Uw kinderen en uw testament

Wie verzorgt uw minderjarige kinderen?

Als kinderen minderjarig zijn bij het overlijden van hun ouders, zal een ander de opvoeding en verzorging moeten overnemen. Dit is de voogd. Een voogd kan worden benoemd in een testament of door registratie in het gezagsregister. De voogd moet de voogdij na overlijden overigens nog wel aanvaarden. Is er geen voogd benoemd, dan benoemt de rechter een voogd. Meer over voogdij leest u in ons artikel “Wat regelt u voor de voogdij?“.

Wie beheert het geld van de kinderen?

Een voogd beheert ook het geld van de kinderen tot zij 18 jaar zijn geworden. Het is mogelijk een ander het geld te laten beheren. Het is ook mogelijk om het beheer na 18 jaar te laten doorlopen. Dit kan worden geregeld met een bewind. Bijvoorbeeld: er is een broer die goed is met kinderen en de opvoeding en verzorging op zich kan nemen. Een zuster is goed met geld en wordt bewindvoerder tot de kinderen 25 jaar zijn geworden. Vanaf dat moment krijgen de kinderen hun geld vrij in handen. Om soepel de nalatenschap te kunnen afwikkelen, kan zuster ook worden benoemd tot executeur bij het overlijden van de langstlevende ouder.

In ons artikel “Wat kan een bewindvoerder voor u betekenen?” gaan we uitgebreider in op bewind.

Wie wikkelt de nalatenschap af van de langstlevende?

Bent u onderdeel van een stel? Dan is de kans groot dat uw partner verantwoordelijk is voor de afwikkeling van uw nalatenschap in de situatie dat u als eerste overlijdt. En andersom als uw partner voor u overlijdt. Maar wie wikkelt de nalatenschap af bij het overlijden van de langstlevende? De kinderen, één van hen? Maar wat als zij nog jong zijn?

Bij jonge kinderen wordt de bewindvoerder vaak ook benoemd tot executeur. De eerste fase na het overlijden staat dan in het teken van de afwikkeling van de nalatenschap en dat gaat over in het beheer van het vermogen.

Uitgebreider over de executeur leest u in onze artikelen “Heeft u een executeur benoemd in uw testament?” en “Wat kan een executeur voor u betekenen?”.

Wat als de kinderen gaan trouwen?

Een standaardregeling in testamenten is de uitsluitingsclausule. Dit beschermt de kinderen tegen het echtscheidingsrisico. Dat is met name van belang als kinderen zijn getrouwd of nog gaan trouwen in een algehele gemeenschap van goederen. Dat is sinds 1 januari 2018 niet meer ons standaard stelsel, maar voor oudere huwelijken was het dat wel. En het ‘oude stelsel’ kan nog steeds worden afgesproken in huwelijkse voorwaarden. Veel ouders zullen de uitsluitingsclausule dan ook nog graag opgenomen zien in hun testamenten.

Als we iets dieper gaan, dan zien we dat er bij uitsluitingsclausules de nodige nuanceringen zijn. Geldt de clausule alleen bij echtscheiding en niet bij overlijden? Gaat u in bepaalde situaties weer insluiten? En dan is er nog het punt dat een uitsluitingsclausule alleen goed tot zijn recht komt als de ontvanger zijn vermogen goed administreert. Meer hierover vindt u in ons artikel “Wat regelt de uitsluitingsclausule bij een erfenis of schenking eigenlijk precies?”

Wilt u vermogen in de familie houden?

Een hardnekkig misverstand is dat de uitsluitingsclausule regelt dat het vermogen in de familie blijft na het overlijden van een kind. Veel mensen denken dat het vermogen dan doorgegeven moet worden van het kind aan kleinkinderen. Dat is niet het geval. De uitsluitingsclausule regelt dat het vermogen privé is van een kind. Het kind bepaalt de bestemming van dat vermogen bij zijn of haar overlijden.

Het is echter wel mogelijk om een tweede bestemming aan het vermogen te geven. Dat moet dan gebeuren met een aparte regeling, een tweetrapsmaking. Deze regeling kan ingezet worden om vermogen in de familie te houden. Maar ook om een eventuele vererving binnen het gezin gunstiger te laten verlopen voor de erfbelasting. In het artikel “Geld in de familie houden: Tweetrapsmaking” heb ik dit verder uitgewerkt.

Wat als de ouders zijn gescheiden?

Wat zijn aandachtspunten als ouders een echtscheiding achter de rug hebben? Uitgangspunt is dat de ex-partners niet van elkaar erven en de kinderen alles erven. Maar als de kinderen minderjarig zijn, beheert de ex-partner wel het geld van de kinderen. Is dat niet de bedoeling? Dan is een bewindregeling de oplossing. Het uitsluiten van het ouderlijke vruchtgenot past hier ook bij. De ex-partner heeft dan geen recht op (onder meer) de rente van het geërfde geld.

Mocht een kind komen te overlijden, dan komen naast broers en zusters de ouders in beeld als erfgenamen van dit kind. Via deze omweg kan er dus vermogen bij de ex-partner terecht komen. Dit kan worden voorkomen met een tweetrapsmaking, zoals hiervoor genoemd. Bijvoorbeeld: het geld dat kind 1 erft moet na zijn overlijden naar kind 2. Een vererving naar de ex-partner is dan voorkomen. Een belangrijke vraag is: wanneer wilt u stoppen met ‘over uw graf regeren’.

Wat regelt u voor een ‘gezinscalamiteit’?

Stel voor dat een gezin betrokken is bij een auto-ongeval. Eén van hen overleeft in eerste instantie maar komt later in het ziekenhuis te overlijden. Hoe pakt dit uit voor het erfrecht?

Het overlevende familielid erft eerst het vermogen van zijn gezinsleden. Bij zijn overlijden gaat het naar andere familieleden. Is het overlevende familielid een kind, dan wordt het vermogen gelijk over de families van de ouders verdeeld. Is het overlevende familielid een ouder, dan gaat het vermogen naar diens familie. De bestemming van het vermogen kan dus afhankelijk zijn van het toeval. Dat is nooit helemaal te voorkomen, maar u kunt overwegen om een vangnet voor dit rampscenario op te nemen. Moet het vermogen niet altijd gelijk worden verdeeld over beide families? Of moet een goed doel wat/alles krijgen?

Deze regeling heeft recent aandacht gekregen omdat de ouders van een pas getrouwd echtpaar zonder kinderen een conflict hadden over de verdeling van de erfenissen. Er zat een half uur tussen de overlijdens van de echtgenoten. De familie van de langstlevende echtgenoot erfde uiteindelijk alles. Meer hierover leest u in ons artikel “De rampenclausule in uw testament”.

Is er een bijzonderheid?

Ik heb hier een aantal veel voorkomende regelingen genoemd. Wellicht spelen er in uw situatie nog andere zaken die uw aandacht vragen. Wellicht wilt u de verdeling van bepaalde spullen niet aan de kinderen overlaten, maar deze spullen legateren aan specifieke kinderen. Dat is iets om zorgvuldig te regelen.

Over het onterven van een kind of een aandachtspunten voor een kind met een beperking hebben we eerder geschreven.

Conclusie

Heeft u kinderen en nog geen testament? Dan heeft u huiswerk en dit artikel is hopelijk een goede hulp. Heeft u al een testament? Dan is het verstandig om eens te kijken of de regelingen nog actueel zijn. Het zal niet de eerste keer zijn dat een voogdijbenoeming het enige is wat herinnert aan een vriendschap uit het verleden.