De rampenclausule in uw testament

De kans is klein, maar hij bestaat

De kans dat een gezin wat overkomt in één gebeurtenis, is gelukkig erg klein. Maar de kans bestaat. Het is dus toch goed er eens aandacht aan te geven. En wellicht niet om het tot in detail te regelen, maar wel om in hoofdlijnen aan te geven welke bestemming uw vermogen dan moet hebben.

Overlijden als laatste

We hebben het over de situatie dat iemand van een gezin als laatste van dat gezin komt te overlijden. Dat kan plaatsvinden in één gebeurtenis, maar er kunnen ook jaren tussen zitten. In beide gevallen ligt de vraag op tafel: welke bestemming krijgt het vermogen? Dat is afhankelijk van de vraag wie van het gezin de langstlevende is.

Stel dat we een gezin hebben met twee ouders en twee kinderen. Is een ouder de langstlevende van het gezin? Dan erft die ouder het vermogen van zijn gezinsleden en bij zijn of haar overlijden is de familie van deze ouder erfgenaam. Het vermogen gaat dus naar één familie. Het maakt niet uit of er 10 minuten of 10 jaar tussen de overlijdens zit.

Stel dat een kind langstlevende is. In dat geval gaat het vermogen 50/50 naar beide families.

Kan de volgorde van overlijden niet worden vastgesteld? Dan erft men niet van elkaar.

Een regeling in uw testament

U kunt dit in uw testament nader regelen. Wellicht wilt u dat het vermogen altijd 50/50 over beide families wordt verdeeld. Of moet het nooit naar één van de families gaan, maar voor dat deel naar goede doelen? Een aardige clausule die ik geregeld heb gezien: er zijn aan beide zijden broers en zusters en elke broer en zuster krijgt een gelijk deel. Het gaat erom dat u een bewuste keuze maakt. En vergeet hierbij niet om een executeur aan te stellen die alles moet gaan regelen.

Een geval uit de praktijk

Via de media is de situatie bekend geworden van een pas getrouwd echtpaar die op vakantie kort na elkaar overleden. Voor het erfrecht gaat het dan zoals hiervoor geschetst: de langstlevende is erfgenaam en zijn of haar familie erft vervolgens. De familie van de ander krijgt niets.

In dit geval ging de familie van de ander daar niet mee akkoord. Zij vonden dit een onredelijke uitkomst. In eerste instantie ging de rechter daar in mee. Die oordeelde dat de echtgenoten in dit geval niet van elkaar erfden. In dit geval erft de eigen familie van de overleden echtgenoten.

Dit zou ook de uitkomst zijn geweest als het echtpaar op hetzelfde tijdstip was overleden, of de volgorde van overlijden niet kon worden vastgesteld.

Onredelijk, maar niet onaanvaardbaar

Dat is wellicht een redelijke uitkomst, maar dit is door een andere rechter teruggedraaid. De toets moet namelijk niet zijn of iets onredelijk is, maar of iets onaanvaardbaar is. En dat laatste is hier niet het geval. De wetgever heeft namelijk onderkend dat dergelijke situaties zich kunnen voordoen. Het is aan mensen om in een testament een andere regeling te treffen, als zij de onredelijke situatie willen voorkomen.

Heeft u dit ‘open eindje’ in uw testament gedicht?