. Dit kan de organisatie van volgende notarisbezoeken makkelijker maken.
3.Bent u een echtpaar? Wie gaat dan schenken?
Een genuanceerde vraag bij echtparen is wie gaat schenken. Zijn dat beide echtgenoten of één van beide? Dat kan afhangen van de vraag of er alleen gemeenschappelijk vermogen is of dat er ook privévermogen is. Dat kan bijvoorbeeld voortkomen uit huwelijkse voorwaarden, of omdat er is geërfd met een uitsluitingsclausule. Als het vermogen gemeenschappelijk is, is het logisch als beide echtgenoten schenken. Als er privévermogen is, kan het slim zijn als één echtgenoot schenkt. Dit zal per situatie bekeken moeten worden.
De vraag of beide echtgenoten schenken of één van beide, kan ook relevant zijn voor de legitieme portie of de 180-dagen-regeling (de regeling dat bepaalde schenkingen binnen 180 dagen voor het overlijden voor de erfbelasting tot de nalatenschap worden gerekend). Dit zijn ingewikkelde vraagstukken waarover de rechtspraak nog geen duidelijk beeld geeft. Toch noem ik het hier, omdat het in specifieke gevallen van belang kan zijn. Neem dit op met uw notaris.
Een planningsidee
Bij de planning van schenkingen op papier is de rente die de schenker jaarlijks moet betalen een belangrijk punt. De rente moet nu en in de toekomst goed te betalen zijn. Stel dat dit een bedrag is van € 10.000 per jaar. Een idee kan dan zijn om dit bedrag jaarlijks te schenken. Met een schenking op papier kan gedacht worden aan het opbouwen van een schuld, waarbij de rente € 10.000 per jaar is. Dit is het geval bij een schuld van € 166.000 (€ 10.000 / 6%). In beide gevallen is de financiële last € 10.000 per jaar, maar bij de schenking op papier is er daarnaast een grote schuld bij de schenker ontstaan. Dat kan extra gunstig uitpakken voor de erfbelasting.
Let er op dat dit de kern is van het idee en dat er nog veel nuances te maken zijn. De gevolgen voor de schenkbelasting van beide mogelijkheden zijn anders. En bij de schenking op papier is het betalen van € 10.000 een verplichting geworden.
Tot slot
De schenking op papier wordt veel toegepast, maar er zijn best veel zaken om op te letten. Ik heb een heel aantal zaken genoemd. Spreekt de schenking op papier u aan? Betrekt u deze zaken dan eens met een adviseur op uw eigen situatie.
