Het belang van een samenlevingscontract

Wat regelt de wet voor samenwoners?

We kunnen beter de vraag stellen: wat wordt er niet voor samenwoners geregeld? Samenwoners houden allebei hun eigen inkomen en vermogen. Ze worden niet aansprakelijk voor elkaars schulden. Gaan de partners uit elkaar? Dan bestaat er geen recht op alimentatie. Ook hebben samenwoners in de regel geen aanspraak op elkaars pensioen en worden zij geen erfgenaam van elkaar.

Toch zal samenwonen gevolgen hebben. Denk aan afspraken over het delen van de vaste lasten. Het is vaak het beste om afspraken schriftelijk vast te leggen. Het stuk waarin schriftelijke afspraken worden gemaakt, wordt een samenlevingsovereenkomst of een samenlevingscontract genoemd. De praktijk is dat een samenlevingscontract in een notariële akte wordt vastgelegd. Dat is geen wettelijk vereiste. Maar diverse wetten en regelingen houden rekening met het bestaan van een samenlevingscontract en vereisen dan vaak een notarieel samenlevingscontract.

Wat regelt een samenlevingscontract?

In hoofdlijnen worden drie situaties geregeld in een samenlevingscontract:

1. De periode tijdens het samenwonen. Dit zijn bijvoorbeeld afspraken over het verdelen van de vaste lasten en kosten van levensonderhoud. Of van wie welke spullen zijn.
2. Het eindigen van de samenleving door uit elkaar gaan. Wat gebeurt er met het huis, de spullen? Geldt alimentatie?
3. Het eindigen van de samenleving door het overlijden van een partner. Wat betekent dit voor de gezamenlijke spullen? Is er recht op nabestaandenpensioen?

Soms wordt gedacht dat een samenlevingscontract vergelijkbaar is met het aangaan van een geregistreerd partnerschap. Dat is niet het geval. Een geregistreerd partnerschap is eigenlijk hetzelfde als een huwelijk. De wet verbindt hier veel gevolgen aan. Voor samenwoners gelden in beginsel alleen de afspraken die zij zelf maken.

In de rechtspraak zien we veel conflicten over investeringen in de eigen woning en aflossingen op hypotheekschulden. Vragen die dan kunnen ontstaan: wie heeft de investering betaald, profiteren beide partners daarvan, moet rekening worden gehouden met de waardestijging van de woning enzovoorts. De oproep aan u is dus om aandacht te besteden aan de inbreng van eigen geld bij de aankoop van een woning, latere woningverbeteringen en aflossingen op de hypotheek.

Wat voor samenwoner bent u?

In de praktijk zien we samenlevingscontacten die heel kort zijn maar soms ook samenlevingscontracten die heel uitgebreid zijn. Het gaat erom dat het samenlevingscontract past bij uw situatie. Veel mensen zien samenwonen als een ‘proefhuwelijk’. De partners willen kijken of ze bij elkaar passen. Een kort samenlevingscontract kan dan vaak volstaan. De volgende stap is wellicht de formalisering van de relatie met een huwelijk. Dat is een goed moment om alle financiële en juridische gevolgen opnieuw te bekijken.

Een steeds grotere groep mensen ziet samenwonen als alternatief voor het huwelijk. In het bijzonder deze groep mensen doet er verstandig aan om stil te staan bij de financiële gevolgen van hun samenwoonrelatie. Dit leidt dan vaak tot een uitgebreider samenlevingscontract.

Regelingen voor de situatie bij overlijden

Een belangrijke situatie voor samenwoners om aan te denken, is de situatie bij overlijden van een partner. Samenwoners worden niet automatisch erfgenamen van elkaar. Dat verandert niet als zij een samenlevingscontract opstellen of al heel lang samenwonen. Als de partner niet erft, wie erft er dan?

• Heeft de overleden partner kinderen? Dan zijn deze kinderen de wettelijke erfgenamen van de overleden partner.
• Heeft de overleden partner geen kinderen? Dan zijn ouders, broers en/of zusters de wettelijke erfgenamen van de overleden partner.

Vaak is het de bedoeling dat de partner het vermogen krijgt. Hiervoor kunnen regelingen worden getroffen in een samenlevingscontract en in een testament. Laat u goed door een notaris informeren wat in uw situatie de beste oplossing is.

Verder kunnen samenwoners elkaar meestal aanmelden voor partnerpensioen bij het pensioenfonds. Bij overlijden krijgt de partner dan een levenslange uitkering. Het pensioenfonds eist dan vaak een notarieel samenlevingscontract. Het is dus belangrijk om na te gaan of uw pensioenfonds deze mogelijkheid biedt en wat de voorwaarden zijn.

Houd de afspraken actueel

Het treffen van regelingen bij het begin van het samenwonen is een belangrijke stap. Maar zorg ervoor dat de afspraken actueel blijven. Bijvoorbeeld als u later een huis koopt. Het krijgen van kinderen is ook een natuurlijk moment om alle regelingen opnieuw te bekijken. En zorg er ook voor dat u gemaakte afspraken ook daadwerkelijk uitvoert.

Kom in actie!

• Veel samenwoners zijn jonge mensen die positief in het leven staan. De boodschap in dit artikel sluit daar niet goed op aan: nadenken over onplezierige situaties. En het regelen van deze zaken kost ook nog geld! De praktijk is dan ook dat samenwoners het vaak niet goed geregeld hebben. Dat kan leiden tot schrijnende situaties als het noodlot toeslaat. Zorg er dus toch maar voor dat dit niet voor u geldt.

  Wilt u zich verder verdiepen in wat u allemaal kunt regelen in een samenlevingscontract? Bekijk dan ook deze bronnen:

  • Informatie van de overheid
  • Informatie van notarissen